Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Συνταξιούχοι και ηλεκτρονικές συναλλαγές τραπεζικές ή μη συνήθως δεν πάνε μαζί. Τα ελλιπή προγράμματα στην χώρα μας από ένα κράτος που δεν φαίνεται να νοιάζεται ιδιαίτερα για την τρίτη ηλικία, φαίνεται πως επιδεινώνουν την κατάσταση σε ότι αφορά την σωστή και ενδελεχή τεχνολογική κατάρτιση σε αυτές τις ηλικίες, κάτι που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχει επιτευχθεί από χρόνια. Στην Ελλάδα συνήθως ακούει κανείς πως οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να συγχρονιστούν με τα νέα τεχνολογικά δεδομένα και τις συναλλαγές.

Πόση αλήθεια, όμως, κρύβει αυτή η φράση; Και είναι όντως έτσι, ώστε να βλέπουμε στο τέλος τις ατέλειωτες ουρές στα τραπεζικά υποκαταστήματα και τις διάφορες άλλες Υπηρεσίες και αυτό να  αποδεικνύει του λόγου το αληθές; Θα μπορούσαν άραγε, οι άνθρωποι σε αυτή την ηλικία συνταξιούχοι ή μη να συμπορευθούν με την τεχνολογία και να κάνουν τις συναλλαγές τους χωρίς πρόβλημα;

Η απάντηση είναι πως ναι, θα μπορούσαν γιατί και θέληση υπάρχει και δίψα για μάθηση. Το όλο πρόβλημα εστιάζεται λοιπόν, στην ελλιπή πληροφόρηση αλλά και κατάρτιση, καθώς παρά την έκρηξη της τεχνολογίας και της ραγδαίας αλλαγής των συναλλαγών, κανείς δεν βοήθησε όλους αυτούς τους ανθρώπους να συμπορευθούν με τα νέα τεχνολογικά δεδομένα και την ψηφιακή εποχή. Εν ολίγοις, το κράτος τους θεωρεί «τελειωμένους», άσχετα αν τους απομύζησε όταν ήταν νέοι με υπέρογκες κρατήσεις και φόρους που τώρα ανταποδίδει με ψίχουλα.

Ας δούμε όμως, τι πιστεύουν οι ευπαθείς ομάδες της τρίτης ηλικίας  αναφορικά με την εξοικείωσή τους με την τεχνολογία, αλλά και τι θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς από τις απαντήσεις τους.

Πράγματι λοιπόν, η  Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας (EEKE), στο πλαίσιο του προγράμματος «Active Citizens Fund» υλοποιεί το έργο «Ψηφιακές Κοινότητες Τρίτης Ηλικίας» για την ενδυνάμωση των ευπαθών ομάδων της Τρίτης Ηλικίας. Σκοπός του έργου είναι η βελτίωση της ποιότητας διαβίωσης των επωφελουμένων και η προστασία του εισοδήματος και της περιουσίας τους.

Το έργο στοχεύει στην κατάρτιση 200 ατόμων (60+) στην ασφαλή χρήση χρηματοπιστωτικών προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών σε 10 πόλεις της Ελλάδας με μονοήμερα Εργαστήρια Κατάρτισης (5ώρες). Από τα άτομα που θα καταρτιστούν θα συγκροτηθεί ένα δίκτυο που με Μονάδα Κεντρικής Υποστήριξης την ΕΕΚΕ θα παρέχει επιτοπίως και συνεχώς τις εν λόγω υπηρεσίες σε νέους επωφελούμενους.

Μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου διερευνήθηκαν δειγματοληπτικά αφενός το επίπεδο εξοικείωσης της κοινότητας στο διαδίκτυο, τις ηλεκτρονικές συσκευές και τις ψηφιακές συναλλαγές και υπηρεσίες και αφετέρου οι τάσεις και οι συνήθεις πρακτικές της τρίτης ηλικίας γύρω από αυτά τα θέματα. Σκοπός της ακολουθούμενης μελέτης είναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού υλικού.

Σε διαδικτυακή έρευνα που έλαβε λοιπόν, χώρα από 01/05/2020 έως 20/05/2020 στη διεύθυνση www.eeke-seniors.gr συμμετείχαν 366 άτομα, περίπου μισοί άνδρες και μισές γυναίκες. Οι περισσότεροι ήταν συνταξιούχοι με μηνιαίο εισόδημα 501-1500 ευρώ.

Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δήλωσε από λίγη έως και καθόλου εξοικείωση με το Διαδίκτυο και έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις υποχρεώσεις και τα Δικαιώματα των Καταναλωτών για τη Διαδικτυακή Τραπεζική και το Ηλεκτρονικό Εμπόριο.

Οι περισσότεροι πάντως, χρησιμοποιούν μία ή και περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές, με κυριότερες τα έξυπνα τηλέφωνα και τους υπολογιστές.

Η πλειοψηφία προτιμά την εξυπηρέτηση σε φυσικό τραπεζικό κατάστημα, ωστόσο δηλώνουν θετική προδιάθεση στο να μπορούν να πραγματοποιούν τις συναλλαγές τους ψηφιακά, εξοικονομώντας χρόνο και κόπο, άσχετα που θέτουν θέμα ασφάλειας των ηλεκτρονικών συναλλαγών κυρίως λόγω γενικότερης μη εξοικείωσης με την ψηφιακή πραγματικότητα.

Λιγότεροι από τους μισούς πραγματοποιούν μια φορά την εβδομάδα ηλεκτρονικές συναλλαγές, κυρίως πληρωμές και παρακολούθηση λογαριασμών, μεταφορές χρημάτων και αγορές μέσω διαδικτύου. Γι' αυτές τις συναλλαγές χρησιμοποιούν κυρίως μία συγκεκριμένη κάρτα, όχι, όμως, προπληρωμένη.

Από αυτούς που δεν κάνουν ηλεκτρονικές συναλλαγές κύριοι αποτρεπτικοί παράγοντες αποτελούν η μη-εξοικείωση και μη-κατανόηση της συνδεόμενης διαδικασίας. Εφόσον ξεπερνούσαν αυτά τα εμπόδια θα ήθελαν και εκείνοι να μπορούν να πληρώνουν και να παρακολουθούν λογαριασμούς, να μεταφέρουν χρήματα και να κάνουν ηλεκτρονικές αγορές. Στην πλειοψηφία τους πάντως, παραμένουν σκεπτικοί.

Τι βλέπουμε από την μικρή αλλά σημαντική έρευνα; Ότι διάθεση για ενημέρωση υπάρχει, παρά τις πληροφοριακές ελλείψεις. Η καχυποψία παραμένει βέβαια, ως  ένας από τους βασικότερους λόγους της μη εξοικείωσης. Όμως, με συνολικά υποστηρικτικά προγράμματα, αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να επιλυθούν. Και σε τελική ανάλυση, ποιος ευθύνεται εκτός από το επίσημο κράτος για όλο αυτό το πληροφοριακό έλλειμμα;

Λύσεις υπάρχουν πάντα και ειδικά σε μία χώρα που θέλει να λέγεται ευρωπαϊκή. Οι ουρές στα τραπεζικά υποκαταστήματα, τις εφορίες και τα Ταμεία, που τώρα μόνο λόγω Covid περιορίστηκαν, θα μπορούσαν να πάψουν αν υπάρχει θέληση και πρωτοβουλία σε όλα τα επίπεδα. Η δε πανδημία είναι μεν μια ευκαιρία, όμως επειδή ακριβώς τις συναλλαγές αναλαμβάνουν να τις διεκπεραιώσουν οι νεώτεροι σε ηλικία, το πράγμα δεν αλλάζει.

Οι ευπαθείς ομάδες της τρίτης ηλικίες πρέπει να τυγχάνουν της ανάλογης μεταχείρισης από το κράτος. Αν αυτό δεν έχει προεπιλέξει να τους αφήσει αβοήθητους, αφού βέβαια πρώτα τους έστυψε σαν λεμονόκουπα.