Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στη σημερινή εποχή δεν είναι τόσο ότι δεν υπάρχει καλή προαίρεση τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά το γεγονός ότι από την θεωρία στην πράξη μεσολαβεί μεγάλο διάστημα με αναπάντεχα περιστατικά αναθεωρημένης σκέψης και δράσης. Επί του πρακτέου, δηλαδή, υφίσταται μια προφανής παρακώλυση και κανείς δεν μπορεί να την αποδώσει στην προηγούμενη καλή προαίρεση, όπου τα πάντα ξεκινούν με ευνοϊκούς οιωνούς.

Συνήθως αυτό που γίνεται, είναι να αλλάζουν οι συσχετισμοί όταν ξεκινήσουν οι πρώτες απόπειρες διαλόγου και επικοινωνίας, σε σημείο που μετά να μην αναγνωρίζει κανείς ούτε τον ίδιο του τον εαυτό. Σε πρακτική βάση, λοιπόν, αλλάζουν σχεδόν τα πάντα και αυτό ξεκινά από μια τάση αποκλειστικότητας που έχουν οι άνθρωποι όταν λειτουργούν μέσα στον κοινωνικό ιστό. Δεν περιμένει βέβαια κανείς εκ προοιμίου ότι θα συμβεί το αναπάντεχο που θα ανατρέψει τους συσχετισμούς, το θεωρεί μάλλον αναπόφευκτο όταν ξεκινά ο εικονικός διάλογος που σταδιακά εξελίσσεται σε μονόλογο.

Αφήνουν άραγε, οι άνθρωποι τον χρόνο να λειτουργήσει ή απλά τον διακόπτουν με τις αρνητικές εντυπώσεις; Θέλουν και επιδιώκουν την κυριαρχία στην επικοινωνία ή η επικοινωνία όπως λανσάρεται είναι ένας αγώνας δρόμου για κυριαρχία; Τα ερωτήματα δεν τελειώνουν και ειδικά όταν οι τόνοι της αρχικής προσπάθειας διαλόγου πέφτουν και μαζί με αυτούς αποκαθηλώνεται η αρχική καλή προαίρεση. Οι άνθρωποι είναι μαθημένοι να νικούν και να βλέπουν τους άλλους ηττημένους, καθώς με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η αυτοπεποίθησή τους και οπλίζονται με θάρρος και αυταπάρνηση αντλώντας ενέργεια από την αποτυχία του άλλου.

Η σημερινή εποχή δεν δίνει το έναυσμα για να σκεφθεί κανείς με παρρησία και ευεξία που θα συνοδεύουν την καθαρή και ξάστερη σκέψη. Έτσι, το πιθανότερο είναι μετά την ξαστεριά στο νου να αρχίζει να σκοτεινιάζει, και τα εκατομμύρια γνωσιακά άστρα να μοιάζουν με βροχή από μετεωρίτες. Μέσα μας δηλαδή επικρατεί με το πέρας των πρώτων λέξεων μια αναστάτωση και ταραχή γιατί πάντα περιμένουμε από τον άλλον να μας δοθεί αποκλειστικά λες και είναι κτήμα μας η εκάστοτε συμπεριφορική κίνηση.

Θα πει βέβαια κάποιος: Μα καλά, δεν υπάρχουν περιθώρια αυτοβελτίωσης; Απάντηση δεν έχω. Αυτό που παρατηρώ, είναι τις προθέσεις που σε πρώτο στάδιο είναι αγαθές, αλλά που σε κλάσματα δευτερολέπτου γίνονται επιθετικές και απόκοσμες. Η μεταβλητότητα της συμπεριφοράς εξαρτάται από τα νεύματα και τις εντυπώσεις που αποτυπώνονται στις όψεις, γι' αυτό και οι ζωγράφοι ή η φωτογράφοι απαθανατίζουν την στιγμή, το βλέμμα, την όψη και την έκφραση. Είδατε, όμως, κανέναν να βλέπει τον εαυτό του στις στιγμές που αποτυπώνονται στον καμβά; Γνωρίζετε πολλούς που θα σας πουν πως ενίοτε παίρνουν την όψη του Εωσφόρου, που τόσο λαμπρά απεικονίστηκε σε πολλά έργα τέχνης;

Μπορούμε αναμφίβολα να δούμε και να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας σε πολλές στιγμές και σε πίνακες και σε κάδρα και σε αναπαραστάσεις παντός είδους, μόνο που αυτό το λέμε αποκλειστικά σε εμάς τους ίδιους. Δεν παραδεχόμαστε δημόσια πως αλλάζουμε όψεις και συμπεριφορές από λεπτό σε λεπτό, αυτό το ζούμε μέσα μας και δεν είναι προς διαμοιρασμό. Αυτό που συμβαίνει, όμως, όταν χάνουμε τον ειρμό και τον ρυθμό της καλής προαίρεσης για διάφορους λόγους δεν το αποκαλύπτουμε, το δείχνουμε χωρίς να το ομολογούμε.

Σε τελική ανάλυση, τι είναι αυτή η λεγόμενη καλή προαίρεση; Μήπως μια συνήθεια, μία μηχανική κίνηση του νου και του σώματος από το αρχικό σκίρτημα, ή απλά ένα στάτους που δεν αλλάζει παρά μόνο από την ιδιοσυστασία της επικοινωνιακής κυριαρχίας;

Συμμετέχουμε διαχρονικά στο παιχνίδι εξουσίας χωρίς να το συνειδητοποιούμε; Μπορεί. Αυτό που διαφαίνεται, είναι ότι οι αρχικές προθέσεις είναι κάτι σαν μια συνήθης κατάκτηση μιας χαμένης συνήθειας που λαβώθηκε από τον ανταγωνισμό και την υπεροχή. Λες και τα μόνα δώρα σε τούτη τη ζωή να είναι η κατάκτηση και υποταγή του άλλου.

Λες και ο χρόνος να νοιάζεται μόνο για να καταστρέφει τις μικρές οάσεις επικοινωνιακής ολοκλήρωσης. Λες και απώτερος σκοπός είναι να αναθεματίζει κανείς από την μια στιγμή στην άλλη το γεγονός ότι αρχικά σκέφθηκε πως απλά θα συναντήσει έναν άνθρωπο που εν ριπή οφθαλμού θα μεταβληθεί σε απειλή. Και φτάνουν για αυτό λίγες λέξεις και φράσεις. Ίσως και μόνο ένα στραβοκοίταγμα.

Γι' αυτό η τέχνη είναι λυτρωτική και ενδοσκοπική συνάμα. Γιατί περιγράφει την αστραπιαία μεταβολή των συναισθημάτων σε έναν κόσμο που μόνο αληθινός δεν είναι. Στον κόσμο της καλής προαίρεσης που διαρκεί ελάχιστα.