Επιλογές θεραπείας του νου & της ψυχής

Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Υπάρχουν πάντα άνθρωποι που δεν μπόρεσες να γνωρίσεις είτε από διστακτικότητα είτε από δειλία και ντροπή, είτε από κεκτημένη ταχύτητα να ακολουθήσεις λανθασμένα μονοπάτια, χάνοντας με αυτό τον τρόπο την δυνατότητα να διευρύνεις επί του πρακτέου τον πνευματικό σου ορίζοντα. Υπήρχαν ώρες ατέλειωτες που θα μπορούσες να τις αφιερώσεις σε σημαντικά πράγματα -μιας και τα ποθούσες αλλά από απόσταση– και όμως, το βήμα δεν το έκανες είτε από ατολμία είτε από υπερβολικό σεβασμό στο έργο όσων είχαν ήδη χαράξει την πορεία. Αν και πως αποκαλείται αυτό, δεν το γνωρίζω. Αυτό που ξέρω είναι ότι αμέτρητοι άνθρωποι είχαν την δυνατότητα να επικοινωνήσουν μεταξύ τους αλλά για τον ένα ή τον άλλο λόγο δεν το έπραξαν.

Τα χρόνια περνούν και προσθέτουν βάρος στη σκέψη. Το βάρος αυτό, όμως, είναι δημιουργικό, αν υποτεθεί πως η αναζήτηση δεν έχει χρόνο και όπως τόνιζαν σημαίνοντες φιλόσοφοι, το πέρασμα είναι πάντα ανοιχτό. Τους απολογισμούς τους κάνει κανείς στο τέλος, εκεί στο κρεβάτι του θανάτου, όπου κατά τον Heinrich Spoerl δεν μπορεί κανείς να πατήσει το κουμπί επαναφοράς του χρόνου παρά αφήνεται στην καθαρότητα των πραγμάτων, καθώς τα βλέπει χωρίς πια να βιάζεται.

Υπήρχαν πάντα οι δίοδοι για να αντιπαλέψει κανείς το δυνητικό πραγματικό χάος της καθημερινότητας, ναι οι δυνατότητες ήταν εκεί και κανείς δεν τις εξαφάνιζε. Οι επιλογές ζωής, όμως, κάποια στιγμή γίνονται χωρίς να υπάρχει αιτία, είτε επειδή ο όγκος των αφορμών επικαλύπτει την ουσία της αλλαγής, είτε επειδή το σκίρτημα σε άλλους κόσμους παρέχει ανασφάλεια και φοβικότητα. Το παιχνίδι της ζωής τα εμπεριέχει όλα αυτά και η ζωή, ενώ δεν δείχνει φιλική για όλους, εντούτοις θα μπορούσε. Όλα αυτά ξεκινούν από τον ανθρώπινο πόθο να γευτεί κανείς το ποτήρι του σύγχρονου - εξελισσόμενου κόσμου.

Κάποιοι βάζουν την ηλικία σαν όριο, εις μάτην, όμως. Ο μεγάλος Κώστας Αξελός είχε διαμηνύσει από νωρίς ότι κάποιοι νέοι είναι πιο ώριμοι από τους ώριμους και κάποιοι ώριμοι πιο νέοι από τους νέους και σωστά. Αν υπήρχαν στεγανά στην πνευματική εξέλιξη, απλά κανείς δεν θα επέλεγε να προχωρήσει πέρα από μια ηλικία και μετά. Θα αφαιρούσε με συνοπτικές διαδικασίες την ζωή του, όπως εκείνος ο φιλόσοφος του στωικισμού που για να φανεί πως είναι αυτεξούσιος, έκλεψε την ευκαιρία από την ανθρώπινη φθορά του χρόνου και απλά όπως λέει η ιστορία έκλεισε στόμα και μύτη και πέθανε επειδή εκείνος το αποφάσισε.  

Πολλά συνέβησαν και συμβαίνουν. Το ζήτημα είναι πώς τα φιλτράρει ο καθένας και πώς ασκείται κατά την χρονική φθορά. Το αν έπραξε ή όχι τα δέοντα σε κάποιο σημείο της ζωής του, αυτό αφορά τον συνολικό απολογισμό, ο οποίος, όμως, θα κρατήσει λίγο, καθώς ο βίος θα καταλήγει. Κάτι σαν την ταινία της ζωής του που βλέπει ο μελλοθάνατος να περνά εντός του λίγο πριν την τελευταία ανάσα.

Τι άλλο είναι η ζωή πέρα από τρέχοντες μικρο-απολογισμούς για να γεμίσει κάποτε η δεξαμενή των εμπειριών και να μην ξεχειλίσει παρά με το οριστικό τέλος; Γιατί να μην συνεχίζει κάποιος τη ζωή του παρά τα λάθη και τις παραλείψεις, ενίοτε σοβαρά; Δεν βλέπω το λόγο. Πάραυτα, ναι έγιναν λάθος εκτιμήσεις, λάθος υπολογισμοί, πείσματα, σχιζοφρενικές τοποθετήσεις – απόρροια μιας φτηνής αντίθεσης με το πολλάκις ηδονοβλεπτικό βάσανο – βάλσαμο της καθημερινότητας. Συνέβησαν παραπτώματα στο όνομα της αμφισβήτησης των ηθών που κάποια στιγμή το πλήρωμα του χρόνου σε ωθεί να τα εφαρμόσεις.

Εντούτοις, το πέρασμα υπάρχει και διδάσκει - αντίθετα από τους στωικούς που θεωρούν ότι μπορεί κανείς να απαλλαγεί με την αυτοκτονία από τον πολύ καπνό - ότι οι μικρές ή μεγάλες εμπειρίες οδηγούν στην περίφημη νοητική ενηλικίωση, αυτό που οι ενήλικες ή υπερήλικες αρνούνται πεισματικά, δοξάζοντας την σωματική τους φθορά και την καθήλωση που την συνοδεύει. Κατ' αυτή την έννοια λοιπόν, υπάρχουν ακόμη τρόποι διαφυγής μέσα στην ίδια τη ζωή.

Και ας μην γνώρισες τα μεγάλα πνεύματα και τις καθημερινές τους συνήθειες που θα σε ωθούσαν να τα απομυθοποιήσεις. Και ας μην έκανες αυτό που έπρεπε την κατάλληλη ώρα και στιγμή. Γιατί πρέπει δεν σημαίνει υποχρέωση, παρά μόνο επιλεκτική. Επιλογές ζωής είναι όλα αυτά, όπως και το ίδιο το πέρασμα σε έναν άλλο κόσμο. Αρκεί να θεραπεύονται ο νους και η ψυχή.