Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Πολλές φορές αισθάνεται κανείς ότι καταβάλλει το σύνολο των δυνάμεών του για να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες που του παρουσιάζονται σε ημερήσια βάση και πως παρά το γεγονός αυτό, δεν βλέπει βελτίωση στα αποτελέσματα. Είναι εκείνες οι μέρες που απογοητευμένος ανακαλύπτει πως οι βασικές συνήθειες δεν έχουν αποκοπεί και πως πολλά πράγματα επαναλαμβάνονται ή συμβαίνουν παρά τις όποιες προσπάθειες αλλαγής.

Πώς το αποκαλούν αυτό οι άνθρωποι; Αποτυχία. Δεν έχουν να παρουσιάσουν το παραμικρό στον εαυτό τους από πλευράς αυτοβελτίωσης και τερματισμού των τύψεων για πράξεις που έλαβαν χώρα για μια ακόμη φορά και με το ίδιο αποτυχημένο αποτέλεσμα.

Συνήθως μετά από αυτό σκύβουν το κεφάλι και αφήνονται στην τύχη τους. «Δεν είναι η πρώτη φορά», λένε, «που προσπάθησα χωρίς να τα καταφέρω, που πιέστηκα και ταλαιπωρήθηκα χωρίς αποτέλεσμα, που είδα για μια ακόμη φορά τον εαυτό μου να παραιτείται συνολικά».

Οι άνθρωποι αυτοί ζουν απαρηγόρητοι και δεν έχουν να προσθέσουν τίποτε στον μακρύ κατάλογο των αποτυχιών. Μοιραία συγκρίνονται με τον διπλανό τους και η σύγκριση αυτή είναι εκ των πραγμάτων καταδικαστική. Το λέω αυτό γιατί ποτέ δεν αναδεικνύεται ως προτέρημα το γεγονός ότι αυτός «ο άλλος» τα κατάφερε εν μέρει στο οικονομικό ή έκανε την κατάλληλη κίνηση την κατάλληλη στιγμή. Δεν υπάρχουν, με λίγα λόγια, προτερήματα στην επιλογή των πράξεων ούτε θαυματουργές κινήσεις από άτομα δήθεν υψηλής αυτοεκτίμησης.

Η όλη ιστορία μοιάζει περισσότερο με τις απαιτήσεις της κοινωνίας, τα πιστεύω και τις επιλογές συμφέροντος που έχουν άμεση σχέση με την τοποθέτηση του εαυτού στο ιδεολογικό σύμπαν και λιγότερο με τις ατομικές ικανότητες και τα περιλάλητα «προσόντα». Αυτά εξαργυρώνονται συνήθως στην πράξη με την υπόκλιση στους ανωτέρω και την αφωνία που παρουσιάζεται σε περιπτώσεις διεκδίκησης δικαιωμάτων.

Η σιωπή και το καταλάγιασμα των προφανών αντιθέσεων με τους «από πάνω», είναι και η βασική αιτία τάχιστης επαγγελματικής εξέλιξης. Κοινώς, όσο λιγότερο μιλάς και δουλεύεις, τόσο το καλύτερο για το μέλλον σου. Τα υπόλοιπα δεν έχουν, λένε, θέση στο εργασιακό προτσές. Αυτός είναι και ο λόγος που ο συμβιβασμός γνωρίζει αμέτρητες δόξες και οι απαιτήσεις έχουν ελαχιστοποιηθεί. Βασικό προσόν λοιπόν, η μη εναντίωση. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται μία ανοχή απέναντι στις αποφάσεις που αφορούν το μέλλον του κόσμου, αλλά και μία χλιαρή αποδοχή των υφιστάμενων εργασιακών συνθηκών.

Πώς θα μπορούσε να αλλάξει το τοπίο; Πώς οι αποκαλούμενοι ως «χαμένοι αυτού του κόσμου» θα μπορούσαν να κερδίσουν κάτι;   

Τα ερωτήματα δεν έχουν τεθεί σωστά. Ποιοι είναι πραγματικά οι χαμένοι  και ποιοι οι κερδισμένοι; Πριν σκύψει κανείς το κεφάλι για να θρηνήσει την όποια νέα «αποτυχία», θα πρέπει πρώτα απ' όλα να αναλογιστεί ποιες μάχες έχει δώσει και γιατί. Τι ήταν αυτό που τον ενοχλούσε για να πάψει να εκφράζει τις όποιες ενστάσεις, και τι πραγματικά έχασε και κέρδισε στην όλη αυτή επαναληπτική διαδικασία.

Με ψυχραιμία και λογική θα ανακαλύψει τότε πως έχασε μεν κάτι, αλλά όχι τα πάντα. Τουναντίον, κέρδισε σε πολλούς τομείς. Δεν είναι εύκολο σήμερα να διατηρήσεις ατόφιες τις απόψεις σου. Είναι το ίδιο επίσης, δύσκολο να αναμετρηθείς με όλο τον κόσμο, ειδικά σε θέματα περί δικαίου, δικαιωμάτων και ελεύθερης έκφρασης.

Συμβαίνει, θέλω να πω, συχνά στον εν λόγω απολογισμό να μην προσμετρούνται τα όποια ηθικά και πνευματικά κέρδη. Με δεδομένο ότι εδώ και πολλές δεκαετίες το οικονομικό έχει αναχθεί σε κυρίαρχη προτεραιότητα, παραμερίζονται με συνοπτικές διαδικασίες τα όποια άλλα οφέλη.

Η ζωή, όμως, δεν είναι χρήμα, ούτε μετριέται με τον εκάστοτε καταβαλλόμενο μισθό. Τα παραδείγματα είναι πολλά και τρανταχτά. Κατά την άποψή μου, αυτό που προέχει, είναι η πνευματική κατάσταση και ο τρόπος σκέψης του καθενός, η πορεία του μυαλού και ο τρόπος τοποθέτησής του στο ευρύτερο κοινωνικό προτσές.

Συνολικά, αυτό που μετρά δεν είναι πόσες φορές έχει κανείς αποτύχει, αλλά το πού και λόγω ποιας προτεραιότητας. Άρα δεν υφίσταται καμία επανάληψη παρά μία αυτοομολογία πως ο στόχος ήταν πάντα άλλος. Αυτό εξουδετερώνει πλήρως  την όποια απογοήτευση.