Υπό τις διδαχές του Αγίου Γρηγορίου Νύσση, του φιλοσοφικότερου των Πατέρων της εκκλησίας μας

Περί ψυχής
Η ψυχή του ανθρώπου είναι άυλη, ασώματη κι έρχεται από τον ουρανό. Θεό θωρεί μέσα από τον καθρέφτη και ζητεί πιότερο φως. Μία και μοναδική φορά εισέρχεται μέσα μας και μία εξέρχεται. Αγγείο γίνεται τ' αγαθού. Το μέγεθος μιας φωτισμένης ψυχής φτάνει αυτό του γίγαντα ή και του βουνού.
Για να φθάσει όμως, στα προχωρημένα ηλιακά πεδία του Θεού, οφείλει να ελευθερωθεί από τη φυλακή της.
Να καθαριστεί από τα ζιζάνια των παθών, τους ιούς των αμαρτιών. Κατά την ανάσταση οι ενάρετες ψυχές γεννώνται στο πρώτο κάλλος.
Το φθαρτό σώμα ενδύεται το άφθαρτο, το σωματικό το πνευματικό κι ο άνθρωπος καθίσταται αγγελάνθρωπος.
Οι ενάρετες ψυχές τότε βγάζουν φτερά και ανεβαίνουν στον ουρανό λεπτές, ελαφριές, ευκίνητες, εύκολα ξεκολλώντας απ' ό,τι τους κρατά στη γη.
Κάθε ψυχή είναι ουσία ζώσα, νοερή.  Δύναμη ζωής. Μοναδική κι αυτοτελής. Μ' αυτή τη μια και μοναδική κρινόμαστε από τον Μέγα Κριτή.

Περί Μετενσάρκωσης
Εύλογο είναι από τα παραπάνω πως μία τέτοια ψυχή δεν μετασχηματίζεται.  Δεν μετεμψυχούται. Δεν μπαίνει σε άλλο σώμα. Δεν αποκτά άλλη βιολογική υπόσταση. Δεν περνά από κύκλους ζωής για να φθάσει στο νιρβάνα. Η ψυχή ανασταίνεται στο νέο δικό της σώμα υπό άλλη μορφή ή μένει στάσιμη, νεκρή στην αμετανόητη αμαρτωλότητά της.
Η ζωή του ανθρώπου είναι ήδη πολύκυκλη. Δεν έχει ανάγκη από άλλους κύκλους. Μήτε από συναισθηματικού τύπου δικαιοσύνες. Ό,τι είδαν οι Μεγάλοι Μύστες και φιλόσοφοι το διέκριναν σε καθεστώς σεληνιακό. Με μερική δηλαδή επιρροή ηλιακής φώτισης. Η σελήνη ως γνωστό περιφέρεται σε μικρότερο διάστημα κάνοντας γρηγορότερα τον κύκλο και δεν είναι παντού γεμάτη φως.
Οι Σεληνιακοί θωρούνται πράγματα υπό πνευματώδους πλευράς περισσότερο σε σχέση με τους ηλιακούς, Προφήτες, αγίους, τα βλέπουν κυρίως από καρδιακής πνευματικής φώτισης στηριγμένης στην πίστη, αγάπη κι αρετή.
Αυτοί θωρούν υπό το φως του ήλιου. Άλλο να μιλεί κανείς για τη δόξα του Παγκόσμιου Νου κι άλλο για το μεγαλείο του Θείου Νου.
Οι πρεσβευτές του Θείου Νου διακρίνουν και τα ψιλότερα γράμματα των μυστικών αληθειών.
«Μοναδική κι αδιάσπαστη απ΄ το σώμα η ψυχή στην ανάσταση» μας λέγει ο Ιερός Ιουστίνος ο Φιλόσοφος και άγιος του Θεού.

Προσωπική άποψη
Περί πιθανής Μετεμπνευμάτωσης
Βιώνουμε πολλά. Θεό και άνθρωπο. Το άγνωστο, τον αβυσσικό εαυτό μας.
Το μυστήριο φως της εποχής.
Είμαστε άλλοτε ίδιοι, άλλοτε όμοιοι κι άλλοτε διαφορετικοί. Δεχόμαστε ακτίνες φωτός και σκότους. Από φως γίνηκαν όλα. Απ' τον ήλιο του Υιού και Πατρός ενεργεία του ήλιου του Αγίου Πνεύματος. Το σώμα είναι δικό μας, η ψυχή. Το γεωμέτρημα της σκέψης. Ο μηχανισμός της μνήμης. Η συνείδηση.
Μόνο το Πνεύμα κυρίως κάποιων ευαίσθητων ψυχών ρέει στο ιδιαίτερο. Εκεί φυσούν άνεμοι άλλων χρόνων. Προγενέστεροι, πνευματικοί: Φιλόσοφοι, ποιητές, επιστήμονες, καλλιτέχνες του Παρελθόντος. Φωτισμένοι.
Αυτό το πιθανό το καλώ μερική μετεμπνευμάτωση. Ίσως αυτό να είδαν οι Μεγάλοι Σεληνιακοί στις εκστάσεις των.
Πνεύμα που απελευθερώνεται. Ιδέα που αναγεννάται. Αλήθεια που διαχέεται κι εξελίσσεται. Άνθρωποι ταξιδεύουν πνευματικά μέσα μας. Μα το ταξίδι αυτό είναι σχετικό, ανατρέψιμο και πολύπλοκο. Δυσανάγνωστο. Σαν επέμβει όμως, ο Θείος Νους, όλα μεταβάλλονται. Μέσα στην Ιστορία του ανθρώπου πάντως, για όσους πιστεύουν, θα υπάρξει μια περίπτωση ολικής μετεμπνευμάτωσης. Αυτής των προφητών Ηλία και Μωυσή ή Ενώχ, όπου καθ' ολοκληρία πνεύματα θα μπουν σ' άλλα δυο σώματα, καρδιές, συνειδήσεις πάντα προορισμένες. Έτσι αναγράφεται στην αποκάλυψη του Ιωάννου του Θεολόγου (Ερμηνεία Παναγιώτη Τρεμπέλα).
                                                     Παναγιώτης Σαλτογιάννης