Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η πανδημία του κορωνοϊού που διαρκεί ως τώρα, προκάλεσε και εξακολουθεί να προκαλεί πολλά προβλήματα στην ανθρωπότητα. Ειδικότερα στην Ευρώπη, τα πράγματα δείχνουν πολύ δύσκολα, καθώς πολλοί είναι οι πολίτες της που μετά τα παρατεταμένα lockdown στα κράτη μέλη αισθάνονται εντελώς διαφορετικά απ' ό,τι πριν την πανδημία.

Και αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες, όπου η ολοήμερη εργασία έχει κατακλύσει κάθε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα, η απομόνωση κυριαρχεί και μαζί με αυτή μία απέραντη απογοήτευση για την πορεία αυτού του κόσμου, αλλά και τη μοναξιά που την συνοδεύει. 

Κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας του κορωνοϊού, λοιπόν, ο ένας στους τέσσερις πολίτες της ΕΕ ανέφερε ότι αισθάνεται μοναξιά. Αυτό καταγράφηκε σε έκθεση του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) της Κομισιόν, η οποία παρουσιάστηκε την Δευτέρα.

Η έκθεση περιλαμβάνει τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία σχετικά με τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση στην ΕΕ και αναλύει έρευνα του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας.  

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το αίσθημα μοναξιάς διπλασιάστηκε σε όλες τις ηλικιακές ομάδες κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας.

Στα άτομα ηλικίας 18-35 ετών καταγράφηκε τετραπλασιασμός της μοναξιάς σε σύγκριση με το 2016.

Επί του προκειμένου, οι νεαροί ενήλικες είναι αυτοί που επλήγησαν πιο σοβαρά από τις παρενέργειες της πανδημίας. Η ανάλυση που βασίζεται σε διαδικτυακά δεδομένα εξετάζει τις τάσεις στις διαδικτυακές αναφορές στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση μεταξύ Ιανουαρίου 2018 και Ιανουαρίου 2021.

Ο όγκος των στοιχείων για τα θέματα αυτά καταμετράται σε μηνιαία βάση και ανά κράτος - μέλος και τα συλλεγόμενα άρθρα αναλύονται σε βάθος για να προσδιοριστούν τα επικρατέστερα συναισθήματα που περιέχονται σε αυτά και να εντοπιστούν τα πρότυπα στις υποκείμενες αφηγήσεις.

Επίσης, ένα άλλο στοιχείο είναι ότι η κάλυψη του φαινομένου της μοναξιάς από τα μέσα ενημέρωσης σε όλη την ΕΕ διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ η ευαισθητοποίηση σχετικά με το θέμα διαφέρει σημαντικά από κράτος σε κράτος.

Η έκθεση του ΚΚΕρ διερευνά επίσης πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της μοναξιάς σε 10 κράτη μέλη της ΕΕ.

Η έρευνα δείχνει ότι η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία, καθώς και σημαντικές συνέπειες στην κοινωνική συνοχή και την εμπιστοσύνη στην ΕΕ.

Ως εκ τούτου, αναφέρεται μεταξύ άλλων στην σύνοψη της έκθεσης,  τόσο η μοναξιά, όσο και η κοινωνική απομόνωση αναγνωρίζονται ολοένα και περισσότερο ως κρίσιμα ζητήματα δημόσιας υγείας που χρήζουν προσοχής και πρέπει να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικές στρατηγικές παρέμβασης.

Η πανδημία COVID-19 έχει εν κατακλείδι αναδιαμορφώσει δραματικά τη ζωή και τις κοινωνικές πρακτικές των Ευρωπαίων, αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.

Οι περιορισμοί κινητικότητας και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης που υιοθετήθηκαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού προκάλεσαν ποικίλες δημόσιες συζητήσεις σχετικά με τις ακούσιες παρενέργειες όλων αυτών των διατάξεων.

Συγκεκριμένα, ορισμένοι φοβούνται ότι η μοναξιά θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες ακόμη και μετά το τέλος της πανδημίας.

Η προαναφερόμενη έκθεση προσφέρει επιπλέον μια χρήσιμη επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης σχετικά με τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση στην ΕΕ.

Παρουσιάζει τα κύρια πορίσματα δύο εμπειρικών αναλύσεων που διενήργησε το ΚΚΕρ χρησιμοποιώντας δύο συμπληρωματικές πηγές πληροφοριών, δηλ. την έρευνα και τα επιγραμμικά δεδομένα.

Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν συμπερασματικά ότι η πανδημία COVID-19 έχει μεγεθύνει σημαντικά το πρόβλημα. Το ποσοστό των ερωτηθέντων που ένιωθαν μοναξιά διπλασιάστηκε μετά την έξαρση της COVID-19.

Οι διαδικτυακές αναφορές, τέλος, στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με τη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση διπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Οι αφηγήσεις αφορούσαν σε μεγάλο βαθμό τις συνέπειες της μοναξιάς στην υγεία. Η ανάλυση των καταλόγων αναφοράς διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης περιλαμβάνει επίσης παραδείγματα πολιτικής πρωτοβουλίας που αποσκοπούν στην καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης.