Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η σύγκλιση των κρατών της ΕΕ είναι ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που αντιμετωπίζει συνολικά η Ευρώπη, μετά την βάρβαρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που απείλησε και συνεχίζει να απειλεί την σταθερότητά της.

Η δε συμπερίληψη και άλλων κρατών στην ευρωζώνη παραμένει ένα στοίχημα, την στιγμή μάλιστα που στη Γαλλία, την Ουγγαρία αλλά και σε άλλα κράτη όπως η Γερμανία, η Ιταλία αλλά και η Ελλάδα, ο αντιευρωπαϊσμός καλά κρατεί, παρά το γεγονός ότι όλοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θέλουν να λέγονται Ευρωπαίοι. 

Πολλά άλλαξαν μετά την ρωσική εισβολή. Όπως αναφέρει και η Κομισιόν, ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας διατάραξε την παγκόσμια αγορά ενέργειας και τις αλυσίδες εφοδιασμού, οδηγώντας τις τιμές της ενέργειας σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ το 2022.

Επρόκειτο όπως ξέρουμε όλοι πια, για τον περίφημο ρωσικό εκβιασμό, που δεν ήταν μόνο απάντηση στα οικονομικά μέτρα που ελήφθησαν κατά της Ρωσίας, παρά ο διακαής πόθος του Πούτιν να εκβιάσει και να γονατίσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες με την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία.

Εντούτοις, η οικονομία της ΕΕ, όπως αναφέρει η Κομισιόν, επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και μείωσε με επιτυχία την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, περιορίζοντας τον αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα.

Το βάρος την τρέχουσα περίοδο πέφτει και στα άλλα κράτη – μέλη, που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη και που αναμένεται να ενταχθούν, με ό,τι αυτό σημαίνει για την σταθερότητα του ευρώ.

Η ευρωπαϊκή σύγκλιση

Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την Έκθεση για τη Σύγκλιση 2024, στην οποία παρέχει την αξιολόγησή της για την πρόοδο που έχουν σημειώσει τα κράτη μέλη που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ όσον αφορά την υιοθέτηση του ευρώ.

Η έκθεση καλύπτει τα έξι κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ που έχουν δεσμευτεί νομικά να υιοθετήσουν το ευρώ: Βουλγαρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σουηδία.

Η έκθεση βασίζεται στα κριτήρια σύγκλισης, τα οποία ενίοτε αναφέρονται ως "κριτήρια του Μάαστριχτ", όπως ορίζονται στο άρθρο 140 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

Τα κριτήρια σύγκλισης περιλαμβάνουν τη σταθερότητα των τιμών, τα υγιή δημόσια οικονομικά, τη σταθερότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών και τη σύγκλιση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων.

Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα κράτη μέλη που καλύπτονται από την έκθεση εμφανίζουν μικτά αποτελέσματα όσον αφορά την ονομαστική σύγκλιση. Κανένα από αυτά τα κράτη μέλη δεν πληροί επί του παρόντος όλα τα κριτήρια ένταξης στη ζώνη του ευρώ. Η Βουλγαρία είναι η μόνη χώρα που πληροί όλα τα κριτήρια εκτός από ένα και όπου η εθνική νομοθεσία μπορεί να θεωρηθεί συμβατή με τους κανόνες της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης.

Ευρωβαρόμετρο: Τα κράτη - μέλη εκτός ευρωζώνης στηρίζουν το ευρώ

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, η πλειοψηφία των πολιτών (59%) στα κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ πιστεύει ότι το κοινό νόμισμα είχε θετικό αντίκτυπο στα κράτη μέλη που το χρησιμοποιούν ήδη. Η πλειοψηφία (53%) πιστεύει επίσης ότι η εισαγωγή του ευρώ θα είχε θετικές συνέπειες για τη χώρα τους και για τους ίδιους προσωπικά (56%).

Συνολικά, το 58% των ερωτηθέντων είναι υπέρ της εισαγωγής του ευρώ στη χώρα τους. Η υποστήριξη είναι ιδιαίτερα έντονη στη Ρουμανία (77%) και την Ουγγαρία (76%), ακολουθούμενη από τη Σουηδία (55%), την Τσεχία (49%), τη Βουλγαρία (49%) και την Πολωνία (47%). Η ευνοϊκότητα αυξάνεται ιδιαίτερα στην Τσεχία, αυξημένη κατά 6 μονάδες σε σχέση με πέρυσι.

Η Βουλγαρία είναι η χώρα στην οποία υψηλότερο ποσοστό πολιτών (71%) πιστεύει ότι το ευρώ θα εισαχθεί εντός πέντε ετών. Ενώ το 64% των Βουλγάρων πιστεύει ότι η εισαγωγή του ευρώ θα αυξήσει τις τιμές, το 44% (αύξηση κατά 2 μονάδες) πιστεύει ότι η εισαγωγή του ευρώ θα έχει θετικές συνέπειες για τη χώρα τους.

Το παραπάνω «Flash Ευρωβαρόμετρο 548» διεξήχθη τον Μάιο του 2024 στα έξι κράτη μέλη που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ και έχουν δεσμευτεί νομικά να υιοθετήσουν το ευρώ: Βουλγαρία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σουηδία.

Πληθωρισμός – έκρηξη τιμών ενέργειας

Ο συνολικός πληθωρισμός στην ΕΕ, πάντως, όπως επισημαίνει η Κομισιόν, κορυφώθηκε το 2022, υπό την πίεση των τιμών της ενέργειας, των τροφίμων και άλλων βασικών εμπορευμάτων. Η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας το 2022 οδήγησε επίσης πολλά κράτη μέλη να λάβουν έκτακτα μέτρα στήριξης της ενέργειας, για να αμβλύνουν τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της.

Το 2023, η οικονομία της ΕΕ έχασε τη δυναμική της, αποδυναμωμένη από τη διάβρωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, το υποτονικό εξωτερικό περιβάλλον και τις αυστηρότερες συνθήκες χρηματοδότησης. Καθώς οι τιμές της ενέργειας υποχώρησαν από τις κορυφές τους και η νομισματική σύσφιξη λειτούργησε στην οικονομία, ο ετήσιος πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ στην ΕΕ μειώθηκε απότομα.

Ταυτόχρονα, η σταθερή εφαρμογή της διευκόλυνσης ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) και των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής συνεχίζει να στηρίζει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής στην ΕΕ και να στηρίζει τη δημοσιονομική βιωσιμότητα. Το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης πρόκειται επίσης να συνεχίσει να προωθεί τη βιωσιμότητα του χρέους και την οικονομική ανάπτυξη στο μέλλον.

Ιστορικό

Η έκθεση σύγκλισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί τη βάση για την πρόταση της Επιτροπής για απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ σχετικά με την υιοθέτηση του ευρώ από ένα κράτος μέλος.

Η έκθεση σύγκλισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ξεχωριστή από την έκθεση σύγκλισης της ΕΚΤ, αλλά δημοσιεύεται παράλληλα με αυτήν.

Οι Εκθέσεις Σύγκλισης εκδίδονται κάθε δύο χρόνια ή όταν υπάρχει ειδικό αίτημα από ένα κράτος μέλος για την αξιολόγηση της ετοιμότητάς του να ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ, π.χ. η Λετονία το 2013.

Όλα τα κράτη μέλη, εκτός από τη Δανία, έχουν δεσμευτεί νομικά να ενταχθούν στη ζώνη του ευρώ. Ως εκ τούτου, η Δανία, η οποία διαπραγματεύτηκε μια ρύθμιση εξαίρεσης στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, δεν καλύπτεται από την έκθεση