Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Ενδιαφέροντα στοιχεία για τα τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα και ολόκληρη την ΕΕ παρουσίασε η Κομισιόν. Το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας στη χώρα μας είναι σοβαρό και κοστίζει πολύ σε ανθρώπινες ζωές.

Εντούτοις, η βελτίωση της οδηγικής συμπεριφοράς αλλά και η κατασκευή νέων αυτοκινητόδρομων έχει συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην μείωση των τροχαίων ατυχημάτων.

Τα στοιχεία τα καταγράφει σχετική έκθεση της Κομισιόν και αφορούν την δεκαετία από το 2012 2023.

Ας δούμε τα στοιχεία αυτά και ας εξάγουμε τα σχετικά συμπεράσματα, χωρίς να βγάζουμε αβίαστα πορίσματα που δεν βοηθούν σε καμία περίπτωση στην αντιμετώπιση του σοβαρού αυτού προβλήματος που σχετίζεται με την οδική ασφάλεια.

Ελλάδα υψηλός αριθμός θανάτων από δίκυκλα

Σύμφωνα με στοιχεία του 2021, 624 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 610 τραυματίστηκαν σοβαρά σε τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι η 6η από τις 27 χώρες της ΕΕ όσον αφορά στον υψηλότερο αριθμό θανάτων ανά εκατομμύριο κατοίκων.

Σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ, η κατανομή των θανάτων σε Ελλάδα παρουσιάζει υψηλό ποσοστό μηχανοκίνητων δίκυκλων θανάτων και θανάτων που συνέβησαν στους δρόμους.

Το ποσοστό των επιβατών αυτοκινήτων, των πεζών και των ποδηλατών από την άλλη πλευρά, είναι χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Κατά την περίοδο 2012-2021, πάντως, ο αριθμός των θανάτων στην Ελλάδα έχει μειωθεί περισσότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των οχημάτων, η Ελλάδα έχει χειρότερες επιδόσεις σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Το ποσοστό των 0,72 νεκρών ανά 10.000 εγγεγραμμένων οχημάτων στην Ελλάδα είναι πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 0,63.

Το 2021, τα δίκυκλα αντιπροσώπευαν περισσότερο από το ένα τρίτο των θανάτων από τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα.

Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο από εκείνο που παρατηρείται στο σύνολο της ΕΕ (18%).

Οι πεζοί και οι ποδηλάτες από την άλλη πλευρά, αντιπροσώπευαν το 17% των νεκρών από τροχαία ατυχήματα, ποσοστό που είναι πολύ χαμηλότερο από το ποσοστό της ΕΕ (27%).

Κατά την περίοδο 2012-2021, υπήρξε μείωση των θανάτων από τροχαία ατυχήματα και των σοβαρών τραυματισμών στην Ελλάδα για  όλα τα μέσα μεταφοράς.

Η υψηλότερη μείωση καταγράφηκε για τους επιβαίνοντες σε φορτηγά οχήματα και τους πεζούς (45% και 44% αντίστοιχα). Όσον αφορά στους σοβαρούς τραυματισμούς, η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε για τους επιβάτες φορτηγών (70%) και επιβατικών αυτοκινήτων (64%).

Η Ελλάδα παρουσιάζει μεγαλύτερη μείωση των θανάτων σε ατυχήματα με επιβατικό αυτοκίνητο (38%) από τον μέσο όρο της ΕΕ (29%).

Επίσης, ο αριθμός των νεκρών σε ατυχήματα με ένα μόνο όχημα έχει μειωθεί περισσότερο από ό,τι στην Ευρωπαϊκή Ένωση: 34% και 25%.

Σε αντίθεση με τον μέσο όρο της ΕΕ, η πλειονότητα των θανάτων από τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα συνέβησαν σε αστικούς δρόμους (50%). Οι θάνατοι από δίκυκλα με κινητήρα σε Ελλάδα είναι πολύ υψηλότεροι (45%) από ό,τι κατά μέσο όρο στην ΕΕ (20%).

ΕΕ μικρή  μείωση των θανάτων από τροχαία

Σε επίπεδο ΕΕ, οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα το 2023 μειώθηκαν κατά 1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ενώ αυτό αντιπροσωπεύει περίπου 2.360 λιγότερους θανάτους (-10%) σε σύγκριση με το 2019, η πτωτική τάση έχει περιοριστεί σε αρκετά κράτη μέλη.

Από το 2019, ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ατυχήματα έχει μειωθεί ελάχιστα στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, ενώ έχει αυξηθεί στην Ιρλανδία, τη Λετονία, τις Κάτω Χώρες, τη Σλοβακία και τη Σουηδία. Αντιθέτως, κατά την τελευταία τετραετία, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Δανία, η Ουγγαρία και η Πολωνία βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου μείωσης κατά 50% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα και των σοβαρών τραυματισμών έως το 2030.

Ασφαλέστεροι δρόμοι

Η συνολική κατάταξη των ποσοστών θανάτων των χωρών δεν έχει αλλάξει σημαντικά, καθώς οι ασφαλέστεροι δρόμοι εξακολουθούν να βρίσκονται στη Σουηδία (22 θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους) και στη Δανία (27/million). Η Βουλγαρία (82/million) και η Ρουμανία (81/million) ανέφεραν τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων το 2023. Ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 46 θάνατοι από τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκων.

Οι ποδηλάτες κινδυνεύουν περισσότερο

Τα διαθέσιμα στοιχεία σε επίπεδο ΕΕ για το 2022 (δεν είναι ακόμη διαθέσιμα λεπτομερή στοιχεία για το 2023) δείχνουν ότι το 52% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σημειώθηκαν σε αγροτικές οδούς, έναντι 38% σε αστικές περιοχές και 9% σε αυτοκινητόδρομους. Η τάση του αριθμού των ποδηλατών που σκοτώνονται στους δρόμους της ΕΕ προκαλεί σοβαρή ανησυχία: το 2000 σκοτώθηκαν περισσότεροι από 2022 ποδηλάτες.

Αυτή είναι η μόνη κύρια ομάδα χρηστών του οδικού δικτύου που δεν διαπιστώνει σημαντική μείωση των θανάτων κατά την τελευταία δεκαετία, ιδίως λόγω της συνεχιζόμενης έλλειψης κατάλληλων υποδομών και της μη ασφαλούς συμπεριφοράς όλων των χρηστών του οδικού δικτύου, όπως η υπερβολική ταχύτητα, η διάσπαση της προσοχής και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και ναρκωτικών.

Άνδρες γυναίκες & νέοι οδηγοί

Οι άνδρες ευθύνονταν για τρεις στους τέσσερις θανάτους από τροχαία ατυχήματα (77%). Τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς αντιπροσώπευαν το 29% του συνόλου των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, ενώ αντιπροσωπεύουν το 21% του πληθυσμού. Ομοίως, οι νέοι ηλικίας 18-24 ετών αντιπροσώπευαν το 12% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, αλλά το 7% του πληθυσμού.

Οι επιβάτες αυτοκινήτων (οδηγοί και επιβάτες) αντιπροσώπευαν το 45% του συνόλου των θανάτων, ενώ οι πεζοί αντιπροσώπευαν το 18%, οι χρήστες μηχανοκίνητων δίκυκλων (μοτοσικλέτες και μοτοποδήλατα) το 19% και οι ποδηλάτες το 10%.

Τα μοτίβα αλλάζουν σημαντικά ανάλογα με την ηλικία. Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, οι πεζοί αντιπροσωπεύουν το 29% των θανάτων και των ποδηλατών το 17%.

Στις αστικές περιοχές, οι ευάλωτοι χρήστες του οδικού δικτύου (πεζοί, ποδηλάτες και χρήστες μηχανοκίνητων δικύκλων) αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 70% των συνολικών θανάτων. Οι θάνατοι των χρηστών αστικών οδών σημειώνονται ως επί το πλείστον όταν μια σύγκρουση αφορά αυτοκίνητα και φορτηγά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη βελτίωσης της προστασίας αυτών των ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου.

Οι στόχοι

Το 2018, η ΕΕ έθεσε ως στόχο τη μείωση κατά 50% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα -και, για πρώτη φορά, των σοβαρών τραυματισμών- έως το 2030.

Αυτό καθορίστηκε στο στρατηγικό σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την οδική ασφάλεια και στο πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την οδική ασφάλεια 2021-2030, στο οποίο καθορίζονται επίσης σχέδια οδικής ασφάλειας με στόχο την επίτευξη μηδενικών θανάτων από τροχαία ατυχήματα έως το 2050 («όραμα μηδενικών απωλειών»).