Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Συχνά γεννιέται η απορία πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να ζουν αδιάφορα την στιγμή που δίπλα τους εκτυλίσσονται πόλεμοι και ανθρωπιστικά δράματα. Βιώνει κανείς μια απορία για το πώς μπορεί ο κόσμος να ανέχεται εικόνες στυγνής δολοφονίας ανθρώπων -ενίοτε σε live μετάδοση- και το πρώτο συμπέρασμα είναι πως κάποια πράγματα γίνονται προς τέρψιν του φιλοθεάμονος κοινού, για να μην προβώ σε κάποια πιο επιβαρυντική εξήγηση για το ανθρώπινο είδος.

Εν μέρει βέβαια όλα εξηγούνται, οι άνθρωποι θέλω να πω έχουν ανάγκη τη βία, να ακούν για περιστατικά και να τα αποστρέφονται, την ίδια στιγμή, όμως, όταν δίδεται η κατάλληλη ευκαιρία, να αποδέχονται χωρίς τρόμο και πανικό την ατομική τους εξαθλίωση. Να μπαίνουν δηλαδή στην θέση του θύτη και πάντα με μια δικαιολογία στο τσεπάκι, αλλά πάνω απ' όλα με αυτή την χαρακτηριστική αδιαφορία απέναντι στα θύματα.

Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που περήφανα δήλωναν στην περίπτωση της τρομοκρατικής επίθεσης της Χαμάς πως «καιρός ήταν να υπάρξουν και θύματα από την ισραηλινή πλευρά», οι ίδιοι άνθρωποι που σήκωναν τις Παλαιστινιακές σημαίες, όταν εκδηλώθηκαν τα αναμενόμενα αντίποινα του Ισραήλ, οι ίδιοι που φορούσαν τα τσεμπέρια και αναθεμάτιζαν λίγο - πολύ τους Εβραίους, σε μια περίεργη αλλά όχι ακατανόητη συμμαχία με την ακροδεξιά. Λίγο πριν βέβαια είχαν εκδηλώσει την αθρόα υποστήριξή τους στον Πούτιν, που ευθέως εξακολουθεί να στοχεύει τις πολυκατοικίες και τα γυναικόπαιδα.

Αναρωτιέται κανείς για την συμπόρευση αυτή, και απορεί πώς είναι δυνατόν να υπάρχει τέτοιου είδους και μεγέθους επιλεκτική ντροπή και αποστροφή, όταν πρόκειται για ανθρώπινα θύματα.

Η απορία, όμως, αυτή μάλλον απαντάται από την ίδια την ιστορία. Οι μπολσεβίκοι, για παράδειγμα, από το 1917 και μετά στη Ρωσία, προέβησαν σε μαζικές διώξεις, εξορίες και εκτελέσεις εκατομμυρίων αντιφρονούντων. Εντούτοις, όταν μιλά κανείς σήμερα για αυτού του είδους τους κομμουνιστές, ακόμη και αυτή την ίδια την σοβινιστικού τύπου ελληνική «εθνική αντίσταση» της κατοχής, να μιλά με δέος και περηφάνια.

Παραλείπεται, όμως, η τρομοκρατική δράση της ΟΠΛΑ του ΕΛΑΣ, η εξόντωση των αρχειομαρξιστών, τροτσικιστών και αναρχικών της εποχής, και όλα αυτά στο βωμό της διατήρησης του ζωτικού ψεύδους.

Όσο εύκολα και αβίαστα μιλούν για τους χίτες και ταγματασφαλίτες και δικαίως άλλο τόσο δύσκολα μιλούν για τα εγκλήματα του ΕΛΑΣ σε βάρος των διαφωνούντων, το γεγονός της ωμής και με συνοπτικές διαδικασίες εκτέλεσης εκείνου που διαφωνούσε με τις πρακτικές του.

Η επιλεκτική μνήμη -προνόμιο πια της αριστεράς- που πασπαλίζεται από την συνήθη και γραφική καταγγελία των ΗΠΑ και της Ευρώπης, ένα σύνθημα που πλέον έχει περάσει στο DNA των Ελλήνων, συμβαδίζει και ευθυγραμμίζεται με την ακροδεξιά που διακηρύττει περίπου τα ίδια, εκστομίζοντας τους ίδιους και απαράλλακτους μύδρους κατά των Βρυξελλών, της παγκοσμιοποίησης και του κεφαλαίου, και αποθεώνοντας παράλληλα τον Πούτιν, την Κίνα και την Βόρειο Κορέα. Η ταύτιση της σταλινικής αριστεράς με την ακροδεξιά είναι ορατή και αξιοπρόσεκτη και πλέον είναι γεγονός και σε διαδηλώσεις, όπως πρόσφατα στην Τσεχοσλοβακία, όπου σταλινικά και εθνικιστικά λάβαρα ανέμιζαν δίπλα δίπλα.

Ας είναι όμως, αυτά είναι περίπου γνωστά και από την ιστορία, τα ίδια έγιναν και στην Ισπανία το 1936, όπου ο «λαϊκός στρατός» έπαιξε το παιχνίδι του Φράνκο.

Επειδή, όμως, το θέμα είναι πολύπλοκο, θα σταθώ στην μαζική ψυχολογία του φασισμού, όπως έλεγε και ο Βίλχελμ Ράιχ. Αυτή η ψυχολογία που είναι πάνω από ιδεολογίες και απόψεις, πάνω από νίκες και ήττες, πάνω από προτιμήσεις και αξιώματα.

Την ψυχολογία αυτή την ενδύονται άπαντες, όταν παρουσιαστεί η κατάλληλη ευκαιρία. Οι «αγωνιστές» μπορούν εύκολα να γίνουν δυνάστες με κάθε τρόπο και μέσο, εξού και η ρήση πως «τα χειρότερα αφεντικά» προέρχονται από τον χώρο της αριστεράς. Μας πειράζει αυτό; Ναι σαφώς. Η δημοκρατία έχει κάτι που δεν πρέπει να συγχέεται με την αριστερά ή δεξιά, η αυτονομία του ατόμου το ίδιο. Ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή δεν έχει ιδεολογικό πρόσημο και οι άνθρωποι δεν χαρακτηρίζονται από αυτά που πρεσβεύουν.

Για να το πούμε πιο καθαρά: οι Παλαιστινιακές σημαίες δεν έχουν κάτι διαφορετικό από τις εβραϊκές τουναντίον ταυτίζονται και οι δύο από την σφοδρή επιθυμία για ύπαρξη κρατών και συνόρων, για σοβινισμό και εθνικισμό, για μη δημοκρατία και ελεύθερη έκφραση.

Περιέργεια, όμως, εξακολουθεί να προκαλεί η μαζικότητα σε ότι αφορά την επιλεκτική θυματοποίηση και την παντελή απουσία αυτού που ονομάζεται διεθνισμός. Η αριστερά έχει πάρει οριστικό διαζύγιο εδώ και δεκαετίες από αυτή τη λέξη, δεν ξέρει δηλαδή ούτε καν πώς να ανακαλέσει στην μνήμη της την διαχρονική αξία της. 

Η επιλεκτική στόχευση και συμπαράσταση σε συγκεκριμένα θύματα πολέμων αποτελεί εν κατακλείδι προνόμιο της σοβινιστικής και σταλινικής αριστεράς. Η σιωπή και η μη ανάμιξη στα διαπραττόμενα εγκλήματα της «άλλης αριστεράς με τον «ευρωπαϊκό» χαρακτήρα, δείχνει πως μόνο ευρωπαϊκή δεν είναι. Κατά τα άλλα, η μη ξεκάθαρη στάση των άλλων κομμάτων απέναντι σε ανθρωπιστικές καταστροφές, η αμφιλεγόμενη τοποθέτηση σε γεγονότα, εισβολές και δικτατορίες παντός είδους, δημιουργούν το θαυμαστό παζλ της γενικολογίας και της αδιαφορίας.

Τα κόμματα, όμως, κάνουν την δουλειά τους και ειδικά στην σημερινή εποχή, «δουλεύουν» σχεδόν όλα για την άκρα δεξιά. Και εκεί έγκειται ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Να λάβει δηλαδή χώρα εκ νέου ένας παγκοσμιοποιημένος εθνικοσοσιαλισμός, που μαζί με την αναβίωση του σταλινισμού να οδηγήσει τις κοινωνίες σε απόλυτη τελμάτωση, αδράνεια, αλλά πάνω απ' όλα σιωπή.

Η απορία πάντως πέρα από όλα αυτά για την επιλεκτική ευαισθησία παραμένει και οδηγεί περισσότερο στη διερεύνηση του ανθρώπινου ψυχισμού. Στην περίπτωση των ανθρωπιστικών καταστροφών αυτό εντείνεται, καθώς διαφορετικά φαντάζουν τα θύματα στη Γάζα, στην Ουκρανία ή την Αφρική. Όμως για γυναικόπαιδα πρόκειται και πάλι.

Οι αναγνώσεις του σοβινισμού και της όποιας αριστερής «αντι» ρητορικής συμβαδίζουν με την επιλεκτική διαμαρτυρία και ευαισθησία. Κάποιοι φαίνεται πως διατηρούν το δικαίωμα να είναι «δημοκράτες» και κάποιοι άλλοι να φαντάζουν συντηρητικοί και αναχρονιστές.

Η διαφορά, όμως, είναι πως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όλοι τους αγνοούν εσκεμμένα ή μη τον διεθνισμό, που έφυγε με κατάλληλους χειρισμούς από το ιστορικό κάδρο. Για να έχουμε σήμερα ανίερες συμμαχίες και μάλλον ακατανόητα, αλλά πάραυτα προβλέψιμα ιδεολογικά παντρέματα.