Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα τα προκαταρκτικά αριθμητικά στοιχεία για τους θανάτους από τροχαία ατυχήματα το 2022.

Τα στοιχεία δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά. Πέρυσι περίπου 20.600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία ατυχήματα, αριθμός που συνιστά αύξηση κατά 3% σε σχέση με το 2021, καθώς τα επίπεδα κυκλοφορίας ανέκαμψαν μετά την πανδημία.

Ωστόσο, αντιπροσωπεύει 2.000 λιγότερους θανάτους (-10%) σε σύγκριση με το προ πανδημίας έτος 2019. Ο στόχος της ΕΕ και του ΟΗΕ είναι να μειωθεί κατά το ήμισυ ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ατυχήματα έως το 2030.

Το 2018 η ΕΕ έθεσε ως στόχο τη μείωση κατά 50% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα -και, για πρώτη φορά, για μείωση και των σοβαρών τραυματισμών- έως το 2030. Αυτοί οι στόχοι καθορίστηκαν στο στρατηγικό σχέδιο δράσης για την οδική ασφάλεια και στο πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ για την οδική ασφάλεια για την περίοδο 2021-2030 της Επιτροπής, στα οποία επίσης προβλέπονται σχέδια οδικής ασφάλειας που αποσκοπούν στην επίτευξη έως το 2050 του στόχου να μην σημειώνεται κανένας θάνατος από τροχαία ατυχήματα («Όραμα μηδενικών απωλειών»).

Τα εν λόγω στοιχεία για το 2022 δείχνουν ότι οι στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν εύκολα και ό,τι και να γίνεται σε επίπεδο σχεδίων, αποφάσεων και εφαρμοστικών μέτρων, αν οι πολίτες από μόνοι τους δεν συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του προβλήματος, απλά θα θρηνούμε κάθε φορά χιλιάδες ανθρώπους στους ευρωπαϊκούς δρόμους.

Στην Ελλάδα, το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρό γιατί αφενός η κατάσταση του οδικού δικτύου της χώρας είναι ακόμη πολύ προβληματική και αφετέρου γιατί οι Έλληνες δεν έχουν οδηγική συμπεριφορά και παιδεία.

Σε ολόκληρη την ΕΕ, οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα το 2022 αυξήθηκαν κατά 3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, Το σημαντικό είναι ότι πολλά από τα οφέλη που επιτεύχθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19 (συμπεριλαμβανομένης της μείωσης κατά 17% μεταξύ 2019 και 2020) έχουν διατηρηθεί. Σε σύγκριση με το 2019, ο αριθμός των θανάτων το 2022 μειώθηκε κατά 10%.

Ωστόσο, η πρόοδος ήταν πολύ άνιση μεταξύ των κρατών μελών. Οι μεγαλύτερες μειώσεις, που υπερβαίνουν το 30%, καταγράφηκαν στη Λιθουανία και την Πολωνία, ενώ στη Δανία σημειώθηκε επίσης μείωση κατά 23%. Αντιθέτως, κατά την τελευταία τριετία, ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σε χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία παρέμεινε σχετικά σταθερός ή αυξήθηκε.

Η συνολική κατάταξη των χωρών όσον αφορά τα ποσοστά θανάτων δεν έχει αλλάξει σημαντικά από την περίοδο πριν από την πανδημία, με τους ασφαλέστερους δρόμους να εντοπίζονται στη Σουηδία (21 θάνατοι ανά εκατομμύριο κατοίκων) και στη Δανία (26 ανά εκατομμύριο), ενώ η Ρουμανία (86 ανά εκατομμύριο) και η Βουλγαρία (78 ανά εκατομμύριο) κατέγραψαν τα υψηλότερα ποσοστά το 2022. Ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 46 θάνατοι από τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκων.

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2021 (δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα αναλυτικά στοιχεία για το 2022) σε ολόκληρη την ΕΕ, το 52% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σημειώθηκε σε αγροτικές οδούς, έναντι 39% στις αστικές περιοχές και 9% σε αυτοκινητοδρόμους. Οι άνδρες ευθύνονταν για τρεις στους τέσσερις θανάτους από τροχαία ατυχήματα (78%). Οι επιβαίνοντες σε αυτοκίνητα (οδηγοί και επιβάτες) αντιπροσώπευαν το 45% του συνόλου των θανάτων από τροχαία ατυχήματα, ενώ οι πεζοί αντιπροσώπευαν το 18%, οι χρήστες μηχανοκίνητων δίκυκλων (μοτοσικλέτες και μοτοποδήλατα) το 19% και οι ποδηλάτες το 9% του συνόλου των θανάτων.

Ωστόσο, στις αστικές περιοχές, το μοτίβο είναι πολύ διαφορετικό, καθώς οι ευάλωτοι χρήστες του οδικού δικτύου (πεζοί, ποδηλάτες και χρήστες μηχανοκίνητων δίκυκλων) αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 70% των συνολικών θανάτων. Στις αστικές περιοχές, οι θάνατοι των χρηστών σημειώνονται ως επί το πλείστον σε ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται αυτοκίνητα και φορτηγά και, ως εκ τούτου, αναδεικνύουν την ανάγκη βελτίωσης της προστασίας των ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου.

Ενώ το αυξημένο ποσοστό χρήσης ποδηλάτων στο μείγμα κινητικότητας σε πολλά κράτη μέλη είναι εξαιρετικά ευπρόσδεκτο, μια σοβαρή αιτία ανησυχίας είναι η τάση στον αριθμό των ποδηλατών που χάνουν τη ζωή τους στους δρόμους της ΕΕ. 

Αυτή είναι η μόνη ομάδα χρηστών του οδικού δικτύου στην οποία δεν καταγράφηκε σημαντική μείωση των θανάτων κατά την τελευταία δεκαετία, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη συνεχιζόμενη έλλειψη καλά εξοπλισμένων υποδομών. Το 2022, για παράδειγμα, τα προκαταρκτικά αριθμητικά στοιχεία από τη Γαλλία δείχνουν αύξηση κατά 30% των θανάτων ποδηλατών σε σύγκριση με το 2019.