Πώς η EE ενισχύει οικονομικά
τις κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις

Πώς θα μπορούσαν να ενταχθούν και άλλες ελληνικές πόλεις στα προγράμματα της ΕΕ και να συμμετάσχουν στο δίκτυο που έχει πολλά προνόμια.

Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)
Η κλιματική αλλαγή έχει σαφέστατα επιφέρει ραγδαίες αλλαγές στο κλίμα και το περιβάλλον, αλλά και την ποιότητα ζωής μέσα στις πόλεις.
Η κατάσταση αυτή έχει ήδη ενεργοποιήσει εδώ και πολύ καιρό την ΕΕ στην προσπάθειά της να μετριάσει το πρόβλημα αλλά κυρίως να αναστρέψει προς το καλύτερο το ήδη επιβαρυμένο κλίμα.
Η ζωή στις πόλεις είναι ακόμη πιο επιβαρυμένη σε τέτοιο σημείο, όπου καθίσταται φαινομενικά δύσκολο εγχείρημα η όποια προσπάθεια αντιστροφής των αρνητικών δεδομένων.
Εντούτοις καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες και με την συμβολή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) τα πράγματα δείχνουν να βελτιώνονται.
Ποιες είναι, όμως, οι ευκαιρίες στήριξης των πόλεων που θα επιλέξουν να είναι μη ρυπογόνες και φιλικές προς το περιβάλλον;
Πώς θα μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία ενίσχυσης στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής;
Οι πόλεις αντιπροσωπεύουν πάνω από το 70% των παγκόσμιων εκπομπών CO2 και καταναλώνουν πάνω από το 65% της παγκόσμιας ενέργειας, μας ενημερώνει η Κομισιόν.
Η αστική δράση είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιτάχυνση των προσπαθειών για την επίτευξη της νομικά δεσμευτικής δέσμευσης για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας στο σύνολο της ΕΕ έως το 2050, καθώς και στον στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και, γενικότερα, υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Κλιματική ουδετερότητα & ασφάλεια
Η αποστολή «Πόλεις» της ΕΕ έχει ως στόχο να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές πόλεις να γίνουν κλιματικά ουδέτερες, προσφέροντας καθαρότερο αέρα, ασφαλέστερες μεταφορές και λιγότερη συμφόρηση και θόρυβο στους πολίτες τους.
Τον Απρίλιο του 2022 επιλέχθηκαν για να συμμετάσχουν στην αποστολή 100 πόλεις στην ΕΕ και 12 πόλεις σε χώρες συνδεδεμένες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ.
Τις καθιστά κόμβους πειραματισμού και καινοτομίας που θα επιτρέψουν σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους έως το 2050.
Η Επιτροπή δημιούργησε έναν νέο Κόμβο Κλιματικής Πόλεως, έναν διεθνή χρηματοδοτικό πόρο για την περαιτέρω στήριξη των πόλεων που συμμετέχουν στην αποστολή της ΕΕ για τις κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις.
Ήδη το σήμα αποστολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις απονεμήθηκε σε 20 πόλεις.
Πρόκειται για μία από τις αποστολές της ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ «Ορίζων Ευρώπη».
Ποιες πόλεις θεωρούνται έξυπνες & κλιματικά ουδέτερες
Οι 20 πόλεις που έλαβαν το σήμα είναι οι εξής:
Τρίκαλα (Ελλάδα), Άαχεν, Μίνστερ (Γερμανία), Μίσκολτς (Ουγγαρία), Εϊλάτ (Ισραήλ), Μπολόνια, Μπέργκαμο, Μιλάνο, Πράτο, Τορίνο (Ιταλία), Λιεπάγια (Λετονία), Χάγη (Κάτω Χώρες), Πόρτο (Πορτογαλία), 2ο Διαμέρισμα Βουκουρεστίου, Σουτσεάβα (Ρουμανία), Λιουμπλιάνα, Κράν (Σλοβενία), Γκέτεμπορκ, Γέβλε, Ουμέα (Σουηδία).
Οι πόλεις αυτές  μπορούν:
-Να έχουν πρόσβαση σε χρηματοοικονομικές συμβουλές σε συνεργασία με συμβουλευτικές υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ)·
-Να διαρθρώνουν τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες ώστε να κατανοούν διάφορους τρόπους χρηματοδότησης των έργων, συμπεριλαμβανομένης της συγκέντρωσης των έργων· και
-Να εισάγουν έργα σε ευρύ φάσμα παρόχων κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων δανειστών και επενδυτών από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα (όπως φιλανθρωπικό και εταιρικό κεφάλαιο, καθώς και καινοτόμος χρηματοδότηση, όπως η συμμετοχική χρηματοδότηση και τα ομόλογα που συνδέονται με τη βιωσιμότητα), και στήριξη της διαδικασίας για τη ρύθμιση του κλεισίματος.
Συμπληρωματικά προς τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ο κόμβος Κλιματικής Πόλης δημιουργήθηκε με την υποστήριξη τόσο της αποστολής της ΕΕ για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις, όσο και της αποστολής της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη συνεργασία με ιδιωτικά κεφάλαια. Για τις πόλεις που έχουν υπογράψει τον Χάρτη της αποστολής για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και έχουν λάβει το σήμα αποστολής της ΕΕ για τις πόλεις, οι υπηρεσίες καλύπτουν τόσο τα έργα μετριασμού, όσο και τα έργα προσαρμογής, ακολουθώντας μια ολιστική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Τον κόμβο διαχειρίζεται η πλατφόρμα υλοποίησης της αποστολής «Πόλεις» της Επιτροπής, την οποία διαχειρίζεται επί του παρόντος το έργο NetZeroCities.
Η Κομισιόν ανακοίνωσε τη δημιουργία της στη διάσκεψη της αποστολής για τις πόλεις το 2024 που πραγματοποιήθηκε στη Βαλένθια στις 25 και 26 Ιουνίου.
Επιπλέον, η ΕΤΕπ έχει δεσμεύσει δανειοδοτικό κονδύλιο ύψους 2 δισ. EUR που προορίζεται για πόλεις με το σήμα αποστολής για τις πόλεις, προκειμένου να στηρίξει τα σχέδιά τους για επενδύσεις στην ενέργεια, τα αποδοτικά κτίρια, τα συστήματα τηλεθέρμανσης, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη βιώσιμη κινητικότητα, την αστική ανανέωση και ανάπλαση, τις υποδομές ύδρευσης και τις κοινωνικές υποδομές. Ενισχύει τη στήριξη της ΕΤΕπ σε πόλεις που φέρουν σήμα και προσθέτει μια ειδική χρηματοδοτική διευκόλυνση στις συμβουλευτικές υπηρεσίες.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα
Μέχρι στιγμής, σε 33 πόλεις έχει απονεμηθεί το σήμα της αποστολής της ΕΕ για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις: 10 τον Οκτώβριο του 2023 και 23 τον Μάρτιο του 2024.
Το σήμα αποτελεί σημαντικό ορόσημο στο έργο των πόλεων. Οι πόλεις δημιουργούν από κοινού τις συμβάσεις πόλης για το κλίμα με τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένου του ιδιωτικού τομέα και των πολιτών.
Από τα 33 επενδυτικά σχέδια που έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής, περίπου 114.1 δισ. EUR έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό για δράσεις για το κλίμα — κατά μέσο όρο 3.6 δισ. EUR ανά πόλη.
Επί του παρόντος, η Επιτροπή επανεξετάζει άλλες 23 συμβάσεις πόλης για το κλίμα.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η αποστολή της ΕΕ για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έχει επίσης συγκεντρώσει περισσότερες από 200 λύσεις που θα βοηθήσουν τις πόλεις στην πορεία τους προς την κλιματική ουδετερότητα.
Οι λύσεις καλύπτουν το A — «Advanced Renovation Support» έως Z — «Zero Emission Buses» (Προηγμένη στήριξη ανακαινίσεων) και διατίθενται στο αποθετήριο γνώσεων.