Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η αλλαγή του κλίματος στον πλανήτη έχει προ πολλού προκαλέσει δυσεπίλυτα προβλήματα. Πλημμύρες, αποπνικτική ζέστη, λιώσιμο των πάγων, αλλά και κατακόρυφη αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου, προβληματίζουν εδώ και πολλά χρόνια τους παγκόσμιους οργανισμούς που λαμβάνουν κάθε φορά και διαφορετικά μέτρα αντιμετώπισης αυτής της έκτακτης κατάστασης. Τα μέτρα αυτά μπορεί να βοηθούν μεμονωμένα, συνολικά, όμως, δεν επιφέρουν σαρωτικές αλλαγές, όσο κι αν οι προσπάθειες εντείνονται με το πέρασμα των χρόνων.

Τα τελευταία στοιχεία για την κλιματική αλλαγή δεν προκαλούν αισιοδοξία, αλλά προβληματίζουν στο έπακρο. Αναγκάζουν μάλιστα τις κυβερνήσεις μετά την πίεση των πολιτών, να κάνουν αλλεπάλληλες διεθνείς συσκέψεις και να ανανεώνουν τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος. Τα μέτρα αυτά πάντως, είναι άγνωστο τι αποτελέσματα θα φέρουν και ειδικά όταν μιλάμε για μία εποχή όπου η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα παρά τις όποιες προσπάθειες αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας αλλά και του ανέμου, έχει κορυφωθεί.

Ποιες είναι, όμως, οι επιλογές για την αποτελεσματική καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής; Τι περιθώρια υπάρχουν για να μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα πως μια νέα ημέρα για το κλίμα ξημερώνει;

Υπάρχουν πολλαπλές, εφικτές και αποτελεσματικές επιλογές για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που προκαλείται από τον άνθρωπο, και είναι διαθέσιμες τώρα, δήλωσαν οι επιστήμονες στην τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) που δόθηκε στη δημοσιότητα την Δευτέρα 20 Μαρτίου.

Το 2018, η IPCC υπογράμμισε την πρωτοφανή κλίμακα της πρόκλησης που απαιτείται για τη συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C. Πέντε χρόνια αργότερα, η πρόκληση αυτή έχει γίνει ακόμη μεγαλύτερη λόγω της συνεχιζόμενης αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ο ρυθμός και η κλίμακα όσων έχουν γίνει μέχρι σήμερα, καθώς και τα τρέχοντα σχέδια, δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Περισσότερο από έναν αιώνα καύσης ορυκτών καυσίμων, καθώς και άνισης και μη βιώσιμης χρήσης της ενέργειας και της γης έχει οδηγήσει σε υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,1°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, συχνότερα και εντονότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, που έχουν προκαλέσει όλο και πιο επικίνδυνες επιπτώσεις στη φύση και τους ανθρώπους σε κάθε περιοχή του κόσμου.

Υπογραμμίζεται μάλιστα, πως κάθε αύξηση της θερμοκρασίας έχει ως αποτέλεσμα την ταχεία κλιμάκωση των κινδύνων. Οι εντονότεροι καύσωνες, οι ισχυρότερες βροχοπτώσεις και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, αυξάνουν περαιτέρω τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα. Σε κάθε περιοχή, άνθρωποι πεθαίνουν από την ακραία ζέστη. Η επισιτιστική και υδάτινη ανασφάλεια λόγω του κλίματος αναμένεται να αυξηθεί με την αύξηση της θερμοκρασίας. Όταν οι κίνδυνοι συνδυάζονται με άλλα δυσμενή γεγονότα, όπως πανδημίες ή συγκρούσεις, η διαχείρισή τους γίνεται ακόμη πιο δύσκολη.

Απώλειες & ζημιές στο επίκεντρο

Η έκθεση, η οποία εγκρίθηκε κατά τη διάρκεια μιας εβδομαδιαίας συνόδου στο Ιντερλάκεν, φέρνει στο επίκεντρο της προσοχής τις απώλειες και τις ζημίες που ήδη βιώνουμε και θα συνεχιστούν στο μέλλον, πλήττοντας ιδιαίτερα σκληρά τους πιο ευάλωτους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα. Η ανάληψη της σωστής δράσης τώρα θα μπορούσε να οδηγήσει στη μετασχηματιστική αλλαγή που είναι απαραίτητη για έναν βιώσιμο, δίκαιο κόσμο.

«Η κλιματική δικαιοσύνη είναι ζωτικής σημασίας, διότι εκείνοι που έχουν συμβάλει λιγότερο στην κλιματική αλλαγή πλήττονται δυσανάλογα», δήλωσε η Aditi Mukherji, μία από τους 93 συγγραφείς της παρούσας συνθετικής έκθεσης, του τελευταίου κεφαλαίου της έκτης αξιολόγησης της ομάδας.

«Σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Την τελευταία δεκαετία, οι θάνατοι από πλημμύρες, ξηρασίες και καταιγίδες ήταν 15 φορές περισσότεροι στις ιδιαίτερα ευάλωτες περιοχές», πρόσθεσε η ίδια.

Σ' αυτή τη δεκαετία, η επιτάχυνση της δράσης για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι απαραίτητη, για να καλυφθεί το χάσμα μεταξύ της υφιστάμενης προσαρμογής και των αναγκών. Εντωμεταξύ, η συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα απαιτεί βαθιά, ταχεία και διαρκή μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε όλους τους τομείς. Οι εκπομπές θα πρέπει να μειωθούν από τώρα και θα πρέπει να μειωθούν σχεδόν κατά το ήμισυ έως το 2030, εάν η αύξηση της θερμοκρασίας πρόκειται να περιοριστεί στον 1,5°C.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με βάση την παραπάνω δημοσιευμένη  έκθεση, επιβεβαιώνει με την σειρά της την πρόθεσή της για την  καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, συνεχίζοντας τις προσπάθειες να καταστήσει την ΕΕ κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή και επιταχύνοντας παράλληλα τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας.

Η ΕΕ μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, του νομοθετήματος της ΕΕ για το κλίμα που προβλέπει μείωση των εκπομπών έως το 2030, αλλά και της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55% (Fit for 55), η οποία περιλαμβάνει τομεακά νομοθετικά μέτρα.

Με τη δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55%, επιδιώκει να μειώσει τις καθαρές εκπομπές κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και να προετοιμάσει το έδαφος για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) είναι το όργανο των Ηνωμένων Εθνών για την αξιολόγηση της επιστήμης που σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή. Ιδρύθηκε από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) το 1988, για να παρέχει στους πολιτικούς ηγέτες περιοδικές επιστημονικές εκτιμήσεις σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Η IPCC έχει 195 κράτη μέλη που είναι μέλη του ΟΗΕ ή του WMO.