Του Δ. Παπαγιαννίδη 

Αντιναύαρχου ΠΝ εα &

Επίτιμου Διοικητή Ναυτικής Εκπαιδεύσεως

Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 αποτέλεσαν μεγαλειώδη σταθμό δόξας στην εξέλιξη του ελληνικού κράτους. Οι Έλληνες την περίοδο αυτή, διαπνεόμενοι από πνεύμα ομοψυχίας, ομόνοιας και αλληλεγγύης έγραψαν για μία ακόμα φορά σελίδες δόξας και υπεροχής. Δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια από την ταπεινωτική συνθηκολόγηση του 1897 και, όμως, βρήκαν τη δύναμη να ατενίσουν το μέλλον με αισιοδοξία. Βρήκαν τη δύναμη να εγείρουν το ανάστημά τους και να εμπλακούν σε δύο νικηφόρους πολέμους που αύξησαν τα σύνορά μας και εδραίωσαν την προαιώνια παρουσία μας σε αυτό το κομμάτι της Βαλκανικής Χερσονήσου.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα ο εθνικός στόλος παρά την οικονομική δυσχέρεια όπου βρισκόταν τότε το ελληνικό κράτος, ενισχύθηκε με νέα πολεμική πλοία. Στις αρχές του 20ου αιώνα προστέθηκαν πιο σύγχρονες και αξιόμαχες μονάδες με αποκορύφωμα, το 1911, το θρυλικό θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ».

-Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης με τα πλοία και τα ηρωικά πληρώματά τους επικράτησε στο Αιγαίο και επέτρεψε στον ελληνικό στρατό να προελάσει γρήγορα προς τη Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη. Συγχρόνως απελευθέρωνε τα νησιά του Αιγαίου από τον κατακτητή.

-Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, στον οποίον ο Πρωθυπουργός Ε. Βενιζέλος, είχε αναθέσει τη διοίκηση του ελληνικού στόλου, σχεδίασε την άμεση κατάληψη των νησιών που βρίσκονταν κοντά στην έξοδο των Δαρδανελλίων. Το πρώτο νησί που απελευθερώθηκε ήταν η Λήμνος στις 8 Οκτωβρίου 1912, γιατί ο Ναύαρχος αποσκοπούσε στη χρήση του κόλπου του Μούδρου ως φυσικού αγκυροβολίου του ελληνικού στόλου. Στόχος του ήταν η παρουσία του ελληνικού στόλου στην περιοχή να λειτουργήσει αποτρεπτικά σε μια ενδεχόμενη έξοδο του οθωμανικού στόλου από τα στενά των Δαρδανελλίων. Έτσι ο οθωμανικός στόλος εγκλωβίστηκε στα στενά και τις δύο φορές που επιχείρησε να εξέλθει υπέστη ισάριθμες ήττες (Ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου). Μετά τη Λήμνο ακολούθησε η κατάληψη από τον ελληνικό στόλο των γειτονικών νησιών Ίμβρου, Τενέδου, Θάσου και Σαμοθράκης.

-Η Λέσβος και η Χίος επειδή βρίσκονταν αρκετά μακριά από την έξοδο των Δαρδανελλίων, δεν εντάσσονταν άμεσα στα σχέδια του Κουντουριώτη και γι' αυτό η απελευθέρωσή τους καθυστερούσε.  Οι ειδήσεις που κατέφθαναν στη Λέσβο για την απελευθέρωση των γειτονικών της νησιών από τον ελληνικό στόλο αύξαναν τόσο την αγωνία, όσο και την επιθυμία των χριστιανών κατοίκων της για την άμεση απελευθέρωση και του δικού τους νησιού. Έτσι επιτροπή Πλωμαριτών που αποτελούνταν από τους: Ιωάννη Πετρέλλη, Γεώργιο Λύτρα, Δ. Τσακίρη και Γιώργο Τόμπρα επιβιβάστηκε σε πλοιάριο και κατευθύνθηκε στη Λήμνο, στον κόλπο του Μούδρου, όπου ναυλοχούσε ο ελληνικός στόλος. Εκεί παρέδωσε στο Ναύαρχο Π. Κουντουριώτη επιστολή, με την οποία δίνονταν πληροφορίες για τις δυνάμεις των Οθωμανών στη Λέσβο, ενώ παράλληλα επιτροπή ζήτησε την επίσπευση της απελευθέρωσης του νησιού.

-Το Υπουργείο Ναυτικών απεφάσισε οριστικώς την 6η Νοεμβρίου την κατάληψη της Μυτιλήνης και της Χίου. Ανήγγειλε δε στο Ναύαρχο ότι θα διατεθούν για το σκοπό αυτό ένα Σύνταγμα πεζικού και μία πυροβολαρχία, ειδικώς προοριζόμενα για τη Χίο. Επιπλέον ένα τάγμα πεζικού δυνάμεως 1000 ανδρών για τη Μυτιλήνη. Την στρατιωτική αυτή δύναμη θα ενίσχυε ένας λόχος ναυτικού αγήματος από 250 άνδρες υπό τον Υποπλοίαρχο Δεμέστιχα, που είχε σταλεί στο Μούδρο την 5η Νοεμβρίου με το ατμόπλοιο «Φρόσω» και δύο ακόμα λόχοι από το ναυτικό άγημα που ήταν κατανεμημένο στα νησιά της Θράκης. Το τάγμα το προοριζόμενο για τη Μυτιλήνη είχε επιβιβασθεί στα ατμόπλοια «Ισμήνη» και «Καλουτάς», που επρόκειτο να αποπλεύσουν το βράδυ της 6ης Νοεμβρίου και να κατευθυνθούν προς τη Μυτιλήνη όπου αποστέλετο για πρώτη φορά το νέο αντιτορπιλικό «Νέα Γενιά». Το ραδιοτηλεγράφημα από το Υπουργείο όριζε η εκτέλεση της επιχείρησης στη Μυτιλήνη να γίνει το πρωί 7 Νοεμβρίου. Έφτασε, όμως, στον Αβέρωφ την 11η νυχτερινή της 6ης Νοεμβρίου και έτσι ήταν αδύνατο να επαρκέσει ο χρόνος για την προετοιμασία και ο Ναύαρχος Κουντουριώτης αποφάσισε να αναβάλλει την κατάληψη για το πρωί της 8ης Νοεμβρίου.

-Η άπαρσις του στόλου από το Μούδρο άρχισε στις 4.30μμ της 7ης Νοεμβρίου.

-Την χαραυγή της 8ης Νοεμβρίου, ο ελληνικός στόλος, υπό τον Ναύαρχο Κουντουριώτη βρισκόταν έξω από τη Μυτιλήνη. Είχαν ήδη ενωθεί με αυτόν το νέο αντιτορπιλικό «Νέα Γενιά» και τα ατμόπλοια «Ισμήνη» και «Καλουτάς» μεταφέροντας το στρατιωτικό τάγμα. Η γραφική παραλία της Μυτιλήνης καλυπτόταν ακόμα από την πρωινή ομίχλη και στο παλαιό φρούριο της Πόλεως ματαίως αναζητούσαν οι ναύτες κάποια κίνηση αντίστασης. Αντιθέτως, κάτω στην παραλία κόσμος πολύς. Τα πλοία αγκυροβολούν έξω απ' το λιμάνι. Καθαιρείται ατμάκατος του Αβέρωφ και πλέει προς την αποβάθρα. Πυροβολισμοί χαιρετιστήριοι βροντούν, μανδήλια σείονται, καπέλα πετούν υψηλά, ελληνικές σημαίες προβάλλουν έξαφνα και ανεμίζουν υπερήφανα, οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και ο ήλιος είναι θερμός φθινοπωρινός, φωτίζει την πανέμορφη αγκάλη του κόλπου της Μυτιλήνης. Η ατμάκατος του Αβέρωφ επιστρέφει στη Ναυαρχίδα μεταφέροντας το Μητροπολίτη, το δήμαρχο Μυτιλήνης Βασίλειο Βασιλείου που είναι ο προπάππους του ομιλούντος- και τον Μουτεσαρίφη. Η μουσική της Ναυαρχίδας παίζει εμβατήρια και καταλήγει στο «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά!». Μετά από λίγο, αφού έφυγε η αντιπροσωπεία, η απόβαση άρχισε στις 11.30 και ολοκληρώθηκε στις 12.30. Στη 1.00μμ υψώθηκε η ελληνική σημαία στο διοικητήριο της πόλεως υπό τους χαιρετιστήριους κανονιοβολισμούς του Αβέρωφ και τις εκδηλώσεις ενθουσιασμού του Λεσβιακού λαού. Προηγουμένως, πριν την κατάληψη, είχε επιδοθεί τελεσίγραφο του Κουντουριώτη προς τις οθωμανικές αρχές του νησιού με το οποίο ζητούσε την άμεση παράδοση της πόλης, πραγματοποιήθηκε μία σύσκεψη μεταξύ οθωμανικών αρχών και αντιπροσωπείας χριστιανών. Στη σύσκεψη αυτή αποφασίστηκε να αποχωρίσουν οι ολιγάριθμες οθωμανικές ένοπλες δυνάμεις στο εσωτερικό του νησιού και να γίνει αναίμακτα η κατάληψη της Μυτιλήνης προκειμένου να αποφευχθεί η άσκοπη αιματοχυσία του άοπλου πληθυσμού, χριστιανικού και μουσουλμανικού.

-Στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου πραγματοποιήθηκε δοξολογία χοροστατούντος του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Κυρίλλου, ο οποίος μαζί με τους παρευρισκομένους έψαλλαν το «Χριστός Ανέστη».

-Αμέσως με ανακοίνωσή τους, οι ελληνικές αρχές κήρυξαν την ένωση του νησιού με τη Μητέρα Ελλάδα και διακήρυξαν την ισονομία και την ισοπολιτεία για όλους τους κατοίκους χριστιανούς και μουσουλμάνους.