Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η μοναδική και απόλυτη αλήθεια δεν υπάρχει. Πολύ περισσότερο δεν υφίσταται κάποιας μορφής συνταγή για την επίλυση των καθημερινών μας προβλημάτων. Αυτό που διαφαίνεται, είναι απλά και μόνο απόπειρες προσέγγισης των προβλημάτων που και αυτές συνήθως αποτυγχάνουν μέσα από την επαναληπτικότητά τους. Ο τρόπος που ζουν σήμερα οι άνθρωποι απέχει παρασάγγας από τον τρόπο σκέψης των προηγούμενων αιώνων και αυτό δεν σημαίνει ότι η τωρινή αντίληψη δεν είναι οξυδερκής.

Υπάρχει, όμως, μια βασική διαφορά: η παλαιότερη σκέψη αναγόταν σε περίπλοκα ζητήματα, οι απαντήσεις των οποίων σήμερα έχουν εναποτεθεί είτε στην επιστήμη είτε σε κάποιους ειδικούς. Υπάρχουν, όμως, ειδικοί για τούτη τη ζωή; Μπορεί ο κόσμος να εναποθέτει την τύχη του σε κάποια συμπεράσματα που βγάζουν όλοι αυτοί που αυτοβαπτίζονται ως ειδήμονες, με αμέτρητες κορωνίδες, πτυχία, και βραβεύσεις, αλλά πάνω απ' όλα εξειδικευμένες γνώσεις;

Και αν υποθετικά υπάρχει το εξειδικευμένο υπόβαθρο, πώς είναι εφικτό να προβάλλεται όλο αυτό στο συνολικό κάδρο της ζωής; Οι άνθρωποι ζουν στα όρια του ανεκτού και στον πυρήνα μιας ψευδεπίγραφης κανονικότητας που ενίοτε διαταράσσεται από μη αναμενόμενα συμβάντα.

Τα συμβάντα αυτά αναδιατάσσουν τις βιοτικές συνθήκες, βρίθουν από εξηγήσεις σε ότι αφορά τις επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό, όμως οι εξηγήσεις αυτές δεν αρκούν για να προσδώσουν το πραγματικό νόημα. Συμβαίνει δηλαδή να προκαλείται μία γενοκτονία ή ένας πόλεμος, όμως αυτά ως γεγονότα δεν έχουν βασικές αιτίες αλλά συμπεριλαμβάνονται στο κάδρο της ιστορίας από την στιγμή που προϋπάρχουν ανταγωνισμοί, έριδες και επεκτατισμοί ως έννοιες και θεωρίες για την ύπαρξη του ορατού κόσμου. 

Το ίδιο συμβαίνει και με τους πολίτες που αντιδρούν ενάντια στους επιβαλλόμενους εξοντωτικούς ρυθμούς. Η ένταση μπορεί να είναι μετριασμένη, ωστόσο ακόμη και αν το τοπίο αλλάξει, συμπεριλαμβάνεται ρητά στο κάδρο της ιστορίας, από τότε που υπήρχαν εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι, αλλά πάνω απ' όλα ανθρώπινη αντίσταση μέσω της θέλησης και της επιθυμίας.

Με αυτό δεν θέλω να πω, πως μιλάμε απλά για επαναλήψεις αλλά για μια χωροχρονικά οριοθετημένη ροή με τις αντίστοιχες παρεκκλίσεις και αναλαμπές. Όσο, όμως και να προσπάθησαν οι άνθρωποι, δεν κατόρθωσαν ποτέ να προσεγγίσουν το νόημα της ζωής. Άλλοι το ανήγαγαν στο Θείο, άλλοι στην Ενέργεια, άλλοι στην μοναδικότητα του Όντος, σε κάθε περίπτωση το διάνθισαν με κάτι το άφταστο και μη προσεγγίσιμο.

Αυτό το Νόημα, αυτή η Ουσία στη ζωή δεν αποτελεί την απόλυτη αλήθεια που θα μπορούσε κάποιος με συγκεκριμένα βήματα και πορεία να συναντήσει και να συνενωθεί μαζί της αλλά μια εξήγηση της ύπαρξης του Όντος από την απαρχή της ζωής. Το Όν αυτό δεν μπόρεσε να βρεθεί ούτε στη Γη ούτε στο Σύμπαν παρά ερμηνεύθηκε από τους ανθρώπους ως κάτι που διαχέεται στο φως και το σκοτάδι, στη μέρα και τη νύχτα.   

Σημαίνει, όμως, αυτό ότι είναι και αντιληπτό; Ίσως με τις Ιδέες του Πλάτωνα και τις Πολιτείες των Σοφών, ίσως με την Αυτονομία και την διαύγαση του από τον Καστοριάδη, το Νοείν του Παρμενίδη, την Ψυχή του Αριστοτέλη, τον άγνωστο Υπέρτατο νόμο της καφκικής Δίκης ή της ζωτικής ευδαιμονίας των Επίκουρου. Παντού και πάντα το Όν αυτό, που τόσο ποιητικά διερεύνησε ο Χάιντεγκερ και ο Νοβάλις, ο Goethe και ο Σοπενχάουερ, βρίσκεται πάντα εδώ δίπλα μας, στις μαθηματικές εξισώσεις, στις αναζητήσεις της φυσικής επιστήμης και της ιατρικής, στον αέρα, το διάστημα, τα άστρα και τους γαλαξίες.

Ποτέ όμως -και συνήθως αποτυχημένα- δεν θα μπορέσουμε να το ερμηνεύσουμε είτε θρησκευτικά, είτε φιλοσοφικά και ποιητικά. Η απόλυτη αλήθεια λοιπόν, δεν υπάρχει, ίσως γιατί το ίδιο το Όν δεν την αποκαλύπτει ούτε μέσα από τις Γραφές ούτε από τα φιλοσοφικά δοκίμια και τα θαυμάσια ποιήματα αλλοτινών εποχών.

Υπάρχει μόνο ένα μικρό άνοιγμα, ένα παράθυρο στο κάδρο της ιστορίας που το ανοίγουν πάντα όλοι αυτοί που σκέφτονται. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι το παράθυρο αυτό παραμένει ανοιχτό. Απλά εμπλουτίζεται από αμέτρητες απόπειρες των ανθρώπων, που καταλήγουν, όμως, πάντα στο ίδιο αποτέλεσμα, να μην μάθουν τίποτε για αυτό που κρύβεται από πίσω. Ακόμη και αν οι απόπειρες αυτές είναι συνελόντι ειπείν ηρωικές για την προσέγγιση μιας μοναδικής αλήθειας, που δυστυχώς, δεν υπάρχει. Γιατί ο κόσμος είναι μόνο μια από τις διασπάσεις του αιώνιου Ενός που δεν είναι ποτέ ορατό.