Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια προβάλλεται η επονομαζόμενη «Black Friday» που θεσπίστηκε ως η περίοδος εκπτώσεων και μάλιστα με μεγάλο περιθώριο οικονομικού οφέλους για τον καταναλωτή.

Από τότε ολοένα και περισσότερες εταιρείες συμμετέχουν δραστικά παρέχοντας εκπτώσεις και διευκολύνσεις, με αποτέλεσμα και τα κέρδη των μικρών εμπορικών καταστημάτων να αυξάνονται και οι καταναλωτές να παρουσιάζονται ικανοποιημένοι από τις αγορές.         

Όμως, παρά τα όποια θετικά, υπάρχουν και τα αρνητικά, καθώς από πολλές πλευρές εκφράζεται η υποψία της αισχροκέρδειας και των παραπλανητικών εκπτώσεων.

Επίσης, όπως αναφέρουν πολλοί καταναλωτές, παρατηρείται ολοένα και μικρότερη έκπτωση και διευκολύνσεις στις δόσεις, ενώ πολλές από τις εκπτώσεις αφορούν παλαιότερα προϊόντα.

Σύμφωνα με τον Συνήγορο Καταναλωτή αναφορικά με τις εκπτωτικές περιόδους της Black Friday και της Cyber Monday, ενώ σε συγκεκριμένα προϊόντα εμφανίζονται εξαιρετικές προσφορές για τους καλά ενημερωμένους καταναλωτές, που ξέρουν να τις εντοπίζουν, εντούτοις δεν είναι ο γενικός κανόνας ότι για το σύνολο των προϊόντων οι μειώσεις των τιμών είναι μεγαλύτερες σε σύγκριση με άλλες εκπτωτικές περιόδους του χρόνου.

Οι καταναλωτές, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Καταναλωτή, πρέπει να αντιλαμβάνονται ότι το μάρκετινγκ των Black Friday και Cyber Monday αποσκοπεί στη δημιουργία κλίματος καταναλωτικής αδημονίας και ευφορίας, που ευνοεί την κίνηση της αγοράς, ωστόσο οι καταναλωτές είναι εκείνοι που θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να καθορίζουν τον χρόνο και το περιεχόμενο των αγορών τους με σύνεση, στη βάση των πραγματικών αναγκών και των οικονομικών δυνατοτήτων τους και, πάντως, όχι υπό καθεστώς ψυχολογικής παρόρμησης.

Κινητήρια δύναμη πίσω από κάθε εκπτωτική περίοδο, ιδιαίτερα σε περιόδους παρατεταμένης οικονομικής ανασφάλειας, είναι κυρίως η ανάγκη των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων και για τη μεγιστοποίηση της αγοραστικής τους δύναμης.

Ωστόσο, οι υπερβολικά ή οι ασυνήθιστα μεγάλες μειώσεις τιμών ενδέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις να υποκρύπτουν δόλιες πρακτικές, όπως για παράδειγμα η παραπλανητική πώληση απομιμητικών προϊόντων, τα οποία έχουν κατακλύσει την αγορά.

Επίσης, οι πρακτικές εξαπάτησης των καταναλωτών, πρωτίστως κατά τις ηλεκτρονικές αγορές, από επιτήδειους εμπόρους ή από πρόσωπα που ψευδώς παριστάνουν τους εμπόρους (συνήθως, μέσω καναλιών κοινωνικών δικτύων) είναι καθημερινό φαινόμενο, το οποίο, όμως, παρουσιάζει ιδιαίτερη έξαρση κατά τη διάρκεια εκπτωτικών περιόδων, καθώς τότε οι συναλλαγές είναι πολυπληθέστερες.

Παραβιάσεις κανόνων

Την Δευτέρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και 13 εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών δημοσίευσαν τα αποτελέσματα ενός ελέγχου ιστοτόπων [σάρωση (sweep)], που στόχο είχε να επαληθεύσει πώς παρουσιάστηκαν οι μειώσεις των τιμών κατά τη διάρκεια της «Black Friday» το 2022.

Από τον έλεγχο προέκυψε ότι για πάνω από τα μισά από τα προϊόντα που ελέγχθηκαν ανακοινώθηκε μείωση των τιμών ενόψει της «Black Friday», ενώ το 23% των εν λόγω ανακοινώσεων μείωσης τιμών ήταν σαφώς ασυμβίβαστες με το δίκαιο της ΕΕ. Η οδηγία για την αναγραφή των τιμών προβλέπει ότι τα καταστήματα, συμπεριλαμβανομένων των διαδικτυακών πλατφορμών αγορών, πρέπει να αναφέρουν τη χαμηλότερη τιμή που εφαρμόστηκε στο προϊόν κατά τις προηγούμενες 30 ημέρες πριν από την αναγγελία της έκπτωσης.

Η «σάρωση» κατέδειξε παραβιάσεις των κανόνων τουλάχιστον στο 43% των ιστοτόπων που ελέγχθηκαν. Οι εθνικές αρχές παρακολούθησαν τις τιμές 16.000 προϊόντων από 176 ιστοτόπους σε διάστημα ενός μηνός.

Ο Συνήγορος του Καταναλωτή επισημαίνει ότι οι καταναλωτές, πλην των καλών τιμών, θα πρέπει να αναζητούν συνδυαστικά και άλλες εγγυήσεις, ότι όντως πρόκειται να πραγματοποιήσουν μια συμφέρουσα και ασφαλή συναλλαγή από νόμιμα και έγκυρα ηλεκτρονικά καταστήματα, όπως ότι πρέπει να διατίθενται αναρτημένα στην ιστοσελίδα του καταστήματος πλήρη ταυτοποιητικά στοιχεία, να παρέχεται ποικιλία εναλλακτικών τρόπων πληρωμής, συμπεριλαμβανόμενης της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων, και όχι μόνο η αντικαταβολή ή η τραπεζική κατάθεση σε λογαριασμό,  να παρέχεται η δυνατότητα της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, καθώς και, σε ευδιάκριτο σημείο της ιστοσελίδας του εμπόρου, το link προς τη σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο οι καταναλωτές θα πρέπει να ελέγχουν από πριν ότι είναι ενεργό και ότι παραπέμπει στη σωστή υπερσύνδεση.

Τέλος, ότι δεν εντοπίζεται μεγάλος αριθμός ορθογραφικών και γραμματικών-συντακτικών λαθών σε σημαντικά κείμενα της ιστοσελίδας του εμπόρου.