Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Μεγιστοποιείται το τελευταίο χρονικό διάστημα η βία κατά των παιδιών. Ολοένα και πιο συχνά, παιδιά σε μικρές και μεγαλύτερες ηλικίες πέφτουν θύματα ξυλοδαρμών, απειλών και γενικότερα πάσης φύσεως βιαιοπραγιών από τους ίδιους τους γονείς τους, αλλά και το στενό οικογενειακό περιβάλλον.

Τα παιδιά τις περισσότερες φορές σιωπούν φοβούμενα τιμωρίες και ακόμη μεγαλύτερη βία και δεν είναι σε θέση να καταγγείλουν τα περιστατικά, καθώς είναι εξαρτημένα οικονομικά από τους γονείς. Έτσι η κατάσταση διαιωνίζεται και καθίσταται περίπου αδύνατον να βρεθεί κάποια είδους λύση που θα τα απαλλάξει από αυτό το μαρτύριο.

Δεν είναι επίσης και λίγες οι φορές που τα παιδιά εκλαμβάνονται ως «μυθομανή», όταν τολμήσουν να εκθέσουν τον εφιάλτη που ζουν. Ενίοτε δε κατηγορούνται πως «πλάθουν ιστορίες» για να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους ή σκαρφίζονται κάθε είδους παραμύθια. Με τον τρόπο αυτό, οι βίαιοι γονείς παραμένουν στο απυρόβλητο και θεωρούνται υπεράνω πάσης υποψίας. 

Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, στην ΕΕ ζουν 80 εκατομμύρια παιδιά. Η βία κατά των παιδιών εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση τόσο εντός, όσο και εκτός της ΕΕ, σε πολλά επίπεδα. Ποσοστό μεταξύ 13% έως 29% των μαθητών ηλικίας 15 ετών αναφέρουν ότι υφίστανται συχνά εκφοβισμό. Έως και 13,7% των ενήλικων γυναικών ανέφεραν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική βία κατά την παιδική ηλικία. Το ποσοστό αυτό πιθανώς είναι ακόμη υψηλότερο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Unicef, ένα στα τέσσερα παιδιά παγκοσμίως υφίστανται σωματική κακοποίηση, με τα συχνότερα θύματα να είναι κορίτσια, ενώ 7.500 παιδιά κάτω των 5 ετών υφίστανται κάποιας μορφής κακοποίηση κάθε χρόνο στην Ελλάδα, όπου η πλειοψηφία των παιδιών - θυμάτων αφορά κυρίως σε παιδιά ηλικίας μέχρι 14 ετών.

Τα παιδιά με αναπηρία υφίστανται επίσης ακραία μορφή βίας. Τα παιδιά αυτά υφίστανται βία σε υψηλότερο ποσοστό, και μάλιστα μορφές βίας που συναρτώνται άμεσα με την αναπηρία τους και διαφέρουν από τη βία που υφίστανται τα παιδιά χωρίς αναπηρία. Μπορεί να είναι βία που πηγάζει από προκατάληψη για την αναπηρία, καθήλωση με ιμάντες, σεξουαλική κακοποίηση στην διάρκεια της καθημερινής υγιεινής, βία στη διάρκεια της θεραπείας ή και φαρμακευτική καταστολή.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με αναπηρία είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην ψυχολογική, σεξουαλική και σωματική κακοποίηση, που μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τη ζωή τους.

Η βία λοιπόν κατά των παιδιών σε όλες της τις διαστάσεις προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημιά στα παιδιά και στην ευαίσθητη ηλικία που βρίσκονται. Δεν είναι και λίγες οι φορές που η προσωπικότητά τους διαμορφώνεται από αυτήν ακριβώς τη βία, με αποτέλεσμα σε μεγαλύτερες ηλικίες να εμφανίζονται πολύπλοκα προβλήματα.

Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Επαρκούν τα προγράμματα επιμόρφωσης των γονέων και οι διεξοδικές συζητήσεις με ψυχολόγους και ψυχαναλυτές σε περίπτωση που η βία έχει αφήσει ήδη ανεξίτηλα τα ίχνη της στην ψυχοσύνθεση των παιδιών;

Η οικογένεια και το στενό της περιβάλλον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξελικτική πορεία των παιδιών. Το κουκούλωμα παρόμοιων περιστατικών είναι η συνήθης πρακτική που ακολουθείται σε αντίστοιχες περιπτώσεις.

Συχνά ακούει κανείς και ρητά του τύπου «δώσε και καμιά να δεις πως θα στρώσει», μια φράση μεταξύ αστείου και σοβαρού, μια φράση που λειτουργεί ως προάγγελος ακόμη πιο βίαιων καταστάσεων στο μέλλον.

Η βία κατά των παιδιών δεν πρέπει να αποκρύβεται αν κάποιος ή κάποια ανακαλύπτει ή βιώνει βίαια περιστατικά. Η βία στην παιδική ηλικία λειτουργεί ως καθοριστικός παράγοντας στη μελλοντική ζωή του καθενός - καθεμιάς.

Στις παλαιότερες κοινωνίες, η βία αυτή ήταν περίπου καθιερωμένη. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί δικαιολογία για την άσκησή της στα παιδιά και στην σημερινή εποχή. Δεν ισχύει, με λίγα λόγια το τερατώδες επιχείρημα του τύπου «και εμείς που φάγαμε ξύλο όταν ήμασταν παιδιά δεν πάθαμε και τίποτε». Τεράστιο λάθος.

Η διαμόρφωση του χαρακτήρα γίνεται με πολλούς και διάφορους τρόπους. Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει ή να αντιληφθεί τους λόγους που έχει σήμερα την τάδε ή την δείνα συμπεριφορά. Το γεγονός δηλαδή πως η βία άφησε ίχνη στην ψυχή και στην προσωπικότητα.

Κάποτε εν κατακλείδι όλα εξηγούνται, από το απότομο του χαρακτήρα, μέχρι την δειλία, την αναποφασιστικότητα και τον φόβο. Υπάρχει πάντα ένα σκοτεινό σημείο στην ψυχοσύνθεση του καθενός και της καθεμιάς. Και αυτό συνήθως το διαπιστώνουμε αργά, όταν δηλαδή έχει συμβεί το κακό.

Η βία κατά των παιδιών, η οποιαδήποτε μορφή βίας είναι κατάπτυστη και αποτρόπαια. Για δε τις κοινωνίες του συντηρητισμού, καθαρή νόσηση. Και κάπως έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται και να θεραπεύεται. Γιατί κάποτε μπορεί να είναι πολύ αργά και για τον θύτη αλλά και το θύμα.