Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η βία και καταστολή κατά των δημοσιογράφων αυξάνεται σε ολοένα και περισσότερες περιοχές του πλανήτη. Ποια είναι τα κράτη που εμποδίζουν την κάλυψη των εκλογών και πού ασκείται βία και φυλακίσεις κατά δημοσιογράφων.

Σε εκλογικό οργασμό ο πλανήτης και οι κίνδυνοι για τους δημοσιογράφους σε πολλές χώρες του κόσμου εμποδίζουν την ελεύθερη και απρόσκοπτη ενημέρωση. Η Οργάνωση «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα», προειδοποιεί ήδη για πολύ μεγάλους κινδύνους που αφορούν την άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.

Περίπου το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού που αντιστοιχεί σε 4,1 δισεκατομμύρια ανθρώπους, θα κληθούν να ψηφίσουν το 2024. Όμως η κάλυψη των εκλογών παρεμποδίζεται ολοένα και περισσότερο, αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Οργάνωση που προασπίζεται με κάθε μέσον την ελευθερία του Τύπου.

Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί σε περισσότερες από 60 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Ινδίας. Προκειμένου να είναι σε θέση να κάνουν μια τεκμηριωμένη επιλογή, οι πολίτες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ανεξάρτητη ενημέρωση.

Ωστόσο, σε πολλές χώρες -ιδιαίτερα σε αυταρχικά καθεστώτα- οι επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης δέχονται αυξανόμενες πιέσεις, αναφέρουν οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα». Οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ γίνονται ολοένα και περισσότερο στόχος βίας, όταν κάνουν ρεπορτάζ για τις εκλογές.

Εκλογές στη Ρωσία: αδύνατη η κριτική ενημέρωση

Οι προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν στη Ρωσία από τις 15 έως τις 17 Μαρτίου. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχει να φοβηθεί τα κριτικά δημοσιεύματα. Περισσότεροι από 1.000 επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης έχουν εγκαταλείψει τη χώρα μετά την επέκταση του πολέμου κατά της Ουκρανίας. Από την εισαγωγή της στρατιωτικής λογοκρισίας τον Μάρτιο του 2022, αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης έως και 15 ετών για "ψευδείς ειδήσεις" σχετικά με τον στρατό ή για "δυσφήμιση" των ενόπλων δυνάμεων.

Αυτή τη στιγμή 28 δημοσιογράφοι βρίσκονται στη φυλακή. Σχεδόν όλα τα μεγάλα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης στη χώρα έχουν αναγκαστεί να κλείσουν και ανεξάρτητες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες μπλοκάρονται.

Το Κρεμλίνο δυσκολεύει τους εναπομείναντες επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης να κάνουν ρεπορτάζ για τις εκλογές: Ένας νόμος από τον Νοέμβριο του 2023 αποκλείει τους δημοσιογράφους που δεν έχουν έγκυρη σύμβαση εργασίας με κάποιο εκδοτικό γραφείο από το να κινηματογραφούν και να φωτογραφίζουν στα εκλογικά κέντρα. Αυτό σημαίνει ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης που εργάζονται για τα διωκόμενα εξόριστα μέσα ενημέρωσης, μεταξύ άλλων, δεν μπορούν να είναι παρόντες κατά την καταμέτρηση των ψήφων.

Το Κρεμλίνο κατέστησε επίσης σαφές στις 3 Φεβρουαρίου ότι τα ρεπορτάζ για τις διαδηλώσεις είναι ανεπιθύμητα: Εκείνη την ημέρα, περισσότεροι από 20 επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης τέθηκαν υπό προσωρινή κράτηση επειδή κάλυψαν δημοσιογραφικά μια διαδήλωση στη Μόσχα από συζύγους, μητέρες και αδελφές στρατιωτών που πολεμούσαν στην Ουκρανία.

Λίγο αργότερα, οι αρχές ασφαλείας «επισκέφθηκαν» αρκετούς δημοσιογράφους στα σπίτια τους για να τους προειδοποιήσουν να μην αναφέρουν περαιτέρω ρεπορτάζ για τις διαδηλώσεις.

Το Κρεμλίνο ετοιμάζει επίσης ένα ακόμη χτύπημα κατά των ανεξάρτητων επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης: Από τις 7 Φεβρουαρίου, ο Πούτιν έχει στο τραπέζι προς υπογραφή νόμο που επιτρέπει, μεταξύ άλλων, απαλλοτριώσεις για παραβιάσεις της στρατιωτικής λογοκρισίας. Αυτή η κατηγορία διατυπώνεται συχνά εναντίον των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης.

Πακιστάν: σωματική βία & καταστολή

Το Πακιστάν εξέλεξε νέο κοινοβούλιο στις 8 Φεβρουαρίου. Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) καταδικάζουν το κατασταλτικό κλίμα κατά των δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Τουλάχιστον δέκα εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης δέχθηκαν σωματική επίθεση από την αστυνομία ή από υποστηρικτές πολιτικών κομμάτων κατά την κάλυψη προεκλογικών συγκεντρώσεων. Κορυφαία μέσα ενημέρωσης είχαν λάβει ανεπίσημες οδηγίες να μην κάνουν ρεπορτάζ για το κόμμα του φυλακισμένου πρώην πρωθυπουργού Imran Khan. Επικαλούμενη ανησυχίες για την ασφάλεια, η κυβέρνηση διέκοψε προσωρινά το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας σε όλη την επικράτεια την ημέρα των εκλογών. Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, η κίνηση αυτή ήταν απαραίτητη "για τη διατήρηση της δημόσιας τάξης".

Κοινοβουλευτικές εκλογές στην Ινδία: εκστρατείες λάσπης κατά των επικριτικών δημοσιευμάτων

Η Ινδία θα εκλέξει νέο κοινοβούλιο τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2024. Η χώρα κατατάσσεται σήμερα στην 161η θέση μεταξύ 180 χωρών όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, αναφέρουν οι «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα».

Οι επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης βιώνουν αστυνομική βία, επιθέσεις από πολιτικούς ακτιβιστές, εγκληματικές ομάδες και διεφθαρμένους τοπικούς πολιτικούς. Τουλάχιστον δέκα δημοσιογράφοι βρίσκονται στη φυλακή. Η εξαγορά μέσων ενημέρωσης από πλούσιους επιχειρηματίες που πρόσκεινται στον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι θέτει σε κίνδυνο την πολυφωνία. Ταυτόχρονα, ο Μόντι διαθέτει έναν στρατό υποστηρικτών που εντοπίζουν στο διαδίκτυο δημοσιεύματα επικριτικά για την κυβέρνηση και οργανώνουν εκστρατείες δυσφήμισης. Αυτό οδηγεί πολλούς δημοσιογράφους στην αυτολογοκρισία.

Μεξικό: Εκλογές σε μια από τις πιο επικίνδυνες χώρες για τους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης

Οι προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν στο Μεξικό στις 2 Ιουνίου. Η βία κατά των επαγγελματιών του Τύπου δεν έχει αποτελέσει ακόμη βασικό θέμα των εκλογών - παρά το γεγονός ότι στο Μεξικό σκοτώνονται κάθε χρόνο περισσότεροι δημοσιογράφοι από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα που δεν βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση.

Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο υπό τον πρόεδρο Andrs Manuel Lpez Obrador: 37 επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης έχουν δολοφονηθεί για τη δουλειά τους από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, τον Δεκέμβριο του 2018, και έξι έχουν εξαφανιστεί χωρίς ίχνος. Τα καρτέλ ναρκωτικών και το οργανωμένο έγκλημα θεωρούνται ύποπτα ότι βρίσκονται πίσω από τα εγκλήματα, αναφέρει η RSF.

Η απαξίωση των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης από τους εκπροσώπους του κράτους είναι συνηθισμένο φαινόμενο και επιδεινώνει περαιτέρω το κλίμα βίας. Η RSF καλεί τους υποψήφιους προέδρους να θέσουν τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα - την προστασία των δημοσιογράφων και την καταπολέμηση της ατιμωρησίας - στην κορυφή της ατζέντας τους.

Γερμανία: Το AfD σε άνοδο με τάσεις κατά του Τύπου

Οι πολίτες στη Γερμανία καλούνται επίσης να εκλέξουν τους πολιτικούς τους εκπροσώπους. Το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εκλεγεί στις αρχές Ιουνίου, ενώ το φθινόπωρο αναμένονται οι εκλογές στα κρατίδια της Σαξονίας και της Θουριγγίας (1η Σεπτεμβρίου) και του Βρανδεμβούργου (22 Σεπτεμβρίου).

Αυτές οι εκλογές θα καθορίσουν αν το AfD, ένα κόμμα με έντονο αντι-πρεσβευτικό πρόσημο, θα έρθει στην κυβέρνηση. Μετά στις αποκαλύψεις του Correctiv σχετικά με τη συμμετοχή μελών του AfD σε συνάντηση στο Πότσνταμ, κατά την οποία προφανώς συζητήθηκαν σχέδια για τη μαζική απέλαση μεταναστών με ή χωρίς γερμανικό διαβατήριο, μέλη του κόμματος ξεσηκώνονται δημοσίως εναντίον επαγγελματιών του Τύπου από την ερευνητική πλατφόρμα.

Προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ: ορόσημο για τη δημοκρατία και την ελευθερία του Τύπου

Η οργάνωση της ελευθερίας του τύπου επισημαίνει ότι το αποτέλεσμα των επερχόμενων προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο θα επηρεάσει την κατάσταση της ελευθεροτυπίας στις ΗΠΑ για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Ο άνδρας ή η γυναίκα στον Λευκό Οίκο μπορεί να δώσει τον τόνο για τους επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης στις ΗΠΑ και να θέσει υπόλογα καθεστώτα που καταστέλλουν την ελευθερία του Τύπου - ή να μην το πράξουν.

Παρόλο που η ελευθερία του Τύπου είναι ιστορικά ένα πολύτιμο αγαθό στις ΗΠΑ και έχει συνταγματικό καθεστώς, αμφισβητήθηκε και συνεχίζει να αμφισβητείται από ορισμένους κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Η RSF φοβάται ότι οι συνθήκες εργασίας για τους δημοσιογράφους θα επιδεινωθούν περαιτέρω, ιδίως αν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει τις εκλογές.

Πριν από τις εκλογές, η RSF εγκαινιάζει έναν Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου στις ΗΠΑ, ο οποίος θα αξιολογεί την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου σε όλες τις πολιτείες και τα εδάφη των ΗΠΑ.