Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η βία κατά των γυναικών έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια σε όλη την Ευρώπη. Στην χώρα μας, το φαινόμενο τείνει να γενικευθεί, με δεδομένη την τεχνητή διαφοροποίηση των φύλων, την ανδροκρατία σε πολλά επίπεδα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, αλλά και τις διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή.

Το πρόβλημα με την βία κατά των γυναικών επιβάλλει επείγουσα αντιμετώπιση, καθώς η πρόοδος έχει συντελεστεί σε άλλα θέματα που αφορούν την ισότητα των δύο φύλων, και ο χρόνος μετρά ανάποδα σε ότι έχει να κάνει με την εξουσία του άνδρα αλλά και την θέση της γυναίκας μέσα στην οικογένεια και την εργασία.    

Στο πλαίσιο αυτό, τέθηκαν σε ισχύ οι πρώτοι κανόνες της ΕΕ για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας.

Αριθμοί & νέοι κανόνες

Εκτιμάται ότι από τις 228 εκατ. γυναίκες που ζουν στην ΕΕ, η μία στις τρεις πλήττεται από τη βία κατά των γυναικών.

Ποινικοποιώντας ορισμένες μορφές βίας κατά των γυναικών σε όλη την ΕΕ, μεταξύ άλλων στο διαδίκτυο, και ενισχύοντας τη στήριξη των θυμάτων, την προστασία τους και την πρόσβασή τους στη δικαιοσύνη, η Οδηγία αποσκοπεί στη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ίσης μεταχείρισης και της απαγόρευσης των διακρίσεων μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Οι νέοι κανόνες κατά της έμφυλης βίας απαγορεύουν τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, τον καταναγκαστικό γάμο και τις πλέον διαδεδομένες μορφές κυβερνοβίας, όπως η μη συναινετική ανταλλαγή προσωπικών εικόνων (συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων βαθυπαραποίησης), η παρενοχλητική κυβερνοπαρακολούθηση και η κυβερνοπαρενόχληση (συμπεριλαμβανομένης της κυβερνοεπιδειξιομανίας).

Η κυβερνοβία αποτελεί ένα επείγον ζήτημα που χρήζει αντιμετώπισης, δεδομένης της εκθετικής εξάπλωσης και των δραματικών επιπτώσεων της βίας στο διαδίκτυο.

Οι νέοι κανόνες της ΕΕ αναμένεται να  βοηθήσουν τα θύματα κυβερνοβίας στα κράτη - μέλη που δεν έχουν ακόμη ποινικοποιήσει αυτές τις πράξεις.

Διαδικτυακή βία

Στο σχετικό έγγραφο της ΕΕ αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι τα τελευταία χρόνια, η αύξηση της χρήσης του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει οδηγήσει σε απότομη αύξηση της δημόσιας υποκίνησης βίας και μίσους, μεταξύ άλλων με βάση το φύλο.

Η εύκολη, ταχεία και ευρεία διάδοση της ρητορικής μίσους στον ψηφιακό κόσμο ενισχύεται από το φαινόμενο της άρσης των αναστολών στο διαδίκτυο, καθώς η εικαζόμενη ανωνυμία στο διαδίκτυο και η αίσθηση ατιμωρησίας μειώνουν τις αναστολές των ανθρώπων να προβαίνουν σε ρητορική αυτού του είδους.

Οι γυναίκες αποτελούν συχνά στόχο σεξιστικού και μισογυνικού μίσους στο διαδίκτυο, το οποίο μπορεί να κλιμακωθεί και να λάβει τη μορφή εγκλημάτων μίσους εκτός διαδικτύου.

Στη συγκεκριμένη οδηγία αναφέρεται χαρακτηριστικά πως τα θύματα θα πρέπει να είναι σε θέση να καταγγέλλουν εύκολα τα αδικήματα βίας κατά των γυναικών ή εξ οικείων βίας και να παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία χωρίς να υφίστανται δευτερογενή ή επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση.

Ο φόβος της καταγγελίας

Είναι εξαιρετικά σημαντικό τα θύματα, όταν καταγγέλλουν αδικήματα, να παραπέμπονται σε εξειδικευμένο σημείο επαφής, όποτε είναι δυνατόν, ανεξάρτητα από το αν έχει υποβληθεί ποινική καταγγελία. Το εν λόγω σημείο επαφής θα μπορούσε να είναι εκπαιδευμένος αστυνομικός ή επαγγελματίας εκπαιδευμένος να παρέχει βοήθεια στα θύματα.

Στην οδηγία επισημαίνεται ότι σε περίπτωση εξ οικείων βίας και βίας κατά των γυναικών, ιδίως όταν αυτές διαπράττονται από οικεία συγγενικά πρόσωπα ή συντρόφους, τα θύματα μπορεί να υφίστανται καταναγκασμό από τον δράστη σε τέτοιο βαθμό, ώστε να φοβούνται να προσεγγίσουν τις αρμόδιες αρχές, ακόμη και αν η ζωή τους κινδυνεύει.

Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι κανόνες τους περί απορρήτου δεν αποτελούν εμπόδιο για τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας, ώστε να προβαίνουν σε καταγγελία στις αρμόδιες αρχές, όταν έχουν βάσιμους λόγους να πιστεύουν ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος σοβαρής σωματικής βλάβης.

Ταχύτητα στη διεκπεραίωση καταγγελιών

Τέλος, ξεκαθαρίζεται ότι οι όποιες καθυστερήσεις στη διεκπεραίωση καταγγελιών βίας κατά των γυναικών και εξ οικείων βίας μπορεί να δημιουργήσουν ιδιαίτερους κινδύνους για τα θύματα αυτού του είδους βίας, δεδομένου ότι ενδέχεται να εξακολουθούν να διατρέχουν άμεσο κίνδυνο και δεδομένου ότι οι δράστες μπορεί συχνά να είναι οικεία συγγενικά πρόσωπα ή σύζυγοι.

Ως εκ τούτου, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να είναι κατάλληλα καταρτισμένες και να διαθέτουν την κατάλληλη εμπειρία και αποτελεσματικά ερευνητικά εργαλεία για τη διερεύνηση και τη δίωξη τέτοιων πράξεων, χωρίς να απαιτείται η σύσταση εξειδικευμένων υπηρεσιών ή μονάδων.

Τι πρέπει να αλλάξει

Το τελευταίο σημείο της οδηγίας είναι πολύ σημαντικό, καθώς μας παραπέμπει στην δολοφονία της γυναίκας στην Αθήνα έξω από αστυνομικό τμήμα και παρά το γεγονός ότι η καταγγελία είχε ήδη γίνει.

Σε γενικές γραμμές πρέπει να αλλάξουν πολλά και στην περίπτωση της αξιοποίησης μιας καταγγελίας όταν η ζωή μιας γυναίκας κινδυνεύει άμεσα.

Όμως, για να προχωρήσουν πραγματικά οι κοινωνίες και να πάψει πια ο κίνδυνος άσκησης βίας κατά των γυναικών πρέπει να αλλάξουν και πολλά άλλα που αφορούν τη νοοτροπία. Προϋπόθεση σε αυτό είναι η σωστή και ενδελεχής πληροφόρηση, η απονομή δικαιοσύνης στις γυναίκες – θύματα βίας, αλλά πάνω απ' όλα η ίση μεταχείριση των δύο φύλων.

Υπάρχει βέβαια, ακόμη πολύς δρόμος γιατί τα στερεότυπα δεν ξεπερνιούνται εύκολα. Γιατί ο ίδιος ο δρόμος της Παιδείας είναι μακρύς.

Εντούτοις, πρέπει να γίνουν τα απαραίτητα βήματα, για να μην ξαναδούμε ποτέ πια βασανισμένες και κακοποιημένες γυναίκες να μην μπορούν να καταγγείλουν λόγω φόβου βιαιοπραγίες.

Ειδικά σε καθεστώτα που θέλουν να λέγονται δημοκρατικά, καθώς σε άλλα μέρη του κόσμου υπάρχει πραγματικά Μεσαίωνας.