Επαφές και συναντήσεις με τοπικούς φορείς της Λέσβου, είχε χθες ο Συντονιστής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εφαρμογή της Δήλωσης Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας, Maarten Verwey, προκειμένου να συζητηθούν οι προβληματισμοί της τοπικής κοινωνίας για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και να γίνει ενημέρωση για το κοινό σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει τη σταδιακή αποσυμφόρηση των νησιών πριν από την έναρξη της τουριστικής περιόδου.

Το σχέδιο δράσης για την αποσυμφόρηση των νησιών μας, εκπονήθηκε περί τα τέλη Δεκεμβρίου, έπειτα από συζητήσεις στελεχών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Έλληνα Υπουργού Μετανάστευσης Γ. Μουζάλα.

Για το σχέδιο, ο Maarten Verwey τόνισε:

«Η δήλωση EE-Τουρκίας αποφέρει απτά αποτελέσματα. Ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που περνούν από την Τουρκία στα Ελληνικά νησιά, έχει μειωθεί σημαντικά. Το οκτάμηνο πριν από τη δήλωση EE - Τουρκίας έφτασαν στα Ελληνικά νησιά 865.425 παράτυποι μετανάστες. Τους 8 μήνες μετά τη δήλωση, έφτασαν μόνο 22.838, δηλ. 842.587 λιγότεροι. Παράλληλα, ο αριθμός νεκρών και αγνοουμένων στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου έχει μειωθεί κατά 90%.

Με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), έχουν αυξηθεί σημαντικά οι δυνατότητες παροχής υπηρεσιών ασύλου στα Ελληνικά νησιά από το Μάρτιο του 2016. Στις 30 Νοεμβρίου, ο συνολικός αριθμός προσωπικού που εργαζόταν στο πλαίσιο της διαδικασίας ασύλου στα νησιά (EASO και Ελληνικές αρχές) ήταν 233 και περιελάμβανε υπεύθυνους καταγραφής, διερμηνείς και εμπειρογνώμονες ασύλου. Επιπλέον, έχουν συγκροτηθεί 6 νέες Επιτροπές προσφυγων, προκειμένου να ασχοληθούν με τα αιτήματα σε δεύτερο βαθμό. Το αποτέλεσμα μέχρι στιγμής είναι 6.040 πρωτοβάθμιες και 838 δευτεροβάθμιες αποφάσεις. Από τις 21 Μαρτίου 2016, έχουν επιστρέψει στην Τουρκία 1.187 μετανάστες.

Παρά τη μεγάλη μείωση, οι αφίξεις στα νησιά συνεχίζονται και ο αριθμός εξακολουθεί να είναι υψηλότερος από τον αριθμό των επιστροφών, ενώ έχει προκύψει σημαντικός αριθμός εκκρεμών υποθέσεων ασύλου, γεγονός που δημιουργεί πίεση στις συνθήκες για τους μετανάστες, αλλά και για τον τοπικό πληθυσμό στα νησιά.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ

Προκειμένου να διασφαλιστούν τα οφέλη της δήλωσης EE-Τουρκίας για την EE, να ενισχυθεί η εφαρμογή της και να μετριαστεί η πίεση υπό την οποία βρίσκονται τα Ελληνικά νησιά, απαιτούνται επιπλέον προσπάθειες από όλες τις πλευρές. Για το σκοπό αυτό, έχει εκπονηθεί μαζί με τις Ελληνικές αρχές ένα σχέδιο δράσης. Εάν εργαστούμε όλοι μαζί, με βάση αυτό το σχέδιο, θα μπορέσει να εξαλειφθεί ο όγκος των εκκρεμών υποθέσεων στα Ελληνικά νησιά ως τον Απρίλιο του 2017».

Σύμφωνα με πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στόχος είναι μέχρι τον Απρίλιο να έχει επιτευχθεί η αποσυμφόρηση των νησιών και η επιστροφή στην Τουρκία όλων όσων δεν δικαιούνται να λάβουν άσυλο και το αίτημά τους έχει απορριφθεί τόσο σε πρώτο, όσο και σε δεύτερο βαθμό.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Για το σκοπό αυτό, μέσα από το κοινό σχέδιο δράσης, έχουν αποτυπωθεί 5 βασικές προϋποθέσεις βήματα, τα οποία θα πρέπει να τηρηθούν, ούτως ώστε να υπάρξουν απτά αποτελέσματα.

Το πρώτο βήμα είναι η αύξηση του προσωπικού στις υπηρεσίες ασύλου, ώστε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να γίνονται οι απαραίτητες διεκπεραιώσεις και να μην παραμένουν εγκλωβισμένοι για μεγάλο χρονικό διάστημα οι μετανάστες στα νησιά. Στόχος, πιθανόν, είναι οι απαντήσεις στις αιτήσεις να δίνονται τουλάχιστον σε πρώτο βαθμό μέσα σε μερικές εβδομάδες. Συνολικά προβλέπεται η αύξηση του προσωπικού. Ήδη αυτό έχει ξεκινήσει κατά 300 άτομα στα πέντε νησιά, ενώ μόνο για τη Λέσβο ο αριθμός αυτός αγγίζει τα 92 άτομα.

Το δεύτερο βήμα, το οποίο αποτελεί απόρροια του πρώτου βήματος, είναι η αύξηση ή και ο διπλασιασμός του προσωπικού που εξετάζει σε δεύτερο βαθμό τις ενστάσεις των μεταναστών, σε περίπτωση που λάβουν αρνητική απάντηση στην αρχική τους αίτηση.

Το τρίτο, αφορά στη βελτίωση του αισθήματος ασφάλειας και της προστασίας των νησιών μας. Σύμφωνα με πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήδη η Ελληνική Αστυνομία έχει χρηματοδοτηθεί από τη Frontex για την μετακίνηση 150 αστυνομικών συνολικά για τη φύλαξη των νησιών και τους αποτελεσματικούς ελέγχους στις εισόδους των hotspot και των Κέντρων Διαμονής. Επιπλέον των 150 ατόμων, άμεσα η Ελληνική Αστυνομία θα χρηματοδοτηθεί για τη μετακίνηση μετάθεση άλλων 130 αστυνομικών στα νησιά μας, οι οποίοι θα ενισχύσουν την προσπάθεια των ήδη υπηρετούντων στο νησί, το επόμενο διάστημα.

Το τέταρτο και ίσως πιο καθοριστικό βήμα, είναι η διασφάλιση των αποτελεσματικών επιχειρήσεων επιστροφής στην Τουρκία και τις χώρες καταγωγής των μεταναστών.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν υπάρξει δημιουργία προαναχωρησιακών Κέντρων, τα οποία στην ουσία θα είναι Κέντρα Προσωρινής Κράτησης, όλων εκείνων που έχουν πάρει απορριπτική απάντηση σε πρώτο βαθμό στις αιτήσεις ασύλου που έχουν καταθέσει. Μάλιστα, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιτυχία λειτουργίας ενός τέτοιου κέντρου, αλλά και στο συντονισμό των αστυνομικών αρχών, ώστε να μπορούν να περιορίζουν στους χώρους αυτούς όλους όσοι στην ουσία δεν δικαιούνται να λάβουν άσυλο.

Παράλληλα, θα λειτουργεί και το πρόγραμμα εθελούσιων επιστροφών στις χώρες καταγωγής των μεταναστών, με γενναία επιδότηση, πολύ μεγαλύτερη από την ισχύουσα, ώστε να αποτελεί κίνητρο για τους ανθρώπους αυτούς να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό τις υπάρχουσες συνθήκες και σύμφωνα με την πολιτική συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, οι μετανάστες που έρχονται από απέναντι πρέπει να παραμένουν στα νησιά έως ότου αποφασιστεί από τις Επιτροπές αν δικαιούνται ή όχι να λάβουν πολιτικό άσυλο.

Το ζήτημα με τον εγκλωβισμό των μεταναστών στα πέντε νησιά, αφορά κυρίως στην παράγραφο, που σύμφωνα με την ερμηνεία που αποδέχεται η Τουρκία, μπορούν να επιστρέψουν σ' αυτή, αποκλειστικά οι μετανάστες που βρίσκονται στα νησιά και όχι όσοι έχουν μεταφερθεί στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Επομένως, σύμφωνα πάντα με πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα άτομα που παραμένουν στα νησιά μας, είναι εκείνα που θεωρητικά μπορούν να επιστρέψουν στην Τουρκία. Μάλιστα, τους προηγούμενους μήνες, όταν έγινε απόπειρα από την Ελληνική πλευρά να επιστρέψει στην Τουρκία άτομα που βρισκόταν ήδη στην Ηπειρωτική Ελλάδα, η Τουρκία αρνήθηκε να τα παραλάβει, με το αιτιολογικό ότι δεν προέρχονται από τα νησιά, όπως προβλέπει επί λέξει η συμφωνία.

Σε κάθε περίπτωση, διευκρινίστηκε ότι τα άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, από την πρώτη στιγμή που έρχονται στο νησί μεταφέρονται στην Ηπειρωτική Ελλάδα και δεν μπαίνουν καν σε διαδικασία διαμονής σε hotspot, με δεδομένο ότι δικαιούνται ντε φάκτο διεθνούς προστασίας. Ήδη, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, από την αρχή της συμφωνίας μέχρι σήμερα έχουν μεταφερθεί στην Ηπειρωτική Ελλάδα τουλάχιστον 4 χιλιάδες άτομα.