Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι φυσικές καταστροφές στα κράτη μέλη της ΕΕ ξεπερνούν ενίοτε τους εθνικούς πρoϋπολογισμούς από τις εθνικές κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά κενά στην αποκατάσταση των ζημιών από τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα που τις προκαλούν.

Για τον λόγο αυτό υπάρχει το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ (ΤΑΕΕ) που ενίοτε προβαίνει σε χρηματοδοτική στήριξη.

Μπορεί τα ποσά να μην είναι του ύψους που θα έπρεπε, αλλά με δεδομένο ότι οι εθνικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να καλύψουν λόγω πολλών και διαφόρων αιτιών τις ζημιές καταφεύγουν συχνά στην ΕΕ.

Ένα από τα καταστροφικά φαινόμενα είναι και οι πλημμύρες.

Με δεδομένο λοιπόν το τεράστιο πρόβλημα που έχουν προκαλέσει και προκαλούν και λόγω της κλιματικής αλλαγής, η Κομισιόν πρότεινε χρηματοδοτική στήριξη ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ από το Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ (ΤΑΕΕ) για να βοηθήσει την Ιταλία, τη Σλοβενία, την Αυστρία, την Ελλάδα και τη Γαλλία να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των σοβαρών πλημμυρών που τις έπληξαν το 2023.

Το πακέτο ενισχύσεων κατανέμεται ως εξής:

-378,8 εκατ. ευρώ στην Ιταλία για τις ζημιές που προκάλεσαν οι πλημμύρες στην περιφέρεια Εμίλια-Ρομάνια τον Μάιο του 2023, και άλλα 67,8 εκατ. ευρώ για τις ζημιές που υπέστη η περιφέρεια της Τοσκάνης στις πλημμύρες του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου του 2023·

-428,4 εκατ. ευρώ στη Σλοβενία και 5,2 εκατ. ευρώ στην Αυστρία για την αντιμετώπιση των συνεπειών των πλημμυρών του Αυγούστου του 2023·

-101,5 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα για τη στήριξη των προσπαθειών ανάκαμψης από τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου του 2023·

-και 46,7 εκατ. ευρώ στη Γαλλία για τις ζημιές που προκάλεσαν οι πλημμύρες στην περιφέρεια Hauts-de-France τον Νοέμβριο του 2023.

Η συνδρομή του ΤΑΕΕ θα καλύψει μέρος του κόστους των ενεργειών έκτακτης ανάγκης και ανάκαμψης, συμπεριλαμβανομένης της επισκευής κατεστραμμένων υποδομών, της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και της διεξαγωγής επιχειρήσεων καθαρισμού.

Η εν λόγω χρηματοδότηση προτείνεται κατόπιν αιτημάτων των ενδιαφερόμενων χωρών για παροχή βοήθειας από το ΤΑΕΕ. Όταν η πρόταση της Επιτροπής εγκριθεί από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, η χρηματοδοτική ενίσχυση θα μπορέσει να εκταμιευθεί χωρίς καθυστέρηση σε μία μόνο δόση για καθεμία από τις αιτούσες χώρες.

Από το 2002 που ιδρύθηκε, το ΤΑΕΕ έχει κινητοποιήσει πάνω από 8,6 δισ. ευρώ για 130 καταστροφές (110 φυσικές καταστροφές και 20 υγειονομικές έκτακτες ανάγκες) σε 24 κράτη μέλη (συν το Ηνωμένο Βασίλειο) και σε 4 υπό ένταξη χώρες (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Σερβία και Τουρκία).

Το Ταμείο Αλληλεγγύης  

Στόχος του Ταμείου είναι να συμπληρώνει τις προσπάθειες των κρατών μελών της ΕΕ και των υπό ένταξη χωρών και να καλύψει μέρος των δημόσιων δαπανών τους. Ως εκ τούτου,

-Μόνο οι εθνικές αρχές των κρατών μελών της ΕΕ και των υπό ένταξη χωρών μπορούν να ζητήσουν βοήθεια από το ΤΑΕΕ.

-Μεμονωμένοι πολίτες, ιδιωτικές εταιρείες και οργανισμοί εντός της πληγείσας χώρας δεν μπορούν να υποβάλουν αιτήσεις.

Τι είδους δαπάνες υποστηρίζει το ΤΑΕΕ;

Το ΤΑΕΕ υποστηρίζει μόνο δημόσιες επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης και αποκατάστασης. Καλύπτει μόνο μη ασφαλίσιμες ζημίες και δεν αποζημιώνει ιδιωτικές απώλειες.

Κατώτατα όρια & προθεσμία

Για να πληροί μια χώρα τις προϋποθέσεις για στήριξη από το ΤΑΕΕ πρέπει να πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

-η έκταση της ζημίας πρέπει να πληροί τα σχετικά κατώτατα όρια (όπως εξηγείται κατωτέρω),

-η αίτηση πρέπει να υποβληθεί εντός 12 εβδομάδων από την ημερομηνία της πρώτης ζημίας που προκλήθηκε από την καταστροφή. Σε περίπτωση αργά εξελισσόμενων καταστροφών, όπως ξηρασίες ή έκτακτες υγειονομικές ανάγκες, η προθεσμία αυτή ορίζεται σε 12 εβδομάδες από την πρώτη επίσημη δράση για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης.

Τέσσερις τύποι καταστροφών είναι επιλέξιμοι για στήριξη:

-μείζονες φυσικές καταστροφές,

-περιφερειακές φυσικές καταστροφές,

-φυσικές καταστροφές σε γειτονικό κράτος

-και μείζονα επείγοντα περιστατικά υγείας.

Σε περίπτωση μείζονος φυσικής καταστροφής, οι συνολικές άμεσες ζημιές πρέπει να υπερβαίνουν τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε τιμές 2011 ή το 0,6% του ΑΕΕ του πληγέντος κράτους, ανάλογα με το ποιο από τα δύο είναι χαμηλότερο.

Σε περίπτωση μικρότερης, λεγόμενης περιφερειακής φυσικής καταστροφής, η συνολική άμεση ζημία πρέπει να υπερβαίνει το 1,5% του περιφερειακού ΑΕΠ (σε επίπεδο NUTS2).

Για τις εξόχως απόκεντρες περιφέρειες εφαρμόζεται το όριο του 1% του περιφερειακού ΑΕΠ.

Σε περίπτωση που ένα επιλέξιμο κράτος πλήττεται από την ίδια μεγάλη φυσική καταστροφή με ένα επιλέξιμο γειτονικό κράτος, δεν υπάρχει κατώτατο όριο.

Τέλος, σε περίπτωση μείζονος έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, το συνολικό κόστος για τα μέτρα αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης πρέπει να υπερβαίνει το 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ σε τιμές 2011 ή περισσότερο από το 0,3% του ΑΕΕ του αιτούντος κράτους.