Σκέπτομαι το πόσο πολύ στοίχισε στη γενιά μου αυτή η ακατάσχετη διάθεση για τεχνοκρατισμό και στροφή στα δήθεν πρακτικά επαγγέλματα, που επικρατούσε τα μεταπολεμικά χρόνια.

Την περίοδο που ήμασταν μαθητές, τα μυαλά μας δέχονταν τους απανωτούς βομβαρδισμούς από πατρικές συμβουλές, για το πόσο απαραίτητο ήταν να στρέψουμε τις σπουδαστικές μας επιδιώξεις σε Πολυτεχνεία και Πανεπιστήμια, σε σχολές θετικών επιστημών. Όλοι οι μεγαλύτεροι και σοβαροφανείς γνωστοί μας, δεν έπαυαν να μας εκθειάζουν τις χαρές και τις μπάζες των επαγγελμάτων που είχαν σχέση με μαθηματικά και φυσικοχημεία.

Κι΄ αυτοί ακόμα οι καθηγητές στο Γυμνάσιο, τα είχαν χαμένα. Οι φιλόλογοι απ' την ανυποληψία που σκέπαζε ξαφνικά το αντικείμενο της διδασκαλίας τους κι' οι φυσικομαθηματικοί απ' την αίγλη που περιέβαλε ξαφνικά κάθε τι που' χε σχέση με το μάθημά τους. Γιατί αυτή η γενική πλύση εγκεφάλου είχε πιάσει τόπο. Θυμάμαι τη λαχτάρα που πήρε ο καθηγητής μας των Αρχαίων, όταν βλέποντας έναν από μας τυλιγμένο σ' επιδέσμους έπειτ' από πέσιμο με το ποδήλατο τον ρώτησε πώς το΄ παθε. Κι αυτός ο αθεόφοβος, του απάντησε:

-Πήγα να υποστηρίξω σε μια συζήτηση τη χρησιμότητα της διδασκαλίας των Αρχαίων στα Γυμνάσια κ. καθηγητά.  Και νά τ' αποτελέσματα.

Γενικά, μας είχε γίνει πίστη ότι μόνο αν καταφέρναμε να πάρουμε δίπλωμα από Πολυτεχνείο ή Φυσικομαθηματική σχολή, θα γινόμασταν άνθρωποι. Η Νομική πια κι οι άλλες θεωρητικές επιστήμες πήραν τη θέση της τσόντας. Και φυσικά ούτε συζήτηση για επάγγελμα που δεν είχε την κατοχύρωση του πανεπιστημιακού τίτλου. Όποιος τότε τολμούσε να πει «μετά το Γυμνάσιο, θα γυρίσω στο χωράφι ή στο μαγαζί του πατέρα μου», γινόταν αμέσως το μαύρο πρόβατο της τάξης. Και φυσικά το δράμα δεν ήταν μόνο γι' αυτούς που κυριολεκτικά χαράμισαν την ξενοιασιά της καλύτερης εφηβικής τους ηλικίας με την αγωνία και την παράλογα τεράστια προετοιμασία για τον Γολγοθά των εξετάσεων και που στο κάτω κάτω διέθεταν τα κότσια για να το πετύχουν. Η μεγάλη δυστυχία βρισκόταν στα νέα παιδιά που ούτε τις δυνάμεις είχαν, αλλά ούτε και τη διάθεση να σπουδάσουν ένα επάγγελμα που δεν τους έλεγε τίποτα, που δεν τους συγκινούσε. Ε, αυτοί πια αποτελούσαν τη  δαχτυλοδεικτούμενη αδιαφορία, τη ντροπή των γονέων τους, το μελλοντικό «παθητικό» της πτυχιοκρατούμενης κοινωνίας μας.

Ασχέτως βέβαια, αν σήμερα όσοι τελειώσαμε φυσικομαθηματικοί, απλώς κάνουμε φροντιστήριο στους σημερινούς μαθητές, για να μπορέσουν κι αυτοί να περάσουν στο Πανεπιστήμιο και να γίνουν σύντομα... φροντιστές για τους επομένους. Ασχέτως αν όσοι γίναμε δικηγόροι τρέχουμε πίσω απ' τον επιούσιο και την ανάθεση μιας υποθέσεως σαν κυνηγάρικα σκυλιά. Ασχέτως αν όσοι γίναμε γιατροί αφήκαμε στην πάντα τα όνειρα για έρευνες κι' επαναπαυτήκαμε στη βολή του μαιευτήρα σε κάποια κλινική. Ασχέτως αν όσοι γίναμε αρχιτέκτονες και μηχανικοί καταλήξαμε με πεσμένα φτερά σε κάποια δημόσια θέση. Κι όλα τούτα όχι γιατί η γενιά μας δεν είχε την αξία και τα κότσια. Όχι. Απλούστατα γιατί απ' τη μια δεν υπάρχει προγραμματισμός στην απορρόφηση των επιστημών κι απ' την άλλη γιατί οι πιο πολλοί γίναμε αυτό που μας έσπρωξαν να γίνουμε.

Γιατί τα θυμήθηκα σήμερα όλα τούτα; Γιατί τις τελευταίες μέρες οι πιο σοβαρές εφημερίδες ήταν γεμάτες και με φαρδύ - πλατύ το όνομα του φίλου μας, του Μπάμπη Αλατζά, ενός παιδιού που μέχρι πριν λίγα χρόνια, αποτελούσε ίσως αντιπροσωπευτικό τύπο «ομάδας χωρίς μέλλον» των αδιαφόρετων. Τολμώ τον χαρακτηρισμό γιατί ξέρω πως πρώτος ο ίδιος θα μου το συγχωρέσει.

Όχι μόνο εκείνος, αλλά κι' όλοι οι άλλοι συνομήλικοι μου που έφτιαξαν την όμορφη κι άξια επαγγελματική ζωή τους στη Μυτιλήνη, αδιαφορώντας για τον καθωσπρεπισμό των σχεδόν αδιαφόρετων πτυχίων.

Έτσι, λοιπόν, ο Μπάμπης, ξεφεύγοντας απ' την πεπατημένη κι' απ τις σοφές πρακτικές συμβουλές, δήλωσε μια μέρα πως θα γίνει ηθοποιός. Ξέρετε πόση δύναμη χρειαζόταν τουλάχιστον μέχρι πριν 7 8 χρόνια, για να πάρει ένας μια τέτοια απόφαση. Ξεκίνησε λοιπόν, ο φίλος μας μ' όλο το σέβας που ταιριάζει σε κάθε μορφή τέχνης και μέσα σε πολύ λίγα χρόνια αμέσως μετά την αποφοίτησή του απ' τη σχολή του Εθνικού Θεάτρου κατόρθωσε να φτάσει στην επιτυχία.

Και προχθές, ανάμεσα στους άλλους θεατές του επιβλητικού Δημοτικού  Θεάτρου του Πειραιά, μερικοί φίλοι του τον χαρήκαμε να πρωταγωνιστεί σε μια πολύ αξιόλογη παράσταση στο έργο του Αρμπούζωφ «Η υπόσχεση». Θ' αναφέρω ενδεικτικά ότι ακόμα κι ο μεγάλος μας ποιητής ο Γιάννης Ρίτσος, ανέβηκε να τον συγχαρεί στα παρασκήνια, μετά την αυλαία της πετυχημένης πρεμιέρας. Εμείς, όμως, τον χαρήκαμε με καμάρι, καθώς είδαμε έναν δικό μας, αβοήθητο σχεδόν, να πετυχαίνει στην τέχνη που διάλεξε και που προτίθεται να υπηρετήσει με το ζήλο του εργάτη και τη φιλοδοξία του ταλαντούχου.

Μικρός μικρός, ο πρώτος απ' τη γενιά μας, είδε τ' όνομά του να γίνεται γνωστό, όχι από αηδιαστικές αυτοδιαφημίσεις - «τον αγαπητόν μας υιόν που έλαβε επαξίως το πτυχίον κλπ κλπ» - αλλά από επαινετικές κριτικές κι άξια καταξίωση. Άλλωστε, πρώτος ανέλαβε τα βάρη του χρέους που έχει κάθε Έλληνας να προσφέρει κάτι στην πατρίδα. Ο Θεατρικός Οργανισμός που ανήκει δεν είναι κερδοσκοπική επιχείρηση, αλλά προσφέρει σχεδόν τζάμπα την πολιτιστική δουλειά του στον Πειραιά και στους γύρω Δήμους.

Αν μας έχει μείνει ακόμα μια στάλα μυαλό, εμάς των Μυτιληνιών, πρέπει να μαζέψουμε τους λογής λογής συντοπίτες μας Αλατζάδες και να καρπωθούμε την προσφορά τους εμείς οι ίδιοι. Ίσως δημιουργώντας έναν ανάλογο πολιτιστικό οργανισμό από επαγγελματίες, παράλληλα με τους αναντικατάστατους ερασιτεχνικούς μας συλλόγους.

Θαυμάσιες είναι οι οργανωμένες και συλλογικές προσπάθειές μας για ναυτιλιακές εταιρείες, αλλά ας φροντίζουμε παράλληλα και για την πνευματική τροφή μας και την πολιτιστική ανάπτυξή μας. Άλλωστε δεν πέρασε πολύς καιρός απ' την «Λεσβιακή Άνοιξη» κι ας μην ξεχνάμε πως εμείς είμαστε οι κατευθείαν απόγονοί της.

Φ. Κ. Ξύδας

10 Δεκεμβρίου 1977