Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι άνθρωποι δεν αλλάζουν νοοτροπίες και συμπεριφορές επειδή κάποιο αόρατο σύστημα τους κάνει να θέλουν να προσεγγίσουν αυτό που κάποτε πολεμούσαν, αλλά επειδή ο κινητήριος μοχλός εξακολουθεί να  είναι το χρήμα και το κέρδος που συνήθως σπαταλάται για ασήμαντα πράγματα, που υποτιθέμενα κάνουν την μεγάλη επιθυμητή ζωή.

Στην σημερινή εποχή, όπως και στις προηγούμενες, αυτό που επικρατούσε ήταν και είναι να κάνει κανείς περισσότερα χρήματα, να γευτεί κατά το δυνατόν ολόκληρο το καταναλωτικό σύμπαν, είτε αυτό αφορούσε το κατεστημένο εθιμικό είτε το αντισυμβατικό, όπως ακριβώς το συνέθετε η διαφημιστική βιομηχανία ακριβώς για να το καταστρέψει ολοσχερώς.

Για παράδειγμα, ενώ κάποτε κεντρικό κοινωνικό σύνθημα και αίτημα ήταν η προστασία του περιβάλλοντος, ενώ σε όλες τις κοινωνίες επικρατούσε στην κυριολεξία αναβρασμός για την κατάληξη της ζωής, σήμερα αρκεί και μόνο μία αναίμακτη συνταγή ζωής με υγιεινή διατροφή, καλλιέργεια και κατανάλωση βιολογικών προϊόντων ή φιλικές προς το περιβάλλον πράξεις, για να διαφανεί πως κάνει κανείς κάτι ουσιαστικό για την καλυτέρευση της ζωής του.

Και αρκεί μόνο αυτό, να αποσύρεται κανείς στο σπιτάκι του, να απολαμβάνει και να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες για μια «ήσυχη ζωή» με καλή υγεία και καλοπέραση, περιορισμένη στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού του ή να διαλαλεί πως συνέλαβε έτσι το νόημα της ζωής, αλλά που ουσιαστικά κάνει τα ίδια που έκαναν οι γονείς του.

Ακίνδυνους τους θεωρεί όλους αυτούς το σύστημα εξουσίας, από την στιγμή που ακόμη και αν φαντάζουν αντισυμβατικοί δεν κάνουν τίποτε περισσότερο από το να καταναλώνουν προϊόντα που υποδεικνύονται από εν λόγω σύστημα εξουσίας, που σε κάθε περίπτωση οικειοποιείται την αμφισβήτηση, μετατρέποντάς την σε μη απειλητικές πρακτικές και θεωρίες περί παραίτησης από ιδεολογίες και κοινωνικά προτάγματα, επειδή τάχα ο άνθρωπος «ωριμάζει» και ωριμότητα θεωρείται η απόσυρση από ιδεολογίες και πνευματική συγκρότηση ή ζύμωση σε τυπικές αξίες.

Όλα αυτά τα πετυχαίνει τελικά το σύστημα, χωρίς, όμως, να μπορεί κανείς να προβλέψει αν αυτή η προσωρινή επιτυχία θα έχει διάρκεια. Κάποτε βέβαια, οι μάζες θα συνειδητοποιήσουν το μέγεθος της εξαπάτησης, αλλά πάνω απ' όλα θα αναζητήσουν επίμονα νέα προτάγματα στην λογική της πραγματικής αμφισβήτησης όλων αυτών που σερβίρονται ως συνταγές καλής ζωής.

Είμαστε, με λίγα λόγια, κατά των μεταλλαγμένων, αλλά ουδεμία σκέψη για το πού βαδίζουν αυτές οι κοινωνίες της ανισότητας και των διακρίσεων. Φυτεύουμε δέντρα για να δυναμώσουμε την φύση, αλλά ουδόλως μας απασχολεί αν στην Συρία ή το Αφγανιστάν οι άνθρωποι χάνονται από την μια στιγμή στην άλλη, και το πολύ πολύ νοιώθουμε αλληλεγγύη στον Σύρο πρόσφυγα αλλά για τον Αφρικανό ουδείς λόγος.

Εν ολίγοις, θέλω να πω πως αλλάζουμε οπτική όχι γιατί μας λανσάρονται καθημερινά σκουπίδια πάσης φύσεως αλλά επειδή θέλουμε από ένα σημείο και μετά να αράξουμε στο ασφαλές λημέρι της ρουτίνας, θεωρώντας ότι κάνουμε κάτι σημαντικό όταν διδάσκουμε τα παιδιά μας να μην πετούν  σκουπίδια στο δρόμο αλλά την άλλη στιγμή  κλείνουμε τα μάτια στις ανθρωποσφαγές ή θεωρούμε ότι το να τονίσουμε το αδιέξοδο της ατομικότητας είναι απλά ένα ξεπερασμένο πρόταγμα.

Βυθιζόμαστε λοιπόν, σιγά σιγά στον βούρκο της εκάστοτε απόπειρας για υγιεινή ζωή, όταν έχουμε απολέσει προ πολλού τον εσωτερικό μας κόσμο, όταν έχουμε παραιτηθεί από προτάσεις για μια άλλη κοινωνία, όταν με λίγα λόγια δεν έχουμε τίποτε να απαντήσουμε όταν μας ρωτούν πώς θα εξαλειφθεί η δυστυχία και η φτώχεια που συνεχίζουν να διαρρηγνύουν τον κοινωνικό ιστό. Στην αρχαία Αθήνα του 4ου π.Χ. αιώνα, οι πολίτες διένυαν χιλιόμετρα για να παρακολουθήσουν τα τεκταινόμενα στην Εκκλησία του Δήμου, για να συζητήσουν και να ακούσουν τους φιλοσόφους, να εκφράσουν την γνώμη τους γιατί το πολιτικό ήταν αυτό που συνέθετε την άμεση δημοκρατία. Αυτό το πολιτικό σήμερα δεν υφίσταται παρά μόνο πολιτικαντισμός, που έλεγε και ο Κορνήλιος Καστοριάδης.

Ουσιαστικά, ηθελημένα ακολουθείται από τους ανθρώπους η υποδεικνυόμενη παραίτηση από την πνευματική τους ζωή, η απόσυρση από την συμμετοχή τους στις εκάστοτε κοινωνικές διαμαρτυρίες. Και αυτό γίνεται με πολλούς τρόπους, κατεστημένους και υποτιθέμενα μοδάτους αντισυμβατικούς που το ίδιο το σύστημα έχει επινοήσει στην λογική της ολιγαρχικής επικράτησης και επέκτασης. Να μην ενδιαφέρεται δηλαδή κανείς για το τι γίνεται πέρα από την πόρτα του σπιτιού του και να ευλογεί τα καταρρέοντα συστήματα εκπαίδευσης που διδάσκουν ανθρωπισμό στο όνομα της εκάστοτε πολεμικής σύρραξης που δεν τον απασχολεί, αλλά πάνω απ' όλα δεν τον προβληματίζει.