Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Χρειάζεται να είναι κανείς πολύ δυνατός για να ξεπεράσει τους σκοπέλους που βρίσκονται μπροστά του καθημερινά, από τα πιο απλά πράγματα μέχρι τα πιο σύνθετα. Είναι καταστάσεις που καλείται ο καθένας να αντιμετωπίσει και κυρίως αυτός που κάμπτεται με το παραμικρό, σε μία κοινωνία που απαιτεί και σε έναν κόσμο που το μόνο που κάνει, είναι να ζητά.

Ο μέσος πολίτης έχει περίπου θυσιάσει τη ζωή του σε υποχρεώσεις και δεσμεύσεις, είτε αυτές αφορούν δάνεια και υποθήκες, είτε ενοίκια, δάνεια και πληρωμές τόκων σε πιστωτικές κάρτες, καθώς η ίδια η ζωή έχει γίνει μια ψηφιακή συναλλαγή και όλοι λίγο πολύ είναι κοινωνοί της γενικευμένης αυτοματοποίησης. Αποφασίζει λοιπόν, πια ο άνθρωπος για τον εαυτό του και τους άλλους ή συμβαίνει κάτι άλλο; Ας το δούμε εποπτικά.

Όσο πιο γρήγορα, τόσο καλύτερα, είναι πια γεγονός.  Όσο δεν χρειάζεται κανείς να μετακινηθεί από την οικία του, τόσο μεγαλύτερη η ψυχική  αγαλλίαση, καθώς όλα μπορούν να γίνουν από το γραφείο του σπιτιού μας. Ακόμη καλύτερα μάλιστα, όταν δεν απαιτείται και η αλλαγή δωματίου, αν είναι δυνατόν δηλαδή να κλείσουμε σε ένα μικρό χώρο όλα όσα πρέπει να κάνουμε από το διαδίκτυο, που μας λύνει τάχα τα χέρια μια και καλή.

Δεν μιλάμε δηλαδή απλά για μια γενική αυτοματοποίηση, αλλά την μέγιστη υποδούλωση στην ταχύτητα και την κατακόρυφη αύξηση της τεχνολογικής εξέλιξης που αναλαμβάνει με το αζημίωτο να αντικαθιστά τα μοντέλα και να προσφέρει δυναμικές εφαρμογές που τάχα απλοποιούν τα πάντα. Όμως αυτό είναι το πρόβλημα, αυτού του είδους η μεγιστοποίηση της απλοποίησης των πραγμάτων, που ξεκινά από τις λιγότερες λέξεις και φράσεις και καταλήγει στις «έξυπνες» συσκευές που αντικαθιστούν το μυαλό.

Κάποτε η τεχνολογία ξεκινούσε τον μακρύ της δρόμο στοχεύοντας στο να βοηθήσει τον άνθρωπο. Έφτασε, όμως, να τον κυβερνά, καθώς έχει περάσει στην ψυχική ενατένιση των ανθρώπων η επίσπευση των πάντων, η μη χρονοτριβή και αργοπορία, λες και ο στόχος δεν είναι άλλος παρά η συντόμευση του χρόνου. Και αυτό το κάνει η τεχνολογία. Ως πού, όμως, όλο αυτό και πού βρίσκεται το τέλος;

Η ασύστολη αύξηση των παραγωγικών δυνάμεων, η τάση για ολοένα και περισσότερα προϊόντα, αύξησε κατακόρυφα και την κατανάλωση, με αποτέλεσμα την συμπίεση του κόστους παραγωγής αλλά και τα μεγάλα κέρδη. Αυτά νομοτελειακά δεν τα μοιράζονται οι φτωχοί, ούτε τα ξοδεύουν οι μικρομεσαίοι, υπάρχει απλά μια μερίδα ανθρώπων που μπορούν και καταναλώνουν και ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό που αδυνατούν.

Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι υπεραφθονίας και υπερπροσφοράς και όλα αυτά γιατί η τεχνική ενσωμάτωσε τον άνθρωπο και τον απομάκρυνε από την φύση του από την στιγμή που αυτός αναζητούσε με μανία την απεμπλοκή του από αυτή.

Η τεχνική εγκλώβισε τον άνθρωπο, τον έκανε κτήμα της, αδιάφορο αν αυτός είναι ο παρασκευαστής, ο ευρεσιτέχνης και ο παραγωγός, αδιάφορο αν το μέλλον καθορίζεται από την απροσδιόριστη μανία για παραγωγή νέων προϊόντων που καταναλώνονται χωρίς φειδώ σε έναν πλανήτη που στέρεψε από πρώτες ύλες. Όλα αυτά οδηγούν σε ένα οικονομικό χάος που οι συνέπειές του διαγράφονται καθαρά με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο.

Θα μπορούσε άραγε, να γυρίσει πίσω ο χρόνος; Θα ήταν δυνατό να γίνει ένα flash - back μήπως και βρεθεί η αρχή του μίτου της Αριάδνης; Πιστεύω πως η επιστροφή στο παρελθόν μπορεί να έλθει μόνο μέσα από την απουσία της απληστίας που θα λάβει χώρα μόνο εάν κορυφωθεί. Η τεχνολογία και η τεχνική παρασύρουν τον άνθρωπο σε έναν ολοένα και μεγαλύτερο «smart» εγκλεισμό, θα το έλεγα λόγου επιτρέποντος. Ο εγκλεισμός αυτός έχει όνομα και χαρακτήρα, την ολοένα και μεγαλύτερη ακινησία και αποφυγή του οξύνους νου. Με απλά λόγια, ας αφήσουμε τις μηχανές να δράσουν και να βρουν τα μυστικά, να κάνουν τους υπολογισμούς, εν κατακλείδι να σκεφθούν βαθιά πριν από την σκέψη μας, ώστε να προϋπάρχουν οι λύσεις.

Τι πρόκειται να μείνει στο τέλος; Ο άνθρωπος σκιά του εαυτού του και οι μηχανές αναζήτησης μιας γνώσης που δεν υπάρχει πια. Δεν θα σκέφτεται καθόλου ο άνθρωπος στο μέλλον. Θα καταναλώνει απλά έτοιμα σκεπτικά προσχέδια που θα τα επεξεργάζεται η τεχνητή νοημοσύνη. Δεν θα είναι ο άνθρωπος που ήταν. Θα είναι μια καρικατούρα υπό την μορφή εργαλείου ενός ψηφιακού προγράμματος που θα φτιάχνουν οι μηχανές που θα εμπλουτίζουν κατά το δοκούν το σκεπτικό πεδίο.

Πολύ απλά διότι από ένα σημείο και μετά και λόγω της παρατεταμένης νοητικής αδράνειας, η σκεπτόμενη μηχανή είναι αυτή που θα ανοιγοκλείνει τα περάσματα. Κατακερματίζοντας ακόμη και την ίδια την ψυχή.