Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Βάζει κανείς τα δυνατά του για να φανεί αρεστός στους άλλους και όχι απαραίτητα από εγωισμό ή φιλαυτία και αυτό που εισπράττει με την πρώτη ευκαιρία είναι απόρριψη και ειρωνεία γιατί τάχα την δουλειά του δεν την έκανε καλά ή πως αυτό που έπρεπε να δείξει, είναι ότι την αγαπά πραγματικά. Με ποιο σκεπτικό, όμως, θεωρούν κάποιοι πως πρέπει να αγαπάς τη δουλειά σου για να αποδίδεις; Τι προσφέρει άραγε, η κάθε εργασία στον εργαζόμενο πέρα από μία μονότονη επανάληψη στάνταρ κινήσεων και με βασικό δεδομένο πως πρέπει κανείς να δουλεύει εντατικά για να «πουλά» το προϊόν και με αυτό τον τρόπο να είναι τάχα όλοι ευχαριστημένοι;

Η μισθωτή εργασία δεν είναι δημιουργία και αν αυτό ενίοτε συμβαίνει, είναι επειδή κάποιος αφιερώνεται στο έργο που επιτελεί από προσωπική ευχαρίστηση, από κάτι που ξεκινά από τον ίδιο του τον εαυτό. Για όλους τους υπόλοιπους, υπάρχει μία ρουτίνα και ένα οικονομικό αλισβερίσι που εμπεριέχει και την τάση κάποιων να γίνουν αρεστοί αλλά τίποτε παραπάνω. Ακόμη και αυτοί όμως, όπως προείπα, απορρίπτονται.

Οι ελάχιστοι που δεν θέλουν να γίνουν αρεστοί, βυθίζονται στον κόσμο τους και συχνά αποκαλούνται «ψώνια». Ποιοι μένουν; Όλοι αυτοί που διεκπεραιώνουν απλά τα σταθερό ωράριο εργασίας τους, ενίοτε εφαρμόζοντας κατά γράμμα τις εντολές ή χάσκοντας στην οθόνη του κινητού. Αυτοί είναι και οι κερδισμένοι του εργασιακού παιχνιδιού. Γιατί η ελαφρότητα και η υπακοή εκλαμβάνονται ως προτέρημα.  

Γιατί να αγαπήσει κανείς τη δουλειά του, όταν δεν υπάρχει ομαδικό πνεύμα παρά μόνο στα κιτάπια των στρατηγικών κινήσεων των τμημάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης; Γιατί να ασχοληθεί κανείς σοβαρά με το εργασιακό του αντικείμενο, αφού αφενός κακοπληρώνεται και με αυτό τον τρόπο καταστρατηγείται το καπιταλιστικό ιδεώδες, και αφετέρου δεν πριμοδοτείται ηθικά από την εργοδοσία;

Αυτά είναι ζητήματα που απασχολούν εργοδότες και εργαζόμενους εδώ και πολλές δεκαετίες. Δεν βάζω στην άκρη, βέβαια και το γεγονός ότι πολλοί εργαζόμενοι απλά δεν κάνουν το παραμικρό στον εργασιακό τους χώρο, έχοντας ταυτόχρονα τις δέουσες απαιτήσεις, εργαζόμενοι  - απόρροια μιας ψευδο-δημοκρατικής κοινωνίας που καταπίνει κάθε ενέργεια και κίνηση προς μία συνολική απελευθέρωση από τα κάθε λογής στερεοτυπικά δεσμά. Μιας κίνησης προς μία διαφορετική εργασιακή σχέση που δεν πρέπει να σχετίζεται με την εκπλήρωση των κατευθυντήριων οδών για να «πουλήσει» αποκλειστικά και μόνο το παραγόμενο προϊόν, αλλά να ικανοποιούνται οι επιθυμίες των εμπλεκομένων στο εργασιακό προτσές και αυτό γιατί οι εργατοώρες είναι ώρες που ξοδεύει κανείς από την ίδια τη ζωή.

Λέτε όλα αυτά να είναι ψιλά γράμματα που τα σκέπτεται αυτός που μάλλον δεν βλέπει τι γίνεται γύρω του; Ασφαλώς και όχι. Επειδή ακριβώς βλέπει πολύ καλά την κατήφεια και το «ναυάγιο» πολλών εταιρειών, επειδή όπως λεγόταν κάποτε αν λειτουργούσαν στην εντέλεια οι μηχανές και με βάση το πρόγραμμα, θα μπλοκάριζε η λειτουργία παραγωγής, αν ο εργάτης δεν είχε την ευφυία  να παρέμβει ενεργά και να λύσει το εκάστοτε πρόβλημα, επειδή εργασία σημαίνει φαντασία και δημιουργικότητα, για όλους αυτούς τους λόγους το παραγόμενο εμπόρευμα από αυτοματοποιημένους βαριεστημένους εργαζόμενους είναι πάντα αρνητικό.

Υπάρχουν, θέλω να πω, πολλά θέματα που μεσολαβούν από την ανάπτυξη μέχρι την τελική παραγωγή του προϊόντος. Και σαφώς σε όλη αυτή την διαδικασία παίζει μεγάλο ρόλο η ικανοποίηση του εργαζομένου, αλλά και η ευθύνη του εργοδότη απέναντι σε αυτό. Το αν λοιπόν, κάποιος απορρίπτεται επειδή θέλει να είναι αρεστός, σημαίνει ότι λαμβάνει μία αρνητική απάντηση στο έμμεσο αίτημά του για αναγνώριση. Γιατί πολύ απλά, από την αναγνώριση και μετά, ο δρόμος για την θετική ανταπόκριση στην εργασία, το να μην κοιτά δηλαδή κανείς το ρολόι πότε θα σχολάσει, είναι πολύ κοντά. Συνήθως αυτή η ανταμοιβή δεν έρχεται γιατί υπάρχει πάντα ένα ψυχρό και απρόσιτο «αφεντικό» που εξαρτά την επιβίωση της επιχείρησής του αποκλειστικά και μόνο από τον πολλαπλασιασμό των κερδών.

Αυτό είναι που οδηγεί στον διχασμό, την πίεση στον εργαζόμενο, αλλά πάνω απ' όλα στην αδιαφορία. Και όλα αυτά με δεδομένο ότι ακόμη και αυτός ο πολυπόθητος πολλαπλασιασμός των κερδών δεν θα συνεχίσει για πολύ, γιατί τα στρατηγικά σχέδια πρέπει αφενός να αλλάζουν  συνεχώς και αφετέρου ο εργαζόμενος να γίνεται απλά ένα μικρό γρανάζι μίας ανορθόδοξης μηχανικής παραγωγής και όχι το ξεχωριστό άτομο στο οποίο ποντάρει η επιχείρηση, και με αυτό εννοώ την ευρηματικότητα και την ευστροφία του κατά την παραγωγική διαδικασία.

Και ως γνωστόν, εργαζόμενοι μηχανές και χαμηλής αποδοτικότητας είτε βαριούνται είτε σαμποτάρουν είτε αδιαφορούν για το παραγόμενο προϊόν. Και δυστυχώς, όλως περιέργως, είναι αυτοί που αμείβονται παχυλά. Το ύστατο παράδοξο.