Ο πόλεμος των ανθρώπων
Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)
Μαίνεται πάντα ένας πόλεμος, ψυχικός και προσωποποιημένος, δεινός και αποκαλυπτικός, ενδεικτικός των αντιθέσεων και στιβαρός, προσαρμοσμένος στα νέα δεδομένα και ενίοτε σιωπηλός ή αθόρυβος, ένας πόλεμος που αφήνει πίσω του αμέτρητα θύματα και θύτες, όλους αυτούς που δεν είναι υποχρεωτικό και απαραίτητο ότι θα τους καταγράψει η ιστορία που γράφεται συχνά με μονομέρεια και μονοδιάστατη ροπή και τάση.
Εκτυλίσσεται εν κατακλείδι μια ατέλειωτη μάχη με σκληρούς και επίμονους ανταγωνιστές, μια μάχη στην οποία έχουν στρατολογηθεί αναρίθμητοι κομπάρσοι αλλά και ηθοποιοί με κύριο ή δευτερεύοντα ρόλο να καθορίζουν την έκβασή της, και μιλάμε για ανθρώπους που ίσως και να μην είχαν φανταστεί ποτέ πως κάποτε μπορεί να έρχονταν σε αντιπαράθεση με τον ίδιο τους τον εαυτό σε ότι αφορά την στερνή τους απόφανση απέναντι στα εκτυλισσόμενα γεγονότα ή ότι θα αποτελούσαν τον τελευταίο τροχό της αμάξης σε τούτο το αμφίρροπο επικοινωνιακό προτσές και αυτό ένεκα της μη προετοιμασίας, της μεγάλης φιλαυτίας, του αυτοθαυμασμού αλλά όχι αυτογνωσίας.
Η τελευταία σχετίζεται με το πλήθος των γνώσεων που βοηθούν σημαντικά στο να γνωρίζει κανείς ποια είναι τα όριά του και από ποιο σημείο και μετά δεν μπορεί να υπερβεί τους προκαθορισμένους ρόλους και κανόνες που συνθέτουν απαράμιλλα τον κοινωνικό ιστό. Οι γνώσεις αυτές αποκτώνται με την τριβή και την ενασχόληση, με την αναπαραγωγή και αναπαράσταση των πολυδιάστατων εικόνων από αλλοτινές και όχι μόνο μάχες που δόθηκαν αλλά δεν κερδήθηκαν και από άλλες που νόμιζε κανείς πως είναι ο ένας και μοναδικός νικητής ή ηττημένος.
Αυτή η αμφισημία χαρακτηρίζει τον σημερινό άνθρωπο που έχει εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια να αυτοστοχαστεί αλλά κυρίως να αφουγκραστεί τον ρόλο του απέναντι στα γεγονότα, είναι σύνηθες δε το γεγονός πολλές φορές να θεωρεί πως δεν έχει καν ρόλο.
Ο σκληρός και αθέμιτος ανταγωνισμός, όμως, εκτυλίσσεται και δεν αφήνει περιθώρια για προβλέψεις και νουθετικές παρεμβάσεις για τον απλούστατο λόγο ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος και οι δυνατότητες ισχνές από την συνολική ψυχοσωματική κόπωση.
Και πράγματι αυτό συμβαίνει, παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι λαμβάνουν επιτακτικές συμβουλές κατά την πορεία προς την ενηλικίωση να μην ξοδεύουν το σύνολο των δυνάμεών τους γιατί πάντα υπάρχει ένα όριο και ένας φραγμός στο να υπερβούν εαυτούς και ειδικά όταν υπάρχουν αντίπαλοι, και να μην καταναλώνουν φαιά ουσία που δεν μπορεί εκ προοιμίου να υπολογιστεί.
Ο πόλεμος, όμως, είναι πόλεμος και όλοι όσοι συμμετέχουν σε αυτόν, δεν προλαβαίνουν να σκεφθούν, ούτε να οικειοποιηθούν τις νουθεσίες. Πολεμούν απλά, και μιλάμε για στρατιές πολιτών που ακολουθούν το γενικό πρόσταγμα στο να επικοινωνήσουν χωρίς απαραίτητα να κατανοούν ο ένας τον άλλο.
Στην πορεία αυτή πάντως είναι γενική η διαπίστωση περί παρακμής των ηθών και του ανθρωπισμού, κατά γενική ομολογία θεωρούν δηλαδή όλοι ενόχους τους άλλους, για όλα τα σαθρά κοινωνικά θεμέλια ευθύνεται δηλαδή ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο κακός συζητητής, ο πλανευτής της σκέψης, ο ποιητής του χλευασμού και αδιαφορίας ή ο εργάτης του μεροκάματου που ακολουθεί αρμονικά τους χτύπους του σφυριού, και όλα αυτά συμβαίνουν επειδή πάντα πρέπει να υπάρχει αυτός ο περίφημος άλλος.     
Κάποτε, όμως, πρέπει να παίξουμε και αυτό τον ρόλο, να κρίνουμε τα γεγονότα και τους άλλους, να αποφανθούμε αν όλα έγιναν στην εντέλεια, αν επιτελέστηκε πιστά το καθήκον και αν οι προσπάθειες ήταν συμβατές με την κανονικότητα των κατά τα άλλα παγερών και ψυχρών προϋποθέσεων και νορμών.
Και τι απομένει άραγε, μετά από όλον αυτόν τον αγώνα; Και πόσοι άνθρωποι τον εγκαταλείπουν ακόμη και αν καλούνται να αποφανθούν με κρίσεις και εστιάσεις στις συμπεριφοριστικές συνήθειες των άλλων;
Ορισμένοι εγκαταλείπουν τις θέσεις τους και το βάζουν στα πόδια, αυτή η μάχη δεν τους ωφελεί. Άλλοι πάλι θεωρούν εαυτούς μεγαλοσχήμονες και κρίσιμους ή κομβικούς κριτές, ο στόμφος του λόγου τους βρίθει από έπαρση και φιλαυτία, χωρίς αυτούς, λένε, δεν υπάρχει οριστική απόφανση για τα τεκταινόμενα της ζωής των άλλων.
Υπάρχουν και κάποιοι, όμως, που ακολουθούν τους στωικούς και επειδή στο όλο περιβάλλον διαχέεται «αφόρητος καπνός», παίρνουν αμίλητοι την έξοδο από τη ζωή, αποχωρούν από αυτήν έτσι απλά και αθόρυβα, μη ορεγόμενοι τα αναρίθμητα πλούτη της.
Αυτές και πολλές άλλες είναι οι επιλογές της ύστατης στιγμής, οι αποφάσεις που λαμβάνονται εν θερμώ και ψυχρώ από ηθοποιούς πρώτου και δεύτερου ρόλου, η τελική λύση και απαλλαγή από τις ευθύνες που τους έχουν επωμιστεί και διαμοιραστεί. Και οι ρόλοι αυτοί είναι αναρίθμητοι, το ίδιο όπως και οι αποφάνσεις για την συνέχιση του ευθυτενούς ή τεθλασμένου βίου, ένας πόλεμος δηλαδή που στο κατόπι του ανανεώνονται οι σφαίρες επιρροής και ανατέμνονται τα σημάδια της κατάπαυσης του πυρός ή η παραβίασή της.
Η προσωρινότητα της κατάπαυσης του πυρός κάνει τον αγώνα των ανθρώπων να δείχνει ακόμη πιο αμφίρροπος και ο λόγος οφείλεται στις εκατέρωθεν παραβιάσεις. Γιατί πάντα στον πόλεμο υπάρχουν δύο μέτωπα και οι συνθήκες ειρήνης που υπογράφονται, παραβιάζονται και από τα δύο μέρη.
Ο πόλεμος της καθημερινότητας που είναι ο πόλεμος των ανθρώπων για τον διάλογο, την επικοινωνία και τις συναλλαγές, είναι ίδιος και απαράλλακτος με τον κατακτητικό πόλεμο, τον προσεταιρισμό εδαφών και περιοχών μεταξύ χωρών.
Στην περίπτωση της συνθετοποιημένης καθημερινότητας, οι περιοχές αυτές αφορούν την λεκτική επιβολή και τα κερδοφόρα ή απολεσθέντα εδάφη το ακαταμάχητο πνεύμα.
Η ψυχή απλά αναμένει και καρτερεί την κατάπαυση του αντίλογου και το καταλάγιασμα των φραστικών αψιμαχιών για να εκφραστεί. Και ο χρόνος που της απομένει δεν είναι παρά ελάχιστος. Δίνει δηλαδή κανείς πολλά στην λεκτική ανάλωση και στο τέλος διαπιστώνει πως δεν μπορεί να αισθανθεί. Και η αυλαία πέφτει με τραγικό τρόπο εν μέσω πυκνών χειροκροτημάτων.