Του Φίλιππου Ζάχαρη

Η Ρωσία συνεχίζει να αναζητά εναγωνίως συμμάχους και ο Πούτιν προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποκτήσει προσβάσεις στην Κίνα, την Βόρειο Κορέα, το Ιράν κάτι που έχει ήδη πετύχει και από την αρχή της εισβολής και στα Βαλκάνια, αφού εκτιμά την σημαντικότητα της ευρύτερης περιοχής. Εν ολίγοις να σχηματίσει έναν συνασπισμό αυταρχικών κρατών με προφανείς στόχους αλλά και επιπτώσεις στην υφιστάμενη  δημοκρατία της Δύσης, που όπως έχω ξαναπεί μπορεί να είναι όπως είναι αλλά δεν παύει να μην είναι δικτατορία. 

Εν μέρει το έχει καταφέρει αυτό στα Βαλκάνια  με την Σερβία που θα μιλήσουμε και πιο κάτω. Αλλά και στην Ελλάδα, παρά την αρνητική στάση της κυβέρνησης, δεν είναι και λίγοι οι υποστηρικτές του ρωσικού εθνικισμού και επεκτατισμού, εκπορευόμενοι από τα γνωστά πλέον κόμματα.

Γιατί Ρωσία σημαίνει κάθε τι που σχετίζεται με τον ολοκληρωτισμό, την μαύρη προπαγάνδα,  αλλά πάνω απ΄όλα με την ακροδεξιά και τον νεοφασισμό.

Μία από τις χώρες που φλερτάρουν στα Βαλκάνια με την Ρωσία, είναι και η Σερβία. Και εκεί ο εθνικισμός είναι σε έξαρση και επόμενο είναι να υπάρχουν συμπαθούντες. Για την πολιτική του Βελιγραδίου αλλά και την μη έλλειψη δραστικών μέτρων για την καταπολέμηση της ρωσικής προπαγάνδας, μιας ακραίας νοσηρής ιδεοληψίας, που έχει πάρει την μορφή επιδημίας, την στιγμή μάλιστα που χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει την ζωή τους στην Ουκρανία, έχει αναφερθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο στόχος πάντως του Ρώσου δικτάτορα  είναι προφανής: να κυριαρχήσει όπου μπορεί.

Αν δε αναλογιστούμε την εικόνα λίγο πριν ρωσικά σύνορα με την Εσθονία, όπου σε πινακίδα αναγράφεται επίσημα ότι «τα ρωσικά σύνορα δεν σταματούν πουθενά», καταλαβαίνουμε όλοι για τι κίνδυνο μιλάμε και ποιος είναι ο απώτερος στόχος της ρωσικής επιθετικότητας.

Ας δούμε όμως τι αναφέρουν οι «Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα» για την Σερβία που τείνει να γίνει επικίνδυνος θύλακας του ρωσικού μεγαλοϊδεατισμού, ασχέτως αν επίσημα η σερβική κυβέρνηση δεν υιοθετεί κάποια τέτοια στάση.

Οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα λοιπόν, επισημαίνουν σε σχετική αναφορά τους, ότι η Σερβία έχει σημειώσει "περιορισμένη πρόοδο" στον τομέα της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και πως αυτή είναι η κρίση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην τελευταία έκθεσή της για τη διεύρυνση της ΕΕ.

Οι λόγοι γι' αυτό είναι οι συχνές και βίαιες λεκτικές επιθέσεις σε επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης από υπαλλήλους των κρατικών αρχών, η έλλειψη ανεξαρτησίας της Ρυθμιστικής Αρχής για τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης (REM), η έλλειψη διαφάνειας στην ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης και η σοβαρή και απροκάλυπτη διάδοση της ρωσικής παραπληροφόρησης.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF) που συνέβαλαν στην έκθεση της Επιτροπής  καλούν τη σερβική κυβέρνηση να λάβει σοβαρά υπόψη της την κριτική και να εφαρμόσει τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

"Εάν η Σερβία θέλει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η κυβέρνηση πρέπει να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις της και πρέπει να το κάνει τώρα", λέει ο διευθύνων σύμβουλος της RSF Christian Mihr.

"Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι σαφώς στο τραπέζι. Ελπίζουμε ότι το Βελιγράδι θα τις επανεξετάσει και θα τις εφαρμόσει γρήγορα".

Ένα βασικό σημείο των συστάσεων, όπως επισημαίνει η οργάνωση των Δημοσιογράφων, είναι η καταπολέμηση της ρωσικής προπαγάνδας.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Σερβία θα πρέπει "να λάβει επειγόντως μέτρα για την αντιμετώπιση των αφηγημάτων κατά της ΕΕ που διαδίδονται από πολυάριθμα σερβικά μέσα ενημέρωσης και για την αντιμετώπιση της χειραγώγησης και της παρεμβολής ξένων πληροφοριών, ιδίως στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας".

 Σύμφωνα με την RSF, η κυβέρνηση του προέδρου Aleksandar Vui κάνει πολύ λίγα για να περιορίσει τη διάδοση της ρωσικής παραπληροφόρησης. Ειδικότερα, οι ειδησεογραφικές εκπομπές των φιλοκυβερνητικών τηλεοπτικών καναλιών Happy TV και Pink TV διαδίδουν αδιαμαρτύρητα το αφήγημα του Κρεμλίνου εδώ και χρόνια, ακόμη περισσότερο από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Παρόλο που το Pink TV κάνει ρεπορτάζ με φιλοδυτικό τρόπο, εδώ και αρκετούς μήνες, η RSF πιστεύει ότι αυτό δεν αποτελεί παράδειγμα συντακτικής ανεξαρτησίας, αλλά αλλαγή στρατηγικής λόγω των πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων των ιδιοκτητών του.

Οι δημοσιογράφοι στη Σερβία υποφέρουν επανειλημμένα από απειλές, εκφοβισμό, ρητορική μίσους και βία. Ο αριθμός των SLAPPs, των στρατηγικών αγωγών κατά της δημόσιας συμμετοχής, αυξάνεται επίσης - ιδίως από μέλη των κρατικών αρχών.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή απευθύνει έκκληση ιδίως σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους να αναλάβουν την ευθύνη για την προστασία της ελευθερίας του Τύπου. Όλες οι απειλές και οι περιπτώσεις σωματικής και λεκτικής βίας θα πρέπει να διώκονται γρήγορα και, αν χρειαστεί, βάσει του ποινικού δικαίου.

Ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης στη Σερβία τον Οκτώβριο του 2022 είχε δημιουργήσει νέες ελπίδες όσον αφορά την ενίσχυση της ελευθερίας του Τύπου. Ένα χρόνο αργότερα, το σερβικό κοινοβούλιο -στο οποίο κυριαρχεί το κυβερνών συντηρητικό κόμμα- ψήφισε νόμο για τη δημόσια ενημέρωση και τα μέσα ενημέρωσης, καθώς και νόμο για τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης.

Οι νόμοι καθορίζουν τον ρόλο του Συμβουλίου Τύπου και αποσκοπούν στο να καταστήσουν τα δημόσια κονδύλια πιο προσιτά και την κατανομή τους πιο διαφανή.

Για τους δύο νόμους ζητήθηκε η γνώμη των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης, αλλά το αποτέλεσμα υπολείπεται κατά πολύ των προσδοκιών: πρώτον, επειδή οι κανονισμοί επιτρέπουν στο κράτος να εξαγοράζει εταιρείες μέσων ενημέρωσης μέσω του κρατικού τηλεπικοινωνιακού φορέα Telekom Srbija- δεύτερον, επειδή δεν επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στο έργο ή τη σύνθεση της εποπτικής αρχής των μέσων ενημέρωσης.

Η ήδη υπερβολική επιρροή του κράτους στα μέσα ενημέρωσης θα αυξηθεί περαιτέρω με τους δύο νόμους.

Η Σερβία κατατάσσεται στην 91η θέση μεταξύ 180 χωρών στην κατάταξη των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για την ελευθερία του Τύπου.