Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Η Διεθνής Αμνηστία δημοσιοποίησε πριν από λίγες ημέρες την ετήσια έκθεσή της για το 2014 μαζί με μια πρόβλεψη των τάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 2015. Στην έκθεση γίνεται ορατή η αδυναμία αντιμετώπισης των παραβιάσεων ελεύθερης έκφρασης, αλλά και πλείστων άλλων δικαιωμάτων των πολιτών. Το γεγονός αυτό από μόνο του καθιστά προβληματική την κατάσταση παγκοσμίως, όχι μόνο για την τήρηση στοιχειωδών δικαιωμάτων, αλλά και της ίδιας της σωματικής ακεραιότητας. Τελευταίο συμβάν, η νέα πολιτική δολοφονία στη Ρωσία, που έγινε βασικό θέμα συζήτησης μεταξύ των υπουργών εξωτερικών ΗΠΑ Ρωσίας. Δεν είναι πάντως, η πρώτη φορά υπό το καθεστώς Πούτιν που συμβαίνουν παρόμοια τραγικά περιστατικά. Η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση, δηλώνει πως οι κυβερνήσεις πρέπει «να πάψουν να προσποιούνται πως η προστασία των πολιτών είναι υπεράνω των δυνάμεών τους». Προβλέπει ότι περισσότεροι πολίτες θα απειληθούν με κακομεταχείριση από ένοπλες ομάδες, ότι θα συνεχιστούν οι επιθέσεις κατά της ελευθερίας της έκφρασης και θα χειροτερεύσει η ανθρωπιστική και προσφυγική κρίση, εκτός και αν υπάρξει μια θεμελιώδης αλλαγή στην παγκόσμια απόκριση σχετικά με τις συγκρούσεις. Τέλος, καλεί για παγκόσμια δράση, συμπεριλαμβάνοντας την αποκήρυξη του δικαιώματος άσκησης βέτο από τα πέντε μόνιμα στελέχη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ σε περιπτώσεις μαζικών θηριωδιών.

Οι προβλέψεις για το 2015/16

Η Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας παρέχει μια συνολική επισκόπηση της κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε 160 χώρες κατά τη διάρκεια του 2014. Ένοπλες ομάδες διέπραξαν παραβιάσεις σε τουλάχιστον 35 χώρες το περασμένο έτος. Αν οι παγκόσμιοι ηγέτες δεν λάβουν έκτακτα μέτρα για να αντιμετωπίσουν τη μεταβαλλόμενη φύση των συγκρούσεων και δεν αντιμετωπίσουν τις υπόλοιπες ελλείψεις που αναφέρονται στην έκθεση, σημειώνεται χαρακτηριστικά πως η παγκόσμια εικόνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το 2015 θα είναι και πάλι ζοφερή, καθώς περισσότεροι πολίτες θα αναγκαστούν να ζήσουν υπό έναν ημι-κρατικό έλεγχο βάναυσων ένοπλων ομάδων, υπό την απειλή επιθέσεων, διώξεων και διακρίσεων, θα εμβαθύνουν οι απειλές κατά της ελευθερίας της έκφρασης και άλλων δικαιωμάτων -συμπεριλαμβανομένων των παραβιάσεων που προκαλούνται από τους νέους δρακόντειους αντιτρομοκρατικούς νόμους και την αδικαιολόγητη μαζική παρακολούθηση- και θα χειροτερεύσει η ανθρωπιστική και προσφυγική κρίση, με συνέπεια τη μετατόπιση περισσότερων πολιτών ύστερα από συγκρούσεις. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αυξανόμενη εξουσία από μη-κρατικές ένοπλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένης και της ομάδας που αυτοαποκαλείται Ισλαμικό Κράτος (IS).

Το Εμπόριο όπλων καλά κρατεί

Η αιματοβαμμένη κληρονομιά της συσσώρευσης όπλων σε χώρες που τα χρησιμοποιούν για κατάφωρες παραβιάσεις από κράτη ή ένοπλες ομάδες, στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες πολίτες το 2014. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί όλα τα κράτη συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, Κίνα, Καναδά, Ινδία, Ισραήλ και Ρωσία- να επικυρώσουν ή να προσχωρήσουν και να τηρήσουν πιστά, τη Συνθήκη Εμπορίας Όπλων που τέθηκε σε ισχύ πέρυσι ως αποτέλεσμα των εκστρατειών που διοργανώνονταν για δεκαετίες από τη Διεθνή Αμνηστία και άλλους φορείς. Δεν είναι η πρώτη φορά πάντως, που γίνεται η εν λόγω έκκληση.

Καταστολή και βασανιστήρια

Η Ετήσια Έκθεση καταγράφει επίσης, τις κυβερνήσεις που το 2014 αποκρίθηκαν σε κινδύνους ασφαλείας, λαμβάνοντας δρακόντεια μέτρα και κατασταλτικές τακτικές όπως:

Στο Αφγανιστάν: επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το προσωπικού του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (NDS), συμπεριλαμβανομένων και κατηγοριών για βασανισμό και εξαναγκαστικές εξαφανίσεις.

Στη Νιγηρία: κοινότητες που ήδη τρομοκρατούνταν για χρόνια από τη Μπόκο Χαράμ, έγιναν περισσότερο ευάλωτες σε παραβιάσεις των κυβερνητικών δυνάμεων ασφαλείας, οι οποίες συχνά αποκρίνονταν με εξωδικαστικές δολοφονίες, μαζικές αυθαίρετες συλλήψεις και βασανισμούς.

Στη Ρωσία και Κεντρική Ασία: όσοι κατηγορήθηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με τρομοκρατία, ή υπήρχαν υποψίες για τυχόν συμμετοχή τους σε Ισλαμιστικές ομάδες, βασανίστηκαν από τις δυνάμεις εθνικής ασφάλειας.

Την Τουρκία: αντιτρομοκρατική νομοθεσία καταρτισμένη σε πολύ ευρύ πλαίσιο συνεχίστηκε να χρησιμοποιείται με τρόπο που ποινικοποιεί τη νόμιμη άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης.

Ελλάδα: συνεχείς οι παραβιάσεις δικαιωμάτων

Η έκθεση αναφέρει για την Ελλάδα, ότι η υπερβολική χρήση βίας και η κακομεταχείριση από τα σώματα επιβολής του νόμου συνεχίστηκαν και εξακολούθησαν να μη διερευνώνται επαρκώς και το 2014. Οι συνθήκες κράτησης παρέμειναν υποτυπώδεις. Η μέγιστη διάρκεια διοικητικής κράτησης παράτυπων μεταναστών παρατάθηκε πέραν των 18 μηνών, ενώ οι παράνομες απωθήσεις μεταναστών και προσφύγων στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας συνεχίστηκαν. Τον Σεπτέμβριο υιοθετήθηκε καινούρια νομοθεσία για εγκλήματα μίσους εν μέσω αυξημένης ανησυχίας για τα επίπεδα ρατσιστικής βίας.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι από τον Οκτώβριο του 2011 έως και τον Ιανουάριο του 2014, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε πάνω από 350 τέτοια περιστατικά. Το Δίκτυο διαπίστωσε μείωση σε οργανωμένες ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον μεταναστών και αύξηση των εγκλημάτων μίσους εναντίον λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, διεμφυλικών και μεσοφυλικών το 2014. Μεταξύ του Ιανουαρίου και του Ιουνίου, τα Αστυνομικά Τμήματα και τα Γραφεία για την αντιμετώπιση της ρατσιστικής βίας κατέγραψαν 31 περιστατικά με ενδεχόμενο ρατσιστικό κίνητρο.