Το αρχοντικό του Ιωάννη Παπουτσάνη στο Πλωμάρι, ένα κτίσμα με βαρύ ιστορικό όνομα, καταρρέει, αλλά κανείς δεν ενδιαφέρεται για την άμεση αποκατάστασή του.

Η ιστορία του μακρά και οι προσπάθειες των πρώτων ιδιοκτητών για να το συντηρήσουν πολύ μεγάλες, αλλά ατελέσφορες, οδηγώντας τους τελικά σε πώληση, με την ελπίδα να βρεθεί λύση σωτηρίας του.

Το αρχοντικό έχτισε ο Ιωάννης Παπουτσάνης, γιος του Δημητρίου Παπουτσάνη, ιδρυτής του πρώτου ατμοκίνητου ελαιοτριβείου-σαπωνοποιείου στο Πλωμάρι το 1870 και με εμπορικές δραστηριότητες που έφταναν στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στον Πόντο, στη Μασσαλία, στη Γένοβα, στην Αλεξάνδρεια κ.α. Στα 1899 οι γιοι του Δημητρίου, Ιωάννης και Παναγιώτης, πιθανόν να υπήρχε και τρίτος, ιδρύουν την εταιρεία «Αφοί Παπουτσάνη» και επεκτείνουν ακόμη περισσότερο τις δραστηριότητές τους.

Το εργοστάσιό τους στο Πλωμάρι, πιθανότατα να έπαψε να λειτουργεί γύρω στα 1970 και σιγά - σιγά ερειπώθηκε. Σώζεται μόνο ο βόρειος τοίχος χτισμένος με την χαρακτηριστική όμορφη πρασινόπετρα της περιοχής (φωτ. 2).

Το αρχοντικό χτίστηκε, όπως προαναφέρθηκε, από τον Ιωάννη Παπουτσάνη, που απέκτησε έξι παιδιά, πάνω από το ελαιοτριβείο-σαπωνοποιείο. Πρόκειται για ένα εκλεκτικιστικής μορφολογίας κτήριο, που εντυπωσιάζει και ξεχωρίζει με το κοκκινωπό χρώμα του σοβά και των συμπαγών τούβλων στα παράθυρα, τη στέγη και τις γωνίες του (φωτο 3, 3α, 3αβ, 4). Η πέτρα με την οποία χτίστηκε είναι η όμορφη πράσινη, χαρακτηριστική της περιοχής. Ως αρχιτέκτονας αναφέρεται ο Κωστής Μεταξάς, συγγενής του βιομήχανου σάπωνος Αλκαίου Μεταξά. Λέγεται ότι ο Κωστής Μεταξάς συνεργαζόταν με τον μεγάλο αρχιτέκτονα της Μυτιλήνης Αργύριο Αδαλή, που χρημάτισε βοηθός των περίφημων αρχιτεκτόνων Θεοφίλου Χάνσεν και Ερνέστου Τσίλλερ. Άλλα έργα του Αδαλή είναι ο ναός του Αγίου Θεράποντα, το Δημαρχείο και πολλά νεοκλασικά της Μυτιλήνης. Ο Κωστής Μεταξάς, ανέλαβε την κατασκευή του αρχοντικού Ιωάννη Παπουτσάνη και την ίδια περίοδο κατασκεύασε και την υπέροχη κατοικία του Αλκαίου Μεταξά (σήμερα, ιδιοκτησία Οικ. Σοφιανού). Λίγο αργότερα, γύρω στα 1908, ανέλαβε την εκπόνηση των σχεδίων του ναού της Αγίας Παρασκευής.

 (Πληροφορίες: Ρίτα Καζάζη φιλόλογος

φωτο: αρχείο του Συλλόγου «Το Πόλιον»)

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟΝ ΕΝΤΥΠΟ «Δ»