Μέσα σ' ένα έντονα συγκινησιακό κλίμα και με πλήθος κόσμου να συμμετάσχει, πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση με ομιλήτρια την Αλέκα Παπαρήγα στο παλιό Εργατικό Κέντρο, τιμώντας τη συμπλήρωση των 70 χρόνων από τα Χριστούγεννα του 1944, όταν σύσσωμος ο λεσβιακός λαός κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ και με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, κατέβηκε στα «Μπλόκια» για να αποτρέψει την απόβαση των «μαύρων» του Τόρνμπουλ βροντοφωνάζοντας το θρυλικό Go Back.

«Το Go back συμβολίζει την περηφάνια του ανυπότακτου λαού μας που δε σκύβει ποτέ το κεφάλι στα εκάστοτε αφεντικά και που διατρανώνει ακόμα και σήμερα τα αντιιμπεριαλιστικά του αισθήματα, χωρίς να προσκυνά κανέναν πλανητάρχη και καμιά παγκόσμια υπερδύναμη» τονίζει σε ανακοίνωσή του το ΚΚΕ.

Την εκδήλωση άνοιξε η επικεφαλής της παράταξης «Λαϊκή Συσπείρωση» Νίκη Τσιριγώτη και το χρονικό των γεγονότων διάβασε η Μαρία Κομνηνάκα, μέλος της ΤΕ Πόλης Λέσβου του ΚΚΕ.

Προβλήθηκε βίντεο με συνέντευξη της Αιμιλίας Βουλβούλη από την Αγιάσο, που έζησε τα γεγονότα της εποχής και του Μιχάλη Αψόκαρδου από τον Μανταμάδο, που διηγείται τα γεγονότα όπως τα έζησε παιδί.

Η Αλέκα Παπαρήγα στην ομιλία της, έκανε μια συνοπτική αναφορά στα γεγονότα της εποχής, και έναν παραλληλισμό της κατάστασης στην Αθήνα. Γενικώς επισήμανε μεταξύ άλλων:

«Είναι ψηλά στη μνήμη μας οι βασανισμένοι του κάμπου του νησιού, οι Αγιασιώτες και η αγροτιά της Γέρας, αλλά και της Μόριας που κατέβηκαν μέχρι τον Μακρύ Γιαλό και σήκωσαν πρωτοφανή αντίσταση για να εμποδίσουν την βρετανική απόβαση με καταδρομικό, ναρκαλιευτικό, με συνοδεία ελληνικού αντιτορπιλικού που το προσωπικό του ήταν σε κράτηση γιατί αρνήθηκε να χτυπήσει τον Πειραιά με κανόνια.

Η ιστορία γράφεται καθημερινά, αλλά η ιστορική επιστημονική μελέτη δεν είναι ένα άθροισμα αποφάσεων, πράξεων, αγώνων, επιτυχιών ή και αποτυχιών. Χρειάζεται χρόνος για να βγουν βαθύτερα και πιο ουσιαστικά συμπεράσματα, στέρεα. Πολλές φορές οι τάσεις, τα αποτελέσματα των εξελίξεων, δεν φαίνονται την ώρα που γίνεται ο ένας ή ο άλλος αγώνας, υπάρχει πάντα η εκ των υστέρων πείρα, που εξάγεται με επιστημονικό τρόπο, προπαντός συλλογικά, από μια χρονική απόσταση των γεγονότων.

Δεν μονοπωλούμε τον αγώνα, αυτή είναι η αξία του ΚΚΕ.

Τα γεγονότα του Δεκέμβρη προσφέρονται για μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων, ειδικά σήμερα, στην Αθήνα και στον Πειραιά αλλά και εδώ στη Λέσβο.

Τα Δεκεμβριανά δεν ήταν τίποτε άλλο, παρά η συνέχιση της ταξικής πάλης της κατοχικής περιόδου, στις πρώτες ώρες της απελευθέρωσης.
Τα Δεκεμβριανά είχαν προετοιμαστεί πολύ πριν, στα χρόνια της κατοχής, από την ελληνική αστική τάξη σε συνεργασία κυρίως με την Αγγλία, που, με βάση τον καταμερισμό του παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού πολέμου έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις στην Ελλάδα με διπλό σκοπό: Από την μια να συμβάλουν στη νίκη κατά της Γερμανίας και από την άλλη να διασφαλίσουν ότι από την πρώτη μέρα της απελευθέρωσης η αστική τάξη θα έπαιρνε ξανά στα χέρια της την εξουσία, θα καθόταν στο σβέρκο του ελληνικού λαού.

Κατ' αρχήν η ελληνική αστική τάξη ήταν διασπασμένη σε γερμανόφιλη, αγγλόφιλη και σε ουδέτερη, όπως ήταν και στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Διάλεξε, λοιπόν, να μη δώσει την μάχη κατά της γερμανικής κατοχής μέσα στην Ελλάδα, αλλά να μεταφέρει στο εξωτερικό τις λειτουργίες του ελληνικού κράτους, με την εγκατάσταση των αστικών πολιτικών δυνάμεων και του βασιλιά στο Κάιρο και το Λονδίνο.

Το αγγλόφιλο τμήμα της αστικής τάξης είχε την σιγουριά ότι την λύση στην Ελλάδα θα τη δώσει η Αγγλία με την οποία ήταν σύμμαχος. Στη Μέση Ανατολή μάλιστα, συγκρότησε στρατιωτική δύναμη προκειμένου να την χρησιμοποιήσει στην Ελλάδα μετά τη λήξη της κατοχής αν χρειαζόταν κατά του λαϊκού κινήματος. Βέβαια, δεν άφησε τον ελληνικό λαό εντελώς ελεύθερο.

Στη διάρκεια της κατοχής σχηματίστηκαν τρεις κατοχικές δοσιλογικές ελληνικές κυβερνήσεις Τσολάκογλου, Λογεθετόπουλου και Ράλλη. Επίσης, συγκρότησε τον ΕΔΕΣ με διπλό στόχο, να διαδραματίσει κάποιο ρόλο αντιστασιακής οργάνωσης με την βοήθεια μάλιστα των αγγλικών στρατευμάτων αλλά και να εμποδίσει, να δυσκολέψει μέχρι και να χτυπήσει τον ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ που είχε προηγηθεί ο σχηματισμός τους. Συγκροτήθηκαν επίσης τα γνωστά τάγματα ασφάλειας, και άλλες δοσιλογικές αντικομουνιστικές οργανώσεις. Παρόλα αυτά, δεν μπορούσαν να καλύψουν το κενό που άφησε η αναχώρηση της αστικής τάξης.

Είναι μύθος όλα τα υπερβολικά που ακούγονται για το ρόλο των αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων στην αντίσταση.

Μέχρι το 1943 κυρίως στήριζαν τον ΕΔΕΣ με υλικό και μπόλικες λίρες. Μετά το 1943, καθώς οι βρετανοί μυρίστηκαν ότι πλησίαζε η ήττα του γερμανικού άξονα, ιδιαίτερα μετά την μάχη του Στάλινγκραντ που εγκαινίασε την αντίστροφη μέτρηση, ανέπτυξαν πιο στενή και ανοικτή συνεργασία με αστικές πολιτικές οργανώσεις μέσα στην Ελλάδα, τις εφοδίαζαν με χρήματα και στρατιωτικά μέσα, ώστε αυτές να δράσουν μόλις έλθει η απελευθέρωση.

Το ΚΚΕ, κατάφερε να γίνει όχι μόνο ο αιμοδότης της ελληνικής αντίστασης, αλλά και ο μοναδικός της καθοδηγητής παίρνοντας την πρωτοβουλία ίδρυσης του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, του ΕΛΑΝ της Εθνικής Αλληλεγγύης, της ΕΠΟΝ.

Την πρώτη του Δεκέμβρη του 1944 ο γνωστός Άγγλος στρατηγός Σκόμπι, που του είχε ανατεθεί η αναδιοργάνωση των στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων της Ελλάδας, εξέδωσε διάταξη για την διάλυση του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, ενώ η Ορεινή Ταξιαρχία που μαζί με τους βρετανούς έπνιξε στο αίμα τις αντιφασιστικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής, παρέμενε εξοπλισμένη, καθώς επίσης και άλλες ταγματασφαλίτικες ομάδες που, επίσης, έδρασαν στη Μέση Ανατολή. Οι υπουργοί στην κυβέρνηση της λεγόμενης εθνικής ενότητας εκ μέρους του ΕΑΜ, του ΚΚΕ και της ΠΕΕΑ πρότειναν ανάμεσα στα άλλα γενικό αφοπλισμό, η κυβέρνηση δεν το δέχθηκε και υποχρεώθηκαν να θέσουν τέρμα στη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση.

Στις 3 του Δεκέμβρη οι χιλιάδες διαδηλωτές, καθώς προχωρούσαν προς την πλατεία Συντάγματος, δέχτηκαν τα πυρά από τις αστυνομικές δυνάμεις, επικεφαλής των οποίων ήταν ο αρχηγός των συνεργαζόμενων ελληνικών και αγγλικών δυνάμεων Άγγελος Έβερτ. Ο αιματηρός απολογισμός ήταν 21 νεκροί και 41 τραυματίες. Την ίδια ώρα μια άλλη φάλαγγα χιλιάδων διαδηλωτών που προχωρούσαν από την οδό Ηρώδου του Αττικού προς την πλατεία Συντάγματος δέχθηκαν ένα άλλο κύμα δολοφονικών πυρών. Ενώ το βράδυ της ίδιας μέρας δολοφονήθηκαν 7 αγωνιστές την ώρα που τοιχοκολλούσαν έντυπα του ΕΑΜ.

Την επόμενη μέρα, 4 Δεκέμβρη, ο αθηναϊκός και πειραιώτικος λαός κινήθηκαν μαζικά για να κηδεύσουν τα θύματα και να ζητήσουν την παραίτηση της κυβέρνησης. Όταν η πένθιμη πομπή έφθασε στην πλατεία Συντάγματος, οι διαδηλωτές γονάτισαν και έδωσαν όρκο αγώνα στην μνήμη των νεκρών. Καθώς ο λαός επέστρεφε από το νεκροταφείο, οι συμμορίες των δοσίλογων και οι αστυνομικοί του 4ου τμήματος της Γενικής Ασφάλειας εξαπέλυσαν νέα επίθεση. Ο απολογισμός επίσης τραγικός, 40 νεκροί και δεκάδες τραυματίες. Τη νύχτα μεταξύ 3 και 4 του μήνα ο Σκόμπι επικεφαλής βρετανικών τεθωρακισμένων κύκλωσε και αφόπλισε το δεύτερο σύνταγμα της δεύτερης μεραρχίας του ΕΛΑΣ.

Στις 5 Δεκέμβρη και ενώ υπήρχε σε εξέλιξη νέα λαϊκή διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας, αυτή χτυπήθηκε με αποτέλεσμα 30 νεκρούς και πάνω από 100 τραυματίες. Στις επιχειρήσεις του Δεκέμβρη πήραν μέρος 60.000 άνδρες του αγγλικού στρατού με 80 αεροπλάνα, 200 τανκς και πολλά πυροβόλα. Ταυτόχρονα μονάδες του αγγλικού στόλου με πυροβόλα κανονιοβολούσαν την Αθήνα και εξασφάλιζαν τον ανεφοδιασμό των αγγλικών στρατευμάτων. Στο πλευρό των Άγγλων πολέμησαν η 3η ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία με 2.500 άνδρες, ο Ιερός Λόχος με 500, η χωροφυλακή με 3.000, και άλλοι σχηματισμοί δοσίλογων.

Υπήρχαν τότε 27.000 ταγματασφαλίτες έγκλειστοι σε στρατόπεδα λόγω συνεργασίας με τον εχθρό, εν καιρώ πολέμου, και από αυτούς χρησιμοποιήθηκαν οι 12.000. Τους έδωσαν όπλα, τους άλλαξαν τις στολές και τους έριξαν πάνω στα ανθρώπινα σώματα των λαϊκών αγωνιστών.
Όταν διαπιστώθηκε ότι το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ και βεβαίως το ΚΚΕ πρόβαλαν ηρωική αντίσταση, ο ίδιος ο Τσόρτσιλ ήλθε στην Αθήνα, να πάρει μέρος στην έναρξη της κυβερνητικής σύσκεψης που συγκλήθηκε με σκοπό την διερεύνηση συμφωνίας παύσης του πολέμου και αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Στη σύσκεψη πήρε μέρος αντιπροσωπεία του ΕΑΜ ΕΛΑΣ, η οποία αναφέρθηκε σε ποια σημεία είχαν καταστρατηγηθεί οι συμφωνίες που είχαν γίνει κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ενώ δεν είχε τελειώσει η πολιτική σύσκεψη, εξαπολύθηκε νέα βρετανική επίθεση κατά των δυνάμεων του ΕΛΑΣ.

Η τελική συμφωνία υπογράφηκε στη Βάρκιζα, στις 12 Φλεβάρη, και ενώ είχε προηγηθεί στις 11 Γενάρη συμφωνία ανακωχής μεταξύ του ΕΛΑΣ και των Βρετανών. Εντωμεταξύ, πρωθυπουργός είχε οριστεί ο Νικόλαος Πλαστήρας. Στη σύσκεψη για την τελική συμφωνία εκτός από την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ πήρε μέρος και αντιπροσωπεία του ΚΚΕ.
Η συμφωνία της Βάρκιζας είχε τα παρακάτω κύρια σημεία: Η κυβέρνηση θα έπρεπε να εξασφαλίσει την ελεύθερη εκδήλωση των πολιτικών φρονημάτων όλων των πολιτών, το σεβασμό των ατομικών ελευθεριών και την κατάργηση κάθε ανελεύθερου νόμου. Προβλεπόταν η αποστράτευση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και η συγκρότηση Εθνικού Στρατού με κανονική στρατολογία, η εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από τους συνεργάτες των κατακτητών και των τεταρτοαυγουστιανών, η διενέργεια δημοψηφίσματος στη διάρκεια του 1945 και στη συνέχεια εκλογές Συντακτικής Συνέλευσης. Δεν προέβλεπε, όμως, χορήγηση γενικής αμνηστίας, αμνήστευε μόνο τα πολιτικά αδικήματα που είχαν τελεστεί από τις 3 Δεκεμβρίου 1944 μέχρι της υπογραφής της συμφωνίας. Εξαιρούνταν, όμως, από τη συμφωνία «τα συναφή κοινά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας», «τα οποία δεν ήταν απαραιτήτως αναγκαία δια την επιτυχία του πολιτικού σκοπού».
Ωστόσο, πρέπει να έχουμε ένα πράγμα καθαρό, κατέληξε: Η γενναία αυτοκριτική μας απευθύνεται στο λαό και ένα στόχο είχε και έχει, να γίνουμε πιο ώριμοι και πιο μαχητικοί απέναντι στο αστικό πολιτικό σύστημα, στον καπιταλιστικό δρόμο παραγωγής. Ξεκαθαρίζουμε ένα πράγμα, τα λάθη μας δεν σβήνουν καθόλου, ούτε μια γραμμή στον μεγάλο αγώνα - εποποιία της αντίστασης που καθοδηγήθηκε στα χρόνια της κατοχής, της αντίστασης του Δεκέμβρη και της ανώτερης μορφής της ταξικής πάλης που έδωσε ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας που ήταν η συνέχεια της ταξικής πάλης του Δεκέμβρη του 44».

* * * *

Εντυπωσιακή ήταν η έκθεση φωτογραφίας που είχε επιμεληθεί ο Παν. Κουτσκουδής. Επρόκειτο για την ανατύπωση παλαιών φωτογραφιών σπάνιων που ήταν μεγεθυμένες και παρουσίαζαν τα γεγονότα. Επίσης, έχει εκδοθεί και σχετικό βιβλίο με κείμενα και ποιήματα επιφανών Λεσβίων, που αποτύπωναν το χρονικό και τα γεγονότα της περιόδου αυτής. Το βιβλίο είχαν επιμεληθεί οι Ηλίας Παρασκευαίδης  και τάκης Ελευθεριάδης. Ενδεικτικά αναφέρουμε το «Νίκησε λαέ» του Κ. Φριλλίγγου, «Η ΑΜ Γαβριάς», «Οι μάγοι με τα δώρα» και «Μια επαναστατική νύχτα» του Στρ. Παρασκευαίδη, το «Κατακτώντας τη ζωή» του Κ. Μάκιστου, το «go backτου Στ. Παπανικόλα, «η μεγάλη στιγμή» του Π Βουλαλά, το «ανάθεμα τούτο» του Γ. Σίμου και του Στρ. Αναστασέλλη «τα ξτουγενιάτκα πισκέσα» και το «έγδιου θα κάτσου»