Επέτειος του ΟΧΙ η σημερινή, ημέρα εθνικής μνήμης για λαμπρές σελίδες ιστορίας, τέτοιες που αξιώνουν έναν λαό περήφανο να καμαρώνει για λόγους και πράξεις ηρωικές. 28η Οκτωβρίου 1940!!! Ιστορία δόξας για την Ελλάδα και αυτήν την ηρωική σελίδα τιμούμε και θυμόμαστε σήμερα. Το ΟΧΙ του ΣΑΡΑΝΤΑ!!! Για αυτό το ΟΧΙ ο ελληνικός λαός χρόνια τώρα νιώθει περηφάνια. Για τον ΑΕΡΑ!!!!! που μπόρεσαν και βροντοφώναξαν οι Έλληνες πριν 74 χρόνια. Τότε μπόρεσαν... Γι' αυτό και τους τιμούμε. Εκείνους τους Ήρωες!!! Που τόλμησαν, που αψήφησαν, που δεν προσκύνησαν...

Πολλά έχουν γραφτεί για το ηρωικό Έπος του΄40 χρόνια και χρόνια τώρα. Πάντα αξίζει μια αναφορά επετειακή, ενάντια στην πνευματική μας καθίζηση, μια μνήμη ηρωικών πράξεων που αφυπνίζει και ενισχύει συνειδήσεις. Τα γεγονότα γνωστά, χιλιοειπωμένα στη λεπτομέρειά τους από πολλές πηγές στην πορεία των χρόνων, το χρονολόγιο κατ΄ επανάληψη δημοσιευμένο, καθώς και το τελεσίγραφο που όρισε την έναρξη του Πολέμου. Προτίμησα στο φετινό επετειακό αφιέρωμα να κάνουμε αναφορά σε κείμενα που γράφτηκαν για κείνες τις μέρες. Για κείμενα που δίνουν τον παλμό, το συναίσθημα και μαρτυρούν την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης. Αφορμή στάθηκε ένα κείμενο που διάβασα κατά την περιήγησή μου σε σχετικές σελίδες του διαδικτύου και είναι το κείμενο της εκκλήσεως που απηύθυναν μερικοί από τους σημαντικότερους πνευματικούς ανθρώπους της εποχής προς τους συναδέλφους τους στον κόσμο, δίνοντας το στίγμα, το νόημα και το περιεχόμενο του Αγώνα του Σαράντα. Ας το μοιραστούμε.

«Είναι δύο εβδομάδες τώρα που μ' ένα τελεσίγραφο, μοναδικό στα διπλωματικά χρονικά των εθνών, για το περιεχόμενο, την ώρα και τον τρόπο που το παρουσίασαν, η Ιταλία κάλεσε την Ελλάδα να της παραδώσει τα εδάφη της, ν' αρνηθεί την ελευθερία της και να κατασπιλώσει την τιμή της.

Οι Έλληνες δώσαμε, στην ιταμή αυτή αξίωση της φασιστικής βίας, την απάντηση που επέβαλαν τριών χιλιάδων ετών παραδόσεις, χαραγμένες βαθειά στην ψυχή μας, αλλά και γραμμένες στην τελευταία γωνιά της ιερής μας γης, με το αίμα των μεγαλυτέρων ηρώων της ανθρώπινης ιστορίας. Κι αυτή την στιγμή, κοντά στο ρεύμα του Θυάμιδος και στις χιονισμένες πλαγιές της Πίνδου και των Μακεδονικών βουνών, πολεμούμε, τις περισσότερες φορές με τη λόγχη, αποφασισμένοι να νικήσουμε ή να πεθάνουμε μέχρις ενός.

Σ' αυτόν τον άνισο και σκληρότατο, αλλά και πεισματώδη αγώνα, που κάνει το λυσσασμένο επιδρομέα να ξεσπάζει κατά των γυναικών, των γερόντων και των παιδιών, να καίει, να σκοτώνει, ν' ακρωτηριάζει, να διαμελίζει τους πληθυσμούς στις ανοχύρωτες κι άμαχες πόλεις μας και στα ειρηνικά χωριά μας, έχουμε το αίσθημα, ότι δεν υπερασπιζόμαστε δική μας μόνον υπόθεση: ότι αγωνιζόμαστε για τη σωτηρία όλων εκείνων των υψηλών αξιών που αποτελούν τον πνευματικό και ηθικό πολιτισμό, την πολύτιμη παρακαταθήκη που κληροδότησαν στην ανθρωπότητα οι δοξασμένοι μας πρόγονοι και που σήμερα βλέπουμε ν' απειλούνται από το κύμα της βαρβαρότητος και της βίας. Ακριβώς αυτό το αίσθημα εμπνέει το θάρρος σ' εμάς τους Έλληνας διανοουμένους, τους ανθρώπους του πνεύματος και της τέχνης, ν' απευθυνθούμε στους αδελφούς μας όλου του κόσμου, για να ζητήσουμε, όχι την υλική αλλά την ηθική βοήθειά τους: Ζητούμε την εισφορά των ψυχών, την επανάσταση των συνειδήσεων, την εργασία, το κήρυγμα, την άμεση επίδραση, παντού όπου είναι δυνατόν, την άγρυπνη παρακολούθηση και την ενέργεια για έναν καινούριο πνευματικό Μαραθώνα, που θα απαλλάξει τα δυναστευόμενα έθνη από τη φοβέρα της πιο μαύρης σκλαβιάς που είδε ποτέ ο κόσμος. Όταν μια τέτοια επανάσταση συντελεσθεί, η Νίκη θα στεφανώσει το μέτωπο και του τελευταίου, του πιο ταπεινού εργάτη.

Με τη μεγάλη και σταθερή αυτή ελπίδα, σας στέλνουμε τον πιο αδελφικό μας χαιρετισμό: Κωστής Παλαμάς, Σπ. Μελάς, Άγγ. Σικελιανός, Σωτ. Σκίπης, Δημ. Μητρόπουλος. Νίκος Βέης, Κ. Δημητριάδης, Κ. Παρθένης, Ιωάννης Γρυπάρης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Στράτης Μυριβήλης, Κώστας Ουράνης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Γρηγ. Ξενόπουλος, Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς, Άριστος Καμπάνης» .

Στις πρώτες σημειώσεις στο ημερολόγιό του ο Άγγελος Τερζάκης αφήνει να φανεί πόσο αγέρωχα έφευγαν οι πατριώτες να πολεμήσουν για την πατρίδα τους:

«18/11/1940
Φεύγουμε για το Μέτωπο. Κυριακή απόγευμα ώρα 4.40΄. Όλη η κακομοίρα η Ρωμιοσύνη μας χαιρέτησε στο πέρασμά μας. Νέοι, γέροι, γυναίκες, παιδιά. Μας στέλνουν φιλιά. Κάνανε το σταυρό τους κι ύστερα σηκώνανε στον ουρανό τα χέρια. Λυπάμαι τους συναδέλφους μου που δεν γνώρισαν τέτοιες στιγμές. Τα δάκρυα σού΄ρχονται στα μάτια. Οι συνάδελφοι πρόσφεραν καραμέλες, τσιγάρα».

Και δυο μέρες αργότερα σημειώνει:

«20/11/1940
Όλα τα πράγματα γίνονται πολύτιμα: Ένα κομμάτι σπάγκου, ένα κομμάτι εφημερίδα, ένα σπίρτο. Καπνίζουμε το τσιγάρο ώσπου να κάψει το δάχτυλο».

Ο πόλεμος είναι απευκταίος. Κανένας νουνεχής  άνθρωπος δεν τον αποζητά. Ο πόλεμος συντρίβει, δημιουργεί ενοχές, φέρνει έντονους συλλογισμούς  σε όλους, όσο ηρωισμό και αυταπάρνηση κι αν διαθέτουν...  Γι' αυτό και ο λογοτέχνης Τερζάκης  αναρωτιέται και σημειώνει στο ημερολόγιό του...

«7/1/1941
Ποιος θα μου δώσει ποτέ πίσω τους μήνες αυτούς, τους μοναδικούς, που το παιδάκι μου μεγαλώνει, που κάθε μέρα του, κάθε στιγμή του είναι και μια καινούργια λέξη, μια καινούργια νόηση, μια καινούργια χαρά, και που εγώ δεν θα την ξαναβρώ ποτέ, δεν θα τις χαρώ ποτέ μου;

19/1/1941
Από το πρωί σήμερα βροντάει το κανόνι. Σαν βροντή. Ένας αυτόμολος που παρουσιάστηκε εδώ είπε πως οι Ιταλοί θάκαναν σήμερα γενική επίθεση. Λοιπόν αυτό είναι.
Η πρώτη και τελευταία ίσως προσπάθεια του Καμπαλέρο. Πίσω της -λέει το δελτίο του Στρατηγείου- κρύβεται τέλεια αποσύνθεση. Βλέπει τον κλοιό που περισφίγγεται γύρω από το Τεπελένι και αγωνίζεται να τον σπάσει.

-Τι μέρα είναι σήμερα;

-Στην κοινωνία των ανθρώπων Πέμπτη. Σ' εμάς τίποτα».

(Άγγελος Τερζάκης Προσωπικές σημειώσεις
Εκδόσεις Αστρολάβος/Ευθύνη)

Όπως βροντοφώναξε και η τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο, «κατάρα ο πόλεμος, κατάρα!!!». Έτσι είναι. Μια πραγματικότητα του παραλόγου που τσακίζει κάθε ωραίο, κάθε δημιουργία και πρόοδο. Που τσακίζει την ίδια την καθημερινότητα και την ποδοπατά μετατρέποντάς την σε εφιάλτη.

Στα «Τετράδια Ημερολογίου» ο Γεώργιος Θεοτοκάς έγραφε:

«22 Νοεμβρίου 1941

Το θέαμα ανθρώπων που πέφτουν στο δρόμο από την πείνα έχει γίνει κάτι απλό, καθημερινό. Μερικοί στέκουνται, προσπαθούν να βοηθήσουν με κάτι φαγώσιμα ή με λίγα χρήματα, ξέροντας πόσο ασήμαντη είναι η βοήθειά τους. Οι περισσότεροι κάνουν πως δε βλέπουν. Με τι εκπληκτική ευκολία γίναμε αναίσθητοι!
Σε ορισμένες στιγμές νιώθω τόση ντροπή, σα να ήμουνα εγώ ο υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει.

4 Δεκεμβρίου 1941
Χειμώνας δυνατός και πρόωρος.
Η πείνα έχει απλώσει τη φοβερή σκιά της παντού.
Η Αθήνα γίνεται ένας τόπος φρίκης.
Στην οδό Κηφισίας, στην οδό Σταδίου, στην οδό Πανεπιστημίου άνθρωποι πέφτουν αναίσθητοι από την πείνα.
Το κάρο που κουβαλά τους πεθαμένους».

1943
Γενικά το πλήθος έδειξε συμπόνια και συμπάθεια στους Ιταλούς και προσπάθησε να τους βοηθήσεις, δίνοντάς τους ρούχα πολιτικά και, σε πολλές περιπτώσεις, κρύβοντάς τους όπως έκρυβε στα 1941 τους Άγγλους για να μην τους πιάσουν οι Γερμανοί. Είναι παράξενος λαός οι συμπατριώτες μου, με αντιδράσεις απροσδόκητες και, όπως είδαμε τόσες φορές τα τελευταία χρόνια, μ' ένα βάθος ανθρωπισμού εξαιρετικού. Ενώ, δυο χρόνια τώρα, όλος ο πληθυσμός βυσσοδομούσε εναντίον των Ιταλών και απειλούσε πως, όταν θα φεύγουν θα τους κάνει και θα τους δείξει, ξαφνικά, μόλις τους είδε πεσμένους, τους λυπήθηκε. Κανέναν δεν πείραξε και ίσια ίσια τους βοηθεί με κάθε τρόπο, θαρρείς πως μόλις καταθέσανε τα όπλα και διαλύθηκε ανάμεσα σ' αυτούς και σ' εμάς η ατμόσφαιρα του πολέμου, ξαναήρθε αυτόματα στην επιφάνεια κάποια κρυμμένη αλληλεγγύη προς τους ανθρώπους που μας μοιάζουν.
Ίσως πάλι, κατά πρώτο λόγο, είναι η απλή αλληλεγγύη ανθρώπου προς άνθρωπο, προς τον εχθρό που, πέφτοντας, ξαφνικά ξαναγίνεται άνθρωπος.
Χαίρουμαι γι' αυτό που σημειώνω. Είναι κάτι πολύτιμο. Φανερώνει πως η ηθική ζωή αυτού του λαού έχει ορισμένες γερές βάσεις, πως τα βαθύτερα ένστικτά του είναι καλά.

(Γιώργος Θεοτοκάς Τετράδια ημερολογίου
Εκδόσεις Εστία)

Η τραγικότητα των ημερών του πολέμου φαίνεται και στις σημειώσεις της Ιωάννας Τσάτσου στα Φύλλα Κατοχής:

«21 Δεκέμβρη 1943. Σήμερα μέσα στις άλλες μια γυναίκα ήρθε στο Γραφείο. Γλυκειά, δειλή, με πλησίασε και μου είπε σιγά: Έχω το γιο μου φυλακισμένο στο Χαϊδάρι. Μέρες τώρα προσπαθώ να τον δω και δεν μπορώ. Τον λένε Δεϊμέζη. Μήπως ξέρετε τίποτα; Μήπως έγινε κανένα κακό; Μόλις άκουσα το όνομα, πάγωσα. Το θυμόμουνα. Το είχα δει μέσα στους τελευταίους καταλόγους των σκοτωμένων ομήρων... Δεν είχα τη δύναμη να πω την αλήθεια, μα πάλι ούτε ψέματα στα γαλανά μάτια που με κοίταζαν με απόλυτη εμπιστοσύνη... Με κοίταζε και περίμενε με υπομονή... Τον έχουν πάρει από το Χαϊδάρι, είπα σιγά. Δεν τον βρίσκω πουθενά. Για λίγα λεπτά έμεινε σιωπηλή. Ένας σπασμός στο λαιμό έδειχνε όλη της τη συγκίνηση. Έπειτα με κόπο απάντησε: Ίσως να τον έχουν σκοτώσει. Της πήρα το χέρι. Το στομάχι μου και το κεφάλι μου πονούσαν φριχτά... Κατεβαίνομε μαζί; ρώτησα δειλά. Και σηκωθήκαμε. Προχωρήσαμε στο δρόμο. Ούτε ο καλός ήλιος του χειμωνιάτικου μεσημεριού, ο ζεστός, ο μαγικός ήλιος μπόρεσε να βοηθήσει. Έμοιαζε σαν ψεύτικο σκηνικό και μας άφησε παγωμένες και τις δύο. Στο σπίτι κάθησα μηχανικά στο τραπέζι... Ένιωσα όλα να γυρίζουν γύρω μου. Σηκώθηκα, πήγα με κόπο στο κρεβάτι μου, ξέσπασα σ' ατέλειωτο αναφιλητό. Έχω τσακίσει, δεν κυβερνώ τα νεύρα μου πια.
22 Δεκέμβρη 1943. Το πρωί στο γραφείο, μέσα στα άπειρα πρόσωπα ήταν πάλι το πρόσωπό της. Αφήστε με να καθίσω, αφήστε με να έρχομαι μου είπε. Και στο σπίτι ακόμα, όπου γυρίσω, βλέπω τα μάτια της να με κοιτάζουν. Νιώθω το χάος κάτω από τα πόδια μου».

Ο τρόπος με τον οποίο πολέμησαν οι Έλληνες και αντιστάθηκαν στις ορέξεις του εχθρού δείχνει πως η ψυχή έμπαινε μπροστά και πολεμούσε παρά το σώμα και ο νους...

Ο Λάκης Σάντας (1922-2011) όπως όλοι ξέρουμε ήταν ο άνθρωπος ο οποίος, μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, κατέβασε, στις 30 Μαΐου 1941, τη γερμανική σημαία από την Ακρόπολη. Ο Λάκης Σάντας αφηγείται στον Άρη Σκιαδόπουλο, στην εκπομπή Νυκτερινός επισκέπτης, τις λεπτομέρειες του εγχειρήματός τους:

«...Θέλαμε να κάνουμε κάτι θεαματικό βέβαια, διότι το να σκοτώσεις ένα Γερμανό και να πάρεις ένα πιστόλι δεν είχε καμία αξία διότι πρώτα θα σκοτωνόμαστε επιτόπου γιατί οι Γερμανοί ήταν πάνοπλοι και σιδερόφραχτοι, πολεμιστές πραγματικοί και τους έβλεπες και σ' έπιανε τεταρταίος πυρετός που λέει ο λόγος. Αυτή είναι η αλήθεια κι αυτά που γυρίζουνε τώρα τα έργα και δείχνουνε ένα Αμερικάνο που πάει και σκοτώνει τη μισή Γερμανία αυτά είναι... κουραφέξαλα.
Και έρχεται η ιδέα να πάρουμε την πολεμική τους σημαία. Και αρχίζουμε και καταστρώνουμε το σχέδιο. Εγώ με τον Μανώλη. Αρχίζουμε και μελετάμε. Πάμε στην Μπενάκειο Βιβλιοθήκη και παίρνουμε την εγκυκλοπαίδεια στη λέξη «Ακρόπολις», βλέπουμε σχεδιαγράμματα πώς μπορούμε ν' ανεβούμε στην Ακρόπολη. Και κάνουμε και μία κατόπτευση. Μια Κυριακή πρωί πηγαίνουμε πάνω στην Ακρόπολη για να δούμε. Οι Γερμανοί τη σημαία τους, ακριβώς από κάτω  είχαν μια ξύλινη σκοπιά. Είχαν σκοπό και τη φυλάγανε.
Είναι ακριβώς πάνω από τους αέρηδες, δεν είναι;
Όχι, αυτό δεν το έχουμε βρει ακόμα. Όταν κάναμε την κατόπτευση είδαμε ότι οι Γερμανοί έχουν φρουραρχείο έξω στα Προπύλαια. Εκεί που πουλάν τις κάρτες τώρα.  Αυτό ήταν το φρουραρχείο τους. Και επάνω  (κάτω από το στρογγυλό που ήταν ο ιστός της σημαίας) είχαν ξύλινη σκοπιά. Για να μπαίνει ο σκοπός μέσα όταν βρέχει. Είχαν σκοπό λοιπόν, που τη φύλαγε. Τα είδαμε όλα αυτά. Είδαμε το μέρος. Πού είναι η σημαία, πώς είναι και λοιπά. Βέβαια δεν τα προσέξαμε όλα γιατί δε θέλαμε να δώσουμε και προσοχή, να μη μας προσέξει κανείς.
Φεύγουμε κι εξακολουθούμε τη μελέτη. Βρίσκουμε λοιπόν ότι στο βράχο προς τη μεριά που είναι το Μοναστηράκι υπάρχει μία σπηλιά. Μία σπηλιά η οποία έχει σχισμή και βγαίνει μέχρι απάνω. Στο Ερεχθείο. Στο βάθρο του Ερεχθείου. Αυτό το είχε το σχεδιάγραμμα της Ακρόπολης από τις ανασκαφές που είχαν κάνει Γάλλοι αρχαιολόγοι. Βλέπουμε λοιπόν, αυτό και θέλουμε να το κατοπτεύσουμε. Και σηκωνόμαστε και πάμε. Και βλέπουμε ότι είναι κλεισμένο με μία ξύλινη πρόχειρη πόρτα. Και μ' ένα λουκέτο. Και πάμε βράδυ, μ' ένα φανάρι, το ανοίγουμε και βλέπουμε ότι μπορεί να βγει κανένας απάνω, υπάρχει κενό, αλλά υπάρχουνε μαδέρια, από την εποχή που κάνανε τις ανασκαφές. Τώρα πού φτάναν τα μαδέρια δεν ξέραμε. Πάμε μια άλλη νύχτα πάλι και καταφέρνουμε και φτάνουμε μέχρι απάνω! Και ξέρουμε πια ότι μπορούμε να ανεβούμε από εκεί. Και να βγούμε στο βάθρο του Ερεχθείου....» το αποτέλεσμα του εγχειρήματος γνωστό και δοξασμένο.

Τέλος δεν έχουν οι μαρτυρίες από τις μέρες πολέμου του σαράντα. Μαρτυρίες από το Μέτωπο, την καθημερινή ζωή στις πόλεις και στα χωριά, τον τρόπο με τον οποίο άλλαξε η ελληνική πραγματικότητα κείνα τα χρόνια. Θα τερματίσω την επετειακή αναφορά με ένα κείμενο που δείχνει πώς ένα εννιάχρονο παιδί τότε, ζει τα Χριστούγεννα...

«Αθήνα, Δεκέμβρης 1944. Τα Χριστουγεννιάτικα αυγά.

Είμαι εννέα χρόνων, δεν ξέρω τίποτα από Χριστούγεννα, δεν έχω δει ποτέ έλατο, μήτε στολίδια. Έχουμε πολύ πεινάσει στην Κατοχή, έχουμε πουλήσει παλιά προγονικά κειμήλια γενεών, έχουμε ανταλλάξει το πιάνο της μάνας μου με ένα ντενεκέ λάδι. Μα αυτές εδώ οι γιορτές του '44 είναι οι πιο παράξενες, συνοδευμένες από εκπυρσοκροτήσεις όπλων, εκρήξεις βομβών, κροτάλισμα μυδραλιοβόλων, το γλουγλούκισμα των όλμων που περνάνε πάνω από το σπίτι.
Εμείς τα παιδιά έχουμε χάσει και την αλήτικη κατοχική ελευθερία μας. (Τι κάναμε! Παίζαμε με σφαίρες και καψούλια, με κάλυκες και μακαρόνια δυναμίτη! Πατούσαμε απότομα με τα πέταλα του τακουνιού μας την άκρη του μακαρονιού κι έφευγε σφυρίζοντας σαν πυροτέχνημα.
Ποια πέταλα; Μα όλοι φορούσαμε σιδερένια πέταλα στα χιλιομπαλωμένα παπούτσια μας για να μη λιώνουν. Και περπατώντας αντηχούσαμε σαν αυτούς που χορεύουν κλακέτες!)
Τώρα όμως, μας έχουν μαντρώσει μέσα στο σπίτι «μη σας πάρει καμία αδέσποτη». Κι αυτό δεν ήταν άδεια κουβέντα. Λίγες ημέρες πριν, η ξαδελφούλα μου η Νίκη, με ξανθό ίσιο μαλλί ως τη μέση, δέχθηκε μία σφαίρα στον κατάλευκο κρόταφο.
Κλεισμένοι μέσα, χωρίς φως είχαμε συνεχείς διακοπές ρεύματος καίγαμε μαγκάλι για ζέστη. Ο πατέρας βρισκόταν στην Σκομπία έτσι λέγαμε τότε το κέντρο της Αθήνας που ελεγχόταν από τους Εγγλέζους του Σκόμπυ. Εμείς, είχαμε δίπλα μας την πολιτοφυλακή του ΕΛΑΣ. Η μητέρα φοβόταν τους Ελασίτες αλλά μία φορά που ήρθαν στο σπίτι, με τις γενειάδες και τα φυσεκλίκια τους, μας φέρθηκαν πολύ ευγενικά.
Ο πατέρας εργαζόταν στο υπουργείο Οικονομικών και (έτσι θυμάμαι) τον είχε καλέσει ο υπουργός για μία έκτακτη δουλειά αλλά δεν μπόρεσε να επιστρέψει. Γεγονός πάντως πως μας έλειπε και πως, παραμονή Χριστουγέννων, δεν υπήρχε ούτε φως, ούτε ζέστη, ούτε πατέρας. Μόνον όλμοι και βόμβες.
Καθόμασταν λοιπόν, γύρω από την λάμπα του πετρελαίου (ακόμα νιώθω την μυρωδιά της) όταν ξαφνικά ακούμε ένα κορνάρισμα έξω από το σπίτι. Παρά την απαγόρευση πετάγομαι στο μπαλκόνι και τι να δω! Ένα νοσοκομειακό του Ερυθρού Σταυρού στην πόρτα μας κι ένας εξάδελφος μου, μεγαλύτερος, που μου γνέφει να κατέβω.
Κατρακυλάω τα σκαλιά. Τα νοσοκομειακά ήταν τότε τα μόνα οχήματα που ελευθεροκοινωνούσαν ανάμεσα στις δύο ζώνες. Ο εξάδελφος έφερνε μήνυμα από τον πατέρα. Ήταν καλά και μας έστελνε για δώρο μία σοκολάτα και δύο αυγά.
Τώρα εσείς νομίζετε πως χάρηκα για τη σοκολάτα. Όχι πολύ είχα ξαναφάει μία, Αγγλική, στην απελευθέρωση. Το θαύμα ήταν τα αυγά. Παιδί της κατοχικής πόλης, είχα ξεχάσει πώς είναι ένα αυγό. Τα χάζευα, τα χάιδευα (τι τέλειο σχήμα που έχουν!) κι όταν τα βράσαμε και τα κόψαμε, έμεινα εκστατικός μπροστά στο χρώμα και τη γεωμετρική συμμετρία του κροκού μέσα στο ασπράδι.
Έτσι λοιπόν, έγινε που, αντί για πασχαλινό, εγώ χάρηκα τότε αυγό Χριστουγεννιάτικο».

(Νίκος Δήμου
Ιστορία πρώτη από τις Επτά Χριστουγεννιάτικες ιστορίες)

Αυτοί ήταν οι ήρωες Έλληνες του Σαράντα που αντιστάθηκαν, πείνασαν, σκοτώθηκαν, μα ανέδειξαν μια μικρή χώρα σε γίγαντα!! Κείνα τα χρόνια... του Σαράντα!!!

Και ο Ηλίας Βενέζης τόνιζε: «Δεν ήταν μόνο για τ΄ αγαθά τους, για την ξερή τους γη, για το γυμνό τους βράχο που είπαν ΟΧΙ οι Έλληνες. Ήταν για την ελπίδα που κινδύνευε».

«Η ελπίδα που κινδύνευε!!!», άραγε αυτή η φράση πόσο μπορεί να μας προβληματίσει σήμερα; Να μας κάνει να αναλογισθούμε και να διαλογισθούμε;

(Οι φωτογραφίες που πλαισιώνουν το επετειακό αφιέρωμα ανήκουν στο προσωπικό μου αρχείο και είναι από το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης)

Μαριάνθη Βάμβουρα

vamvouramar@gmail.com