Του Φίλιππου Ζάχαρη (filippos.zaharis@yahoo.gr)

Δόθηκε πριν από λίγες ημέρες στη δημοσιότητα ο απολογισμός για τους πρώτους δεκαοκτώ μήνες λειτουργίας της Υπηρεσίας Ασύλου, που υπάγεται απευθείας στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, παρατηρείται αύξηση και των αιτήσεων ασύλου αλλά και των εγκρίσεων σε πρώτο βαθμό. Και αυτό σε μια εποχή που το ζήτημα των αιτήσεων ασύλου έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις σε όλη την Ευρώπη, με τις χιλιάδες των προσφύγων που σπεύδουν να αποδράσουν με κάθε μέσο από την εμπόλεμη κατάσταση στη Συρία, το Ιράκ και τις εκτεταμένες συγκρούσεις των Κούρδων με τους τζιχαντιστές. Το βάρος πέφτει, όπως είχα γράψει και παλαιότερα, στη σχετικά νεοσύστατη υπηρεσία ασύλου και τα περιφερειακά γραφεία της ανά την Ελλάδα,  που καταγράφουν ήδη μεγάλους αριθμούς αιτήσεων ασύλου. Όμως και τα θλιβερά περιστατικά προσφύγων που προσπαθούν με κάθε μέσο και τρόπο να περάσουν μέσω θαλάσσης στην Ελλάδα, αυξάνονται δραματικά. Οι δε πρόσφυγες που βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα έρχονται αντιμέτωποι με ένα νέο Γολγοθά επιβίωσης, με ό,τι αυτό σημαίνει για τη συνέχιση της ζωής τους. Κοινώς, χιλιάδες οι αιτήσεις για μια άλλη ζωή, αιτήσεις που το ελληνικό κράτος θα πρέπει να εξετάσει με μεγάλη προσοχή για ανθρωπιστικούς και όχι μόνο λόγους.

Ας δούμε αναλυτικά τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα για την Υπηρεσία Ασύλου.

Χιλιάδες οι αιτήσεις ασύλου από το 2013 μέχρι σήμερα

Κατά τους πρώτους δεκαοκτώ μήνες λειτουργίας της (Ιούνιος 2013 - Νοέμβριος 2014), η Υπηρεσία Ασύλου κατέγραψε συνολικά 13.289 αιτήσεις διεθνούς προστασίας, που υποβλήθηκαν από 2.769 γυναίκες και 10.520 άντρες.

Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και 609 ασυνόδευτοι ανήλικοι. Τα άτομα που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα κατά το παραπάνω διάστημα προέρχονται από 96 χώρες. Οι κυριότερες χώρες καταγωγής είναι το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, η Αλβανία, η Συρία, το Μπανγκλαντές, η Γεωργία, η Αίγυπτος, η Νιγηρία, το Ιράν, το Σουδάν και η Ερυθραία. Κατά το διάστημα αυτό 1.764 άτομα έλαβαν διεθνή προστασία στην Ελλάδα (σε α' βαθμό), δηλαδή περίπου ένας στους τέσσερις αιτούντες (συνολικό ποσοστό αναγνώρισης 23,6%), ποσοστό που προσεγγίζει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (28,2%) και δικαιολογείται από το ότι πολλοί αιτούντες άσυλο προέρχονται από χώρες καταγωγής με χαμηλά ποσοστά αναγνώρισης. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι ο αριθμός ιδίως των Σύρων που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα αυξάνεται σταθερά, οδηγώντας σε αύξηση του ποσοστού αναγνώρισης σε σχέση με το 2013 (15,4% τους πρώτους επτά μήνες του 2013, 26,7% τους 11 πρώτους μήνες του 2014).

Ο μέσος χρόνος διεκπεραίωσης των αιτημάτων

Ο μέσος χρόνος διεκπεραίωσης των αιτημάτων για διεθνή προστασία σε πρώτο βαθμό ήταν 94 ημέρες. Ωστόσο, ειδικά για τους αλλοδαπούς που υποβάλλουν αίτημα διεθνούς προστασίας ενόσω βρίσκονται σε διαδικασίες απέλασης και διοικητικής κράτησης, ο αντίστοιχος χρόνος είναι 68 μέρες. Η Υπηρεσία υπέβαλε σε άλλα Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1.501 αιτήματα σε εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ, κυρίως προς το σκοπό της οικογενειακής επανένωσης, αναχώρησαν δε από τη χώρα κατά το ίδιο διάστημα 486 άτομα. Τέλος, στους δεκαοκτώ μήνες λειτουργίας της Υπηρεσίας, 2.709 υποθέσεις έκλεισαν λόγω παραίτησης του αιτούντος από το αίτημά του, λόγω σιωπηρής ανάκλησης της αίτησης (σε περιπτώσεις που ο αιτών δεν παρουσιάστηκε για τη διεξαγωγή της προσωπικής του συνέντευξης ή για την ανανέωση του δελτίου του), επειδή αυτό ήταν μεταγενέστερο και κρίθηκε απαράδεκτο (δηλαδή ο αιτών είχε υποβάλει αίτημα ασύλου και παλαιότερα και δεν υπήρχαν νέα ουσιώδη στοιχεία που να δικαιολογούν την εκ νέου εξέταση του αιτήματός του) ή επειδή κάποιο άλλο Κράτος- Mέλος ανέλαβε την ευθύνη και ορίστηκε η μεταφορά του σε αυτό βάσει του κανονισμού «Δουβλίνου». Επίσης, ανακλήθηκε το καθεστώς διεθνούς προστασίας σε 9 άτομα, είτε μετά από παραίτησή τους από αυτό, είτε λόγω της καταδίκης τους για ιδιαίτερα σοβαρά αδικήματα, σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Προσπάθεια για διασφάλιση των δικαιωμάτων

Η Υπηρεσία Ασύλου δίνει ιδιαίτερη σημασία, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, στην ποιότητα των διαδικασιών της, και ιδίως των αποφάσεων που εκδίδονται. Έμφαση δίνεται στη σωστή ενημέρωση όσων ενδιαφέρονται να ζητήσουν άσυλο, των αιτούντων και των δικαιούχων, και καταβάλλεται κάθε προσπάθεια να διασφαλίζονται όλα τα δικαιώματα που προβλέπει η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία (για παράδειγμα, επαρκής διερμηνεία και κατανόηση όλων των σταδίων της διαδικασίας).

Κατά το 2014 η αναμόρφωση του συστήματος ασύλου εξελίχθηκε περαιτέρω, με την έκδοση των πρώτων αδειών διαμονής ενιαίου τύπου σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας, καθώς και των ταξιδιωτικών εγγράφων που προβλέπονται από τη Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων. Η αναμόρφωση θα ολοκληρωθεί το 2015, με την υιοθέτηση του συστήματος δωρεάν νομικής βοήθειας όπως αυτή προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Αναφορικά με τις σχετικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σημειώνεται ότι τον Οκτώβριο 2014 ο αριθμός των αιτούντων άσυλο συνολικά ξεπέρασε τις εβδομήντα δύο χιλιάδες. Ο συνολικός αριθμός των αιτημάτων ασύλου τους δέκα πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους έφτασε τις πεντακόσιες χιλιάδες, ξεπερνώντας ήδη κατά 10% το συνολικό αριθμό για το έτος 2013. Αυτό αποδίδεται στην κατάσταση στη Μ. Ανατολή και την Ουκρανία.