Του Φίλιππος Ζάχαρης (zachfil64@gmail.com)

Διανύοντας μεγάλες αποστάσεις εδώ και πολλά χρόνια, ο άνθρωπος που σκέφτεται, έρχεται αντιμέτωπος με μεγάλες δυσκολίες σε πολλά επίπεδα και ειδικότερα επειδή ο τρόπος αντίληψης των πραγμάτων διαφέρει συχνά σε πολλές συμπεριφορές και επικοινωνιακές πρακτικές.

Ο άνθρωπος αυτός σχεδόν πάντα αναλύει τις καταστάσεις πολλές φορές χωρίς λόγο, όχι, όμως και αιτία διαβλέπει πίσω από την πρώτη εικόνα την αιτιολογία και τις τάσεις, διοχετεύοντας το συναίσθημα που τον βοηθά να οξύνει την νοητική του δύναμη και ισχύ. Δεν είναι απαραίτητο αυτό που λέγεται συχνά ότι η ανάλυση αυτή δεν βοηθά, αυτό δηλαδή που αποκαλούν συχνά ως μπλέξιμο και λαβύρινθο.

Η ίδια η σκέψη είναι ένας λαβύρινθος και αυτό πρέπει να το καταλάβουν οι άνθρωποι. Μια γόνιμη όμως, διαδικασία. Συμβαίνει συχνά να αποφεύγουμε αυτό τον λαβύρινθο, να σκεπτόμαστε πεζά και επιφανειακά, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δει κανείς την ουσία των πραγμάτων, το λόγο που οι άνθρωποι στο τέλος δεν επικοινωνούν.

Η αποτυχία στην επικοινωνιακή διαδικασία, παραπέμπει σε πολλά άλλα αίτια, που συνήθως ξεφεύγουν από τις πραγματικές αιτίες. Έτσι ο άνθρωπος που δεν σκέφτεται, αποδίδει τα προβλήματα αλλού και δεν τα συνδέει με τις ατομικές του ευθύνες, το γεγονός δηλαδή ότι έχει πάψει από καιρό να σκέφτεται. Πρέπει λοιπόν, να σκάψουμε βαθιά να βρούμε τις αιτίες και τις αφορμές, να αναζητήσουμε τους λόγους που αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις τόσο επιδερμικά, να βρούμε αυτό που μας κινεί να σκεφθούμε επιφανειακά.

Ο άνθρωπος που σκέφτεται ποτέ δεν θα δώσει αυτοματοποιημένες απαντήσεις, παρά θα προσπαθήσει να δει πίσω από τα πράγματα και τις πρώτες εντυπώσεις. Όλα αυτά αποτέλεσαν αντικείμενο ανάλυσης από ψυχολόγους, ψυχίατρους και κοινωνιολόγους. Οι αναλύσεις αυτές αφορούσαν πάντα την ιδιοσυγκρασία του σκεπτόμενου ανθρώπου που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στο τέλος πήγαινε στην άκρη.

Η σύγκριση με την μάζα και όχι η ανάδειξη του μεμονωμένου ατόμου σε φωτεινή εξαίρεση, τρόπον τινά η διαφοροποίησή του από την στατικότητα στην αντίληψη και την μονοδιάστατη επικοινωνία, ήταν το μέτρο βάσει του οποίου προέκυπτε μία ερμηνευτική μονοσημαντότητα και συνήθως πάντα απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν μάθει να σκέφτονται.

Πώς μπορεί να συγχρονιστεί ο νέος κόσμος με την σκέψη; Τι είναι αυτό που μπορεί να τον κάνει να λειτουργήσει διαφορετικά στην επικοινωνία και τον διάλογο; Οι εποχές που διανύουμε είναι οι πλέον αντιφατικές και ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει ανάγκη για ερμηνεία των πραγμάτων. Ό,τι λέγεται λέγεται έτσι απλά και χωρίς περιστροφές. Αυτό δε που λέγεται, δεν περνά καν από ανάλυση και νοητική διαδικασία. Έτσι, με τον τρόπο αυτό δεν αναγεννάται κάποιος νέος κόσμος, παρά συντηρείται εις το διηνεκές η μετριότητα.

Οι δε άνθρωποι που σκέπτονται αντιμετωπίζονται σαν κάτι μακρινό και αλλόκοτο. Είναι άραγε, ο σκεπτόμενος άνθρωπος απρόσιτος; Καλλιεργεί μήπως τεχνηέντως μια απόσταση υπεροχής, προερχομένης από κάποια αόριστη διανοητική σημαντικότητα; Ερωτήματα που αναφύονται από αυτήν ακριβώς την επιφανειακή αντιμετώπιση των πραγμάτων.

Όχι, λοιπόν, ο άνθρωπος που σκέπτεται και αναλύει δεν είναι υποχρεωτικό ότι καταλήγει στον νιτσεϊκό υπεράνθρωπο ούτε σε κάποια απαραίτητα σκοτεινή προσωπικότητα που τάχα δεν προσεγγίζεται.

Ο άνθρωπος που σκέπτεται απλά έχει περιθωριοποιηθεί από τη μάζα, έχει γίνει ένας έγκλειστος και υπό-τυπος της κοινωνίας των αριθμών, των αποκλεισμών και των πάσης φύσεως στερεοτύπων. Δεν είναι κάτι απόμακρο η σκέψη και η περίσκεψη. Δεν είναι απαραίτητο ότι ο άνθρωπος της σκέψης δεν είναι ένας καθημερινός άνθρωπος.

Απλά δεν είναι συνηθισμένος, υπό την έννοια ότι έχει μάθει να αναζητά, να βρίσκει δρόμους που δεν οδηγούν απαραίτητα σε κάποιο λαβύρινθο. Ο άνθρωπος της σκέψης είναι αυτός που πρέπει να είναι γιατί η ίδια η ζωή είναι μια διαρκής σκέψη. Μάλιστα, το αντίθετο συμβαίνει, η μη σκέψη να παραπέμπει σε μια ολέθρια συνήθεια που δεν έχει να κάνει με την ουσία της ζωής.

Θα περάσουν ίσως πολλά ακόμη χρόνια, όπου η σκέψη θα αναζητάται επιτακτικά, θα ακουστεί και πάλι ότι η ανθρώπινη ανάγκη σχετίζεται με το λόγο και τον διάλογο. Η ίδια η ζωή είναι μια διαρκής αναζήτηση επικοινωνίας, μια αμφίδρομη ανθρώπινη σχέση.

Αν λαβύρινθος είναι η αναζήτηση όλων αυτών που συνθέτουν μια ολοκληρωμένη σχέση των ανθρώπων, αν η πολυπλοκότητα φαντάζει παρούσα σε κάθε στιγμή, τότε ο λαβύρινθος μπορεί να αποτελεί την εναλλακτική προοπτική.

Και μάλλον δεν σημαίνει λαβύρινθος το να σκάβει κανείς βαθιά για να βρει τις αξίες και όσα απουσιάζουν επιδεικτικά από αυτή την ελλιπή ζωή. Γιατί η αναζήτηση του φωτός είναι μια επίπονη διαδικασία αλλά όχι περιττή.