Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Παρεμποδίζουν τον κόσμο να σκεφθεί και λανσάρουν την ευκολία σε όλα τα επίπεδα, λες και η ζωή δεν είναι παρά ένα ασήμαντο πέρασμα και μια τυπική διαδικασία, λες και η σκέψη πρέπει να αποκλειστεί σε κάθε βήμα προς το μέλλον που ανασυνδέεται με το παρελθόν και διαχέεται στο παρόν. Δεν αφήνουν καν τους πολίτες στην ησυχία τους με το να προβάλλουν χυδαία πρότυπα υποτιθέμενης ελευθεριότητας και εικονικής άνεσης στην συμπεριφορά και τα πιστεύω. Την ίδια στιγμή, πάει περίπατο η εκάστοτε επιχειρούμενη εννοιολογική εμβάθυνση, γιατί με αυτό τρόπο επιτυγχάνεται ο στόχος της παθητικοποίησης των μαζών και μαζί με αυτή η ολοκλήρωση της νοσηρής αφομοίωσης με το εύπεπτο και το τυπικό.

Δεν μιλώ για κάποια μεμονωμένα κέντρα κυριαρχίας, μιλώ για το σύστημα εξουσίας που διαπερνά τις αντιστάσεις και αδρανοποιεί την ενεργητικότητα και την τάση εξερεύνησης της γνώσης, την εμβάθυνση των εννοιών και τον ορθό λόγο. Οι πολίτες πέφτουν στην παγίδα μαζικά και δεν βλέπουν πως με την υποχώρηση της όλης σκεπτικής διαδικασίας και την καταδίκη της αναλυτικής προσέγγισης των πραγμάτων, χάνουν πολλά προνόμια που τους δόθηκαν από την γέννησή τους και μετά. Δεν μπορούν να δουν πως με αυτό τον τρόπο βαδίζουν ανεπιστρεπτί στην απώλεια του φαντασιακού και την δυνατότητα της απροσμέτρητης κατάδυσης στην όλη νοητική διαδικασία. Και πολίτες που δεν σκέπτονται δεν είναι πολίτες, δεν έχουν ρόλο, σθένος και πυγμή για να παρέμβουν.

Η διαδικασία παρεμπόδισης ενασχόλησης με σημαντικά θέματα, τομείς που έχουν να κάνουν με την ψυχολογία των μαζών και τον αυτοπροσδιορισμό του ατόμου, την διεκδίκηση των δικαιωμάτων σε έναν κόσμο προφανούς ανισότητας, αλλά και τοποθέτησης απέναντι στις εξουσιαστικές σχέσεις μεταξύ εντολέα και εκτελεστή, όλο αυτό το εξελισσόμενο νοσηρό ιεραρχικό προτσές ολοκληρώνεται και επισφραγίζεται με την περιφανή ήττα του αδύνατου μπροστά στην επιθετικότητα του δυνατού. Και η ήττα αυτή να ήταν και παροδική έχει καλώς, όμως πρόκειται για μια διαχρονική υποχώρηση, για δοσιλογική προσέγγιση ή με απλά λόγια σκύψιμο του κεφαλιού.

Παρεμποδίζονται λοιπόν, οι πολίτες από τα συστήματα αλλά και τις δομές εξουσίας και στην παρεμπόδιση αυτή, που διαμείβεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, τα θύματα είναι πολλαπλάσια συγκριτικά με τους θύτες και τους εντολοδόχους. Υπάρχει άραγε, ελπίδα ανάνηψης, ανασύνταξης και αναδιοργάνωσης των πολιτών απέναντι σε αυτή την επίπονη διαδικασία; Γίνεται κάποια στιγμή οι πολίτες να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν για την διαιώνιση όλου αυτού του συστήματος εξουσίας που έχει διασπαρθεί και εντός της κοινότητάς τους; Μπορεί, με λίγα λόγια, ο πολίτης να αφυπνιστεί και να αποτινάξει τους ζυγούς, όπως έκανε στο μακρινό παρελθόν;

Οι δυνατότητες υπάρχουν, δεν ξέρω, όμως, η θέληση. Η πίστη σε έναν άλλο κόσμο, σε μια κοινωνία με διαφορετικό προσανατολισμό και αξίες, όλη αυτή η διάθεση μπορεί και να έχει εγκαταλείψει οριστικά τον σημερινό πολίτη. Η αναπαραγωγή εξουσιαστικών μοντέλων και η πεποίθηση πως αυτός ο κόσμος είναι ο καλύτερος δυνατός μπορεί να έχει εισχωρήσει σε όλα τα επίπεδα και τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής, λες και η ανισότητα να ερμηνεύεται ως συστατικό στοιχείο της ύπαρξης, λες και πάντα πρέπει να υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι, ικανοί και ανίκανοι.

Τα προσόντα του καθενός καθορίζονται και περιορίζονται απλά στην συλλογή αποδεικτικών για την εξειδίκευση της γνώσης και την κατάκτηση της ποθητής θέσης εργασίας με τις κατάλληλες αποδοχές, κοινώς με προσόντα που θα ανεβάζουν τον μισθό και όχι το βασικό επίπεδο γνώσης. Με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζονται οι εντολοδόχοι με την εκάστοτε δελεαστική οικονομική προσφορά που επικαλύπτει την αξία και λειτουργεί ανταγωνιστικά στον καθημερινό αγώνα επικράτησης του ενός απέναντι στον άλλο. Ο πολίτης, με λίγα λόγια, προσδίδει υπεραξία στην ατομική υλική ευμάρεια και αδρανοποιεί την σκεπτική διαδικασία για την όλη βελτίωση της κοινωνίας, πιστεύοντας στη δύναμη κάποιων ανθρώπων σε θέσεις κλειδιά που δήθεν κατέχουν την εμπειρία για να ξεκλειδώσουν την παθητικότητα της κοινωνίας, αλλά που στην πραγματικότητα την σπρώχνουν σε νέα αδιέξοδα και πάνω απ' όλα συστηματοποιούν το ατομικό κέρδος.

Με αυτά και με αυτά, το ιεραρχικό σύστημα εξουσίας κατηγοριοποιεί τους πολίτες και τους τεμαχίζει ταξικά. Η ζωή γίνεται μια τυπική διαδικασία και πάνω απ' όλα υλική επιβίωση. Η ανταγωνιστικότητα σε όλα τα επίπεδα καταβαραθρώνει την ενεργοποίηση της έρευνας. Και με αυτό παύει η αναζήτηση αξιών και σημασιολογικών επιδιώξεων.

Με απλά λόγια, ο φυλακισμένος στον εαυτό του πολίτης έχει ήδη απολέσει την δυνατότητα αξιακής προσέγγισης και σπεύδει να κερδίσει απλά για να καταναλώσει. Το πρώτο και το έσχατο βήμα προς την ολική αποχαύνωση, αλλά πάνω απ' όλα αποστέρηση της γνωσιακής δυνατότητας που θα τον βοηθούσε στην διερεύνηση και σημασιολογική απόδοση των εννοιών που παραμένουν γρίφος.