Η έννοια «έλεγχος της θάλασσας» (sea control). Σύμφωνα με τον Άγγλο Μάχαν, ο έλεγχος της θάλασσας μπορεί να αποκτηθεί μόνο μέσω της καταστροφής του εχθρικού στόλου. Αν ο έλεγχος της θάλασσας προσδιορισθεί με όρους κυριαρχίας στους ωκεανούς και στις κλειστές θάλασσες του κόσμου, το έθνος που έχει τον «έλεγχό τους» τα χρησιμοποιεί χωρίς να συναντά σοβαρή αντίδραση και συγχρόνως να μπορεί να αρνηθεί τη χρήση τους σε κάθε εχθρό. Μια τέτοια κατάσταση ονομάζεται επίσης κυριαρχία στη θάλασσα, η «θαλάσσια κυριαρχία» (command of the seas). Το μέσο επίτευξης «ελέγχου της θάλασσας» ήταν, κατά τον Μάχαν, ένας στόλος σύγχρονων για την κάθε εποχή πλοίων.
Έως την καταστροφή του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου από τις ενωμένες ναυτικές μοίρες των ευρωπαϊκών δυνάμεων στο Ναυαρίνο (20 Οκτωβρίου του 1827) η Οθωμανική αρμάδα επιχειρούσε από το 1821 να αποκτήσει τον έλεγχο του Αιγαίου πελάγους και της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Την καταστροφή ακολούθησε η απέλπιδα προσπάθεια της Υψηλής Πύλης να ανασυγκροτήσει την αρμάδα με τη ναυπήγηση νέων πολεμικών πλοίων. Οι εντολές που δόθηκαν στα αυτοκρατορικά πλοία προέβλεπαν ναυπήγηση μικρού, μεσαίου και μεγάλου εκτοπίσματος και επιθετικής δύναμης ιστιοφόρων πλοίων. Το αυτοκρατορικό ναυπηγείο της Μυτιλήνης έλαβε την εντολή για την κατασκευή μιας κορβέτας (ήταν πλοίο με εκτόπισμα μέχρι 400 τόνους, με πλήρη ιστιοφορία και οπλισμό 25 πυροβόλα επί του καταστρώματος). Το ναυπηγείο βρίσκονταν στην περιοχή του νότιου λιμένα της πόλης, εκεί όπου στις μέρες μας βρίσκεται ο Δημοτικός κήπος.

Το ναυπηγείο φτιάχτηκε μετά την καταστροφή του Οθωμανικού Στόλου στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571), οπότε δόθηκε εντολή από τον Σουλτάνο για τη λειτουργία ναυπηγείων στο Αιγαίο. Είχε φτιαχτεί στη θέση που όπως προαναφέραμε, είναι ο σημερινός Δημοτικός Κήπος της Μυτιλήνης, και εκεί στάθμευε μόνιμα στρατιωτική δύναμη, μιας και ήταν ναυτική βάση του Οθωμανικού στόλου. Το πρώτο πολεμικό σκάφος ναυπηγήθηκε στη Μυτιλήνη το 1730 και ήταν ιστιοφόρο. Συνολικά τον 18ο αιώνα ναυπηγήθηκαν εδώ 15 Γαλιόνια, 2 Σαλούπια, 10 Σαχτούρια και 5 Τσελιγιέ. Κατά τον 19ο αιώνα ναυπηγήθηκε μία Φρεγάτα 46-50 κανονιών και το 1826 ναυπηγήθηκαν 2 Κορβέτες. Το ναυπηγείο εγκαταλείφτηκε από την οθωμανική κυβέρνηση το 1840 και στη συνέχεια λειτούργησε για τη ναυπήγηση μικρών εμπορικών σκαφών. Στη λίστα των πλεούμενων θα πρέπει να προστεθούν και τα μεγαλύτερα δίκροτα καθώς υπάρχουν αναφορές και για τη ναυπήγηση αυτού του τύπου πολεμικού πλοίου.

Το δίκροτο Ziver-i Bahri
Το 1796 ο Ταρσανάς της Μυτιλήνης παρέδωσε στο Οθωμανικό ναυτικό το δίκροτο πολεμικό Ziver-i Bahri (το Κόσμημα της Θάλασσας) με δύναμη πυρός 68 κανόνια. Αρχιναυπηγός ο Ahmet Hoca Kaptan. Το Ziver συμμετείχε στις μεγάλες συγκρούσεις της Ελληνικής Επανάστασης και το τέλος του ήρθε πιθανότατα το 1827 στον τουρκικό-αιγυπτιακό όλεθρο της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου.

ΟΙ ΝΑΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΡΕΣΟ
Ο Ταρσανάς της Μυτιλήνης όφειλε να έχει έτοιμη την τρικάταρτη κορβέτα, σε εφτά μήνες, τον Μάιο του 1828, ώστε να είναι έτοιμη για να καθελκυσθεί. Το σκάφος κατασκευάστηκε και από Έλληνες καραβομαραγκούς (γνωρίζουμε τα ονόματα δύο Μοριανών της εποχής, των Βασίλη Χρόνη και Βασίλη Τάκα). Αφού  επανδρώθηκε με 200 άντρες, ήταν έτοιμο να κατευθυνθεί στα Δαρδανέλια συνοδεία ενός δικάταρτου πολεμικού. Στην Κωνσταντινούπολη θα εξοπλιζόταν και θα εκπαιδευόταν το πλήρωμα μέχρι να καταστεί ετοιμοπόλεμο. Όμως οι κινήσεις των Τούρκων βρίσκονταν υπό το άγρυπνο μάτι των υπόδουλων Μυτιληνιών. Όταν το πλοίο έφτασε στη γλύστα για την καθέλκυση το πληροφορήθηκε αμέσως ο καπτάν-Βώκος, που με τη φρεγάτα Ελλάς, περιπολούσε μεταξύ Χίου και Μυτιλήνης. Εξαπολύοντας αγώνα δρόμου ο Έλληνας ναύαρχος καταφέρνει με την ταχύτατη, αμερικανικής κατασκευής φρεγάτα, να προφτάσει τα τουρκικά πολεμικά στο στενό της Μήθυμνας, αναγκάζοντάς τα να βρουν καταφύγιο κάτω από τα κανόνια του φρουρίου του Μπαμπά.

Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ ΚΑΙ Η ΦΡΕΓΑΤΑ ΕΛΛΑΣ


ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΚΑΒΟΥ ΜΠΑΜΠΑ

Ο Μιαούλης δεν ρισκάρισε να πλησιάσει πολύ γιατί θα βρισκόταν στην εμβέλεια των βαρέων πυροβόλων του φρουρίου.
Φώναξε:
-Στείλτε ορέ μαντάτο στον καπετάν Κωνσταντή. Να έρθει γρήγορα με τα μπουρλότα του για  να κάψει τους Αγαρηνούς.
Πράγματι ο Κανάρης, έφτασε στις 30 Μαΐου απέναντι από τη Μήθυμνα.
-Ήρθα, έκραξε προς τον καπτάν Βώκο και καλυπτόμενος από τα πυρά της ελληνικής φρεγάτας, κατάφερε να κολλήσει το φλεγόμενο πυρπολικό του πάνω στην κορβέτα. Οι Τούρκοι όμως, το αποκόλλησαν έγκαιρα και κάηκε άδικα.
Αμέσως ο Ναύαρχος αποφάσισε κατά μέτωπο επίθεση. Αφού παρατήρησε την τραμουντάνα που φύσαγε απ' το νησί προς το πέλαγος θεώρησε ότι η «Ελλάς» θα μπορούσε με όρτσα τα πανιά να αποκτήσει την απαιτούμενη ταχύτητα και να πλαγιάσει αριστερά χωρίς να ανατραπεί.
-Όρτσα τα πανιά και ανοίξτε το φλόκο, φώναξε με τον τηλεβόα στο στόμα. Γρήγορα παλληκάρια μου, όλοι στα ξάρτια και στα μπαρούτια.
Αδιαφορώντας για τα πυρά που ρίχνονταν από τα βαριά κανόνια του κάστρου η φρεγάτα όρμησε προς τα μπροστά με τον Μιαούλη να προσπαθεί να την κουμαντάρει. Αριστερά και δεξιά του πλοίου σηκώνονταν τεράστιοι πίδακες από τις τουρκικές σιδερόμπαλες που τάραζαν την πλοϊμότητά του. Όμως η φρεγάτα συνέχισε την πορεία της προς τα τουρκικά πλοία.
Ξαφνικά ο Μιαούλης φώναξε στον τιμονιέρη:
-Καραμανώλη το πηδάλιο όλο αριστερά.
    Η φρεγάτα έστριψε με γρηγοράδα και τα κύματα έφτασαν σχεδόν πάνω από τα αμπάρια της. Μόλις το πλοίο έδειξε τη δεξιά πλευρά του ακούστηκε πάλι η βροντερή φωνή του Ναυάρχου:
-Φωτιά και σίδερο στους άπιστους!
Τα 32 κανόνια της δεξιάς πλευράς ξέρασαν φωτιά και ατσάλι. Το τουρκικό σκαρί πληγώθηκε άσχημα. Δύο φορές ακόμη σουλατσάρισε η φρεγάτα «Ελλάς» μπροστά από το τουρκικό πλοίο. Συνολικά 96 φορές τα πυροβόλα της στόχευσαν με επιτυχία μετατρέποντας την ολοκαίνουρια κορβέτα σε φλεγόμενο ερείπιο.
Όμως η επίθεση δεν είχε τελειώσει, καθώς το σκοτάδι της νύχτας διέκοψε την επιχείρηση. Μετά την καταστροφή της κορβέτας οι Τούρκοι ξεφόρτωσαν το μικρότερο πολεμικό και το τράβηξαν στην ακτή με την ελπίδα ότι θα γλιτώσει απ' την καταστροφή.
Όμως το χάραμα της επόμενης ημέρας ο Μιαούλης ξαναεμφανίστηκε μπροστά στη μπούκα του λιμανιού. Με τον αέρα του νικητή  ξαναεπιτέθηκε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.
-Άντε παλληκάρια μου να τους αποτελειώσουμε φώναξε και εκείνα για ακόμη μια φορά έδειξαν την ναυτοσύνη τους.
Με μια ομοβροντιά ανατίναξαν και το δικάταρτο πολεμικό, που έγινε μια άμορφη ξύλινη, καμένη μάζα, δίνοντας τέλος στη νικηφόρα αυτή για τους Επαναστάτες σύγκρουση.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΜΙΑΟΥΛΗ
Ο πολύπειρος καραβοκύρης Ανδρέας Βώκος ή Μιαούλης γεννήθηκε στις 20 Μαΐου 1769, κατά πάσα πιθανότητα στην Ύδρα, από εύπορη οικογένεια, αφού ο προεστός πατέρας του Δημήτριος ήταν ήδη πλοιοκτήτης. Έμαθε πολύ γρήγορα τα μυστικά της θάλασσας και επιδόθηκε στην πειρατεία. Γνώριζε τους κινδύνους της θάλασσας, τις τακτικές που θα έπρεπε να ακολουθεί κατά τη διάρκεια μιας ναυμαχίας, τον τρόπο με τον οποίο θα κουμαντάρει το πλοίο εκμεταλλευόμενος τον άνεμο, αλλά και πώς να επιβάλλεται στο πλήρωμά του. Επί της ουσίας ήταν μπαρουτοκαπνισμένος πολύ πριν την Επανάσταση του 1821.
Ο Μιαούλης σύντομα έγινε κυρίαρχος των θαλασσών και ως επικεφαλής του ελληνικού στόλου νίκησε τους Τούρκους στο Αρτεμίσιο. Μετά την καταστροφή των Ψαρών κατατρόπωσε τον τουρκικό στόλο που είχε παραμείνει στο νησί και αργότερα εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στον Γέροντα. Συνολικά κατέστρεψε 27 πλοία.
Ο Μιαούλης μαζί με τον Κριεζή και 200 Υδραίους στρατιώτες κατέλαβαν τον ναύσταθμο στον Πόρο και τη φρεγάτα «Ελλάς» επειδή ήρθε σε αντιπαράθεση με τον Καποδίστρια. Ο Μιαούλης ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων με τις Μεγάλες Δυνάμεις και αποκάλεσε τον Καποδίστρια Ρώσο και τύραννο. Όταν ο Ρώσος ναύαρχος Ρίκορντ επιχείρησε να καταστείλει την εξέγερση ο Μιαούλης έκανε μια ακραία ενέργεια και ανατίναξε τη φρεγάτα “Ελλάς” μαζί με την κορβέτα “Ύδρα”. Σύμφωνα με τον νόμο θα έπρεπε να εκτελεστεί.


                                                       Δρ. Δημήτρης Μπούμπας                                         Επόπτης των Συμβούλων Α/θμιας