Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η Κίνα είναι μια χώρα γνωστή για τις αθρόες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις φυλακίσεις αντιφρονούντων και γενικότερα την κρατική καταστολή.

Όπως ακριβώς γίνεται στη Ρωσία και την Βόρειο Κορέα, οι παραβιάσεις αυτές δεν αφορούν μόνο την ιδιωτική ζωή των πολιτών της αλλά και την εργασιακή καθημερινότητα και ειδικά όταν αυτή αφορά την βαριά βιομηχανία.

Τα στοιχεία είναι αποκαρδιωτικά και οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων συνεχείς. Ένας από τους τομείς που αφορά το θέμα είναι και η αυτοκινητοβιομηχανία και παραγωγή.

Αυτοκινητοβιομηχανία

Τα στοιχεία που προέρχονται από την Διεθνή Οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «Human Rights Watch» είναι χαρακτηριστικά για το πώς το κινέζικο κράτος φέρεται στις κοινωνικές μειονότητες και ειδικά όταν πρόκειται για εργαζόμενους στην εν λόγω βαριά αυτοκινητοβιομηχανία.

Η οργάνωση επισημαίνει κατ' αρχάς ότι η αυτοκινητοβιομηχανία εκπληρώνει τη φιλοδοξία του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ το 2014 να μετατρέψει τη χώρα σε "αυτοκινητιστική δύναμη".

Οι εγχώριοι και ξένοι κατασκευαστές στην Κίνα παρήγαγαν και εξήγαγαν περισσότερα αυτοκίνητα από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο το 2023, κάτι που αποτελεί ένα αξιοπρόσεκτο στοιχείο για την παγκόσμια αγορά.

Βάση παραγωγής

Οι κινεζικές εταιρείες παράγουν και εξάγουν επίσης εξαρτήματα αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων που χρησιμοποιούνται από τις παγκόσμιες αυτοκινητοβιομηχανίες, από μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων έως ζάντες αλουμινίου.

Πολλές από τις μεγαλύτερες μάρκες του κλάδου, όπως η BYD, η General Motors, η Tesla, η Toyota και η Volkswagen, χρησιμοποιούν την Κίνα ως βάση παραγωγής και προμηθευτών, ως ζωτική αγορά πωλήσεων ή και τα δύο.

Τα αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στην Κίνα βρίσκονται όλο και περισσότερο στους δρόμους των Βρυξελλών, του Λονδίνου, της Πόλης του Μεξικού, του Σίδνεϊ, ακόμη και της Νέας Υόρκης.

Η μειονότητα των Ουιγούρων

Αλλά ενώ η κινεζική κυβέρνηση έχει καλωσορίσει τις επενδύσεις των αυτοκινητοβιομηχανιών με τους δικούς της όρους βέβαια, έχει δείξει μέχρι στιγμής εχθρότητα στις πολιτικές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την υπεύθυνη προμήθεια που πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες δηλώνουν ότι εφαρμόζουν σε όλες τις επιχειρήσεις τους, αναφέρει χαρακτηριστικά η οργάνωση.

Σχεδόν το ένα δέκατο του παγκόσμιου αλουμινίου, ένα βασικό υλικό για την κατασκευή αυτοκινήτων, παράγεται στην αυτόνομη περιοχή Xinjiang Uyghur (Xinjiang ή XUAR), μια περιοχή στη βορειοδυτική Κίνα, όπου η κινεζική κυβέρνηση διεξάγει μια μακροχρόνια εκστρατεία καταστολής κατά των Ουιγούρων και άλλων τουρκικών μουσουλμανικών κοινοτήτων.

Το θέμα της μεταχείρισης της μειονότητας των Ουιγούρων αποτελεί θέμα φλέγον για την κινεζική κυβέρνηση, η οποία έχει κατηγορηθεί εδώ και δεκαετίες και όχι μόνο από τα δυτικά ΜΜΕ, για σοβαρότατες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τα λιγοστά στοιχεία για τις παραβιάσεις αυτές να ξεφεύγουν από την λογοκρισία του καθεστώτος.  

Σύμφωνα με την Human Righs Watch, από το 2017, οι κινεζικές αρχές έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Xinjiang, συμπεριλαμβανομένων αυθαίρετων συλλήψεων περίπου ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στο αποκορύφωμα της καταστολής, βασανιστηρίων, αναγκαστικών εξαφανίσεων, μαζικής παρακολούθησης, πολιτιστικών και θρησκευτικών διώξεων, διαχωρισμού οικογενειών, σεξουαλικής βίας και παραβιάσεων των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων, καθώς και την υποβολή Ουιγούρων και άλλων τουρκικών μουσουλμανικών κοινοτήτων σε καταναγκαστική εργασία εντός και εκτός της Xinjiang.

Παρά τον κίνδυνο έκθεσης στην καταναγκαστική εργασία μέσω του αλουμινίου της Σινγιάνγκ, ορισμένες αυτοκινητοβιομηχανίες στην Κίνα έχουν υποκύψει στην κυβερνητική πίεση να εφαρμόζουν ασθενέστερα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπεύθυνων προμηθειών στις κινεζικές κοινοπραξίες τους απ' ό,τι στις παγκόσμιες δραστηριότητές τους.

Οι περισσότερες εταιρείες έχουν κάνει πολύ λίγα για να χαρτογραφήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους για εξαρτήματα αλουμινίου και να εντοπίσουν και να αντιμετωπίσουν πιθανές συνδέσεις με τη Σινγιάνγκ.

Αντιμέτωπες με μια αδιαφανή βιομηχανία αλουμινίου και την απειλή αντιποίνων της κινεζικής κυβέρνησης για τη διερεύνηση των δεσμών με τη Σινγιάνγκ, οι αυτοκινητοβιομηχανίες σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθούν να μην γνωρίζουν την έκταση της έκθεσής τους στην καταναγκαστική εργασία.

Οι καταναλωτές θα πρέπει, ως εκ τούτου, να έχουν μικρή εμπιστοσύνη ότι αγοράζουν και οδηγούν οχήματα απαλλαγμένα από δεσμούς με καταχρήσεις στη Xinjiang, επισημαίνει η οργάνωση.

Αλουμίνιο

Το αλουμίνιο χρησιμοποιείται σε δεκάδες εξαρτήματα αυτοκινήτων, από μπλοκ κινητήρων και πλαίσια οχημάτων μέχρι τροχούς και μεμβράνες μπαταριών. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες αντιπροσώπευαν περίπου το 18% του συνόλου του αλουμινίου που καταναλώθηκε παγκοσμίως το 2021, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Αλουμινίου (IAI), έναν όμιλο της βιομηχανίας αλουμινίου.

Το αλουμίνιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα ηλεκτρικά οχήματα, με το μικρό του βάρος να αυξάνει την απόσταση που μπορεί να διανύσει ένα αυτοκίνητο πριν επαναφορτιστεί. Η ζήτηση της αυτοκινητοβιομηχανίας για αλουμίνιο προβλέπεται να διπλασιαστεί μεταξύ 2019 και 2050, σύμφωνα με το IAI, με την Κίνα, η οποία παρήγαγε σχεδόν το 60% της παγκόσμιας προσφοράς το 2022, να είναι έτοιμη να επωφεληθεί από την αυξημένη ζήτηση.

Η κινεζική κυβέρνηση έχει καταστήσει τη Xinjiang κόμβο βαριάς βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής αλουμινίου, ακόμη και όταν οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων κατά των Ουιγούρων έχουν αυξηθεί, αναφέρει χαρακτηριστικά η Human Rights Watch.  

Στρατόπεδα «αναμόρφωσης»

Η Deutsche Welle σε σχετικό δημοσίευμά της επισημαίνει ότι οι Ουιγούροι που αποτελούν μια μουσουλμανική μειονότητα στην Κίνα, με τουρκικές καταβολές, καταπιέζονται συστηματικά στην Κίνα και φυλακίζονται σε αμφιλεγόμενα «στρατόπεδα αναμόρφωσης», όπως επιβεβαιώνεται από διάφορες πηγές και διαρροές κυβερνητικών εγγράφων στο Πεκίνο. Πολλοί Ουιγούροι ζουν σήμερα εξόριστοι στην Τουρκία. Φοβούνται ωστόσο, ότι ούτε εκεί είναι πλέον ασφαλείς. Το Πεκίνο φέρεται να πιέζει την Άγκυρα να επικυρώσει συμφωνία έκδοσης, την οποία η κινεζική κυβέρνηση έχει ήδη θέσει σε ισχύ.

ΟΗΕ

Τέλος, ο ίδιος ο ΟΗΕ έχει κατηγορήσει επανειλημμένως την Κίνα για «σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» σε έκθεση σχετικά με καταγγελίες για κακοποίηση στην επαρχία Xinjiang.

Η Κίνα είχε προτρέψει τον ΟΗΕ να μην δημοσιοποιήσει την έκθεση, με το Πεκίνο να την αποκαλεί «φάρσα», η οποία οργανώθηκε από τις δυτικές δυνάμεις.

Η έκθεση αξιολογεί τους ισχυρισμούς κακοποίησης εναντίον των Ουιγούρων Μουσουλμάνων και άλλων εθνοτικών μειονοτήτων, τους οποίους η Κίνα επιμένει να αρνείται.

Καταστολή

Σας θυμίζει τίποτε αυτό; Ασφαλώς την ρωσική δικτατορία αλλά και την βορειοκορεάτικη προπαγάνδα περί εσκεμμένης τάχα απομόνωσης από τη Δύση.

Σε κάθε διαμαρτυρία διεθνών παρατηρητών για σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων, για βασανιστήρια, εξαφανίσεις, φυλακίσεις και εξαναγκαστική εργασία, οι απαντήσεις είναι στερεότυπες και περίπου γνωστές.

Εντούτοις, η καταστολή αυτή δεν μπορεί να κρατηθεί για πολύ καιρό ακόμη μυστική. Από ένα σημείο και μετά η κρατική προπαγάνδα ξεθωριάζει. Και απλά αποκαλύπτεται η οδυνηρή πραγματικότητα, στην οποία περιλαμβάνεται και ο εργασιακός Μεσαίωνας. Και οι Ουιγούροι είναι τα διαχρονικά θύματα της κινέζικης καταστολής.

Η Κίνα μπορεί να έχει μεγάλες βλέψεις στον οικονομικό πόλεμο που έχει ανοίξει εδώ και χρόνια με τη Δύση. Μπορεί να θέλει να κατακτήσει με ποικίλους τρόπους την παγκόσμια αγορά, πλημμυρίζοντάς την με αμφίβολης ποιότητας προϊόντα, εδραζόμενη παράλληλα σε πολλούς αναπτυξιακούς παράγοντες και πρώτες ύλες.

Δεν παύει, όμως, να αποτελεί μια χώρα που κάνει το κάθε τι για να παραμείνουν τα εκατομμύρια των πολιτών της σε αέναη καταστολή.

Τουλάχιστον για να μην ξαναπροκύψει μια νέα Τιενανμέν από το μακρινό 1989, διαδηλωτές της οποίας βρίσκονται μέχρι και σήμερα στη φυλακή.