Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι εποχές για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας έχουν αλλάξει με τις νέες τεχνολογίες και τα φάρμακα, αυξάνοντας τον μέσο όρο ζωής, αλλά παράλληλα μειώνοντας την ποιότητά της. Βέβαια σε αυτό δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε αποκλειστικά και μόνο την επιστήμη, καθώς οι προσπάθειες που καταβάλλονται, σχετίζονται και με την επιδίωξη μιας ποιοτικής ζωής.

Εντούτοις πάραυτα, ειδικά τα απλά νοσήματα, όπως το κρυολόγημα ή οι διάφορες ιώσεις γίνονται αφορμή για αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών που τα συνταγογραφούν με την πρώτη ευκαιρία οι γιατροί, με αποτέλεσμα την μικροβιακή αντοχή από την στιγμή που με την συχνή χρήση, ο οργανισμός εθίζεται και από ένα σημείο και μετά δεν αντιδρά.

Πέρα από όλα αυτά, το ανοσοποιητικό προσβάλλεται εξίσου, όπως και οι άμυνες του οργανισμού. Οι αντιμικροβιακές ουσίες πάντως, είναι φάρμακα ζωτικής σημασίας.

Ωστόσο, με την πάροδο των ετών, η αλόγιστη και η κακή χρήση τους έχουν οδηγήσει σε αύξηση της μικροβιακής αντοχής (ΜΑ), γεγονός που σημαίνει ότι οι αντιμικροβιακές ουσίες χάνουν την αποτελεσματικότητά τους και η θεραπεία των λοιμώξεων καθίσταται δυσκολότερη, αν όχι αδύνατη, αναφέρει χαρακτηριστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή συμπεριέλαβε στη δέσμη του Απριλίου για τα φαρμακευτικά προϊόντα μια πρόταση σύστασης του Συμβουλίου με συμπληρωματικά μέτρα.

Η αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της ΕΕ αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, και στην τόνωση της ανάπτυξης νέων καινοτόμων αντιμικροβιακών ουσιών, στη διασφάλιση της συνετής χρήσης τους και στη μείωση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον.

Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε την Τρίτη την πρόταση της Επιτροπής για την ενίσχυση των δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής.

Η σύσταση για τη μικροβιακή αντοχή, η οποία ανακοινώθηκε μαζί με την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας από την Επιτροπή στις 26 Απριλίου, συμβάλλει στην καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής στους τομείς της υγείας του ανθρώπου, των ζώων και του περιβάλλοντος, σύμφωνα με την προσέγγιση «Μία υγεία».

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η ανάπτυξη της αντοχής είναι ένα φυσικό βιολογικό φαινόμενο και ανθεκτικά βακτήρια βρίσκονται παντού στο περιβάλλον. Ωστόσο, η υπερβολική και ανεξέλεγκτη χρήση αντιμικροβιακών ουσιών αντιβιοτικών ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των ανθεκτικών οργανισμών και συνεπώς επιταχύνει την ανάπτυξη της μικροβιακής αντοχής.

Η μετάδοση της μικροβιακής αντοχής τόσο στον άνθρωπο, όσο και στα ζώα, οφείλεται και στη μη τήρηση των απαραίτητων κανόνων υγιεινής, με αποτέλεσμα τον αποικισμό αρχικά του ξενιστή από ανθεκτικά βακτήρια και στη συνέχεια την εμφάνιση της λοίμωξης.

Ο ΕΟΔΥ αναφέρει, ότι αυτός ο τρόπος μετάδοσης αφορά λοιμώξεις που σχετίζονται με όλους τους χώρους παροχής υγείας, αλλά υπερισχύει στο νοσοκομειακό περιβάλλον.

Η διασπορά προκαλείται μέσω της ιατρονοσηλευτικής φροντίδας και των παρεμβατικών χειρισμών στους οποίους υπόκεινται οι ασθενείς κατά την νοσηλεία τους, όταν δεν τηρούνται τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης (βασικές και ειδικές προφυλάξεις, δέσμες μέτρων πρόληψης για τις Λοιμώξεις που Σχετίζονται με Χώρους Παροχής Υγείας ΛΣΧΠΥ). Η ασφάλεια των ασθενών συνδέεται άμεσα με την πρόληψη των ΛΣΧΠΥ, η επίπτωση των οποίων αποτελεί βασικό δείκτη ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζονται 33.000 θάνατοι ετησίως συνδεόμενοι με λοιμώξεις από ανθεκτικά βακτήρια και 1,5 δις ευρώ το υπολογιζόμενο κόστος για τα υγειονομικά συστήματα. Σύμφωνα με τη μελέτη του Jim O'Νeill (Δεκέμβριος 2014) μέχρι το 2050 θα πεθάνουν εξαιτίας της μικροβιακής αντοχής 10.000.000 άνθρωποι, ενώ το κόστος για τα υγειονομικά συστήματα θα ξεπεράσει τα 100 τρις δολάρια.

Όπως βλέπουμε, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Αν δεν ληφθούν άμεσα και κατάλληλα μέτρα σε ότι αφορά την μικροβιακή αντοχή, θα μιλάμε για εκατόμβη θυμάτων και τεράστια κόστη στα συστήματα υγείας.

Στην κατεύθυνση αυτή, και με ορίζοντα το 2030, έχει τεθεί μια σειρά στόχων της ΕΕ, οι οποίοι αναπτύχθηκαν σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC):

-μείωση της συνολικής κατανάλωσης αντιβιοτικών από τον άνθρωπο κατά 20%,

-τουλάχιστον το 65% της συνολικής κατανάλωσης αντιβιοτικών στον άνθρωπο θα πρέπει να είναι αποτελεσματική (χρήση του κατάλληλου αντιβιοτικού),

-μείωση των λοιμώξεων από τρία σημαντικά ανθεκτικά βακτήρια, η οποία θα αφορά κυρίως τα νοσοκομεία.

Αυτοί οι συνιστώμενοι στόχοι σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίοι μεταφέρονται και σε εθνικό επίπεδο, θα βοηθήσουν την ΕΕ στην καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες, χωρίς να υποβαθμίζεται η υγεία και η ασφάλεια των ασθενών, αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Θα επιτρέψουν επίσης, την καλύτερη παρακολούθηση των λοιμώξεων και της κατανάλωσης αντιβιοτικών κατά τα επόμενα έτη και την καλύτερη προσαρμογή της χάραξης πολιτικής.

Με την ελπίδα πως θα αλλάξουν τα δεδομένα, καλό θα ήταν τα κράτη μέλη της ΕΕ να συμμορφωθούν και να εφαρμόσουν τα προτεινόμενα μέτρα, ώστε να υλοποιηθούν οι στόχοι. Όχι για την εξάλειψη των αντιβιοτικών, παρά για την μείωση της χορήγησής τους για ψύλλου πήδημα.