Η Ανεμόεσσα και το Μεσογειακό Ινστιτούτο για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedlNA), δύο φορείς που συνεργάζονται στενά στο Πρόγραμμα TerraLemnia, ανέλαβαν την πρωτοβουλία Εγγραφής Στοιχείων Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Λήμνου στο Εθνικό Ευρετήριο της Ελλάδας. Το Εθνικό Ευρετήριο αποτελεί την προσπάθεια καταγραφής της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας με τρόπο έγκυρο και επίκαιρο. Δίνεται η ευκαιρία στους ίδιους τους φορείς της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (κοινότητες, ομάδες, ακόμα και μεμονωμένα άτομα) να μοιραστούν με το κοινό, τόσο της χώρας τους όσο και της διεθνούς κοινότητας, πληροφορίες για τη συλλογική τους ταυτότητα, τις πολιτισμικές τους εμπειρίες, καθώς και να προτείνουν τρόπους για τη μελέτη και τη διαφύλαξη της ΑΠΚ.

Το 2019, κατατέθηκε ο πρώτος φάκελος για την ένταξη του μελίπαστου/μελίχλωρου στο Εθνικό Ευρετήριο ΑΠΚ. Η διαδικασία προχωρά ομαλά. Αναμένονται τυχόν τελευταίες παρατηρήσεις από την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή και μόλις υπάρξει η θετική γνωμοδότηση, η απόφαση εγγραφής του στοιχείου στο Εθνικό Ευρετήριο θα αποσταλεί στην Υπουργό Πολιτισμού προς υπογραφή.

Το 2020, ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την ένταξη στο Εθνικό Ευρετήριο

ΑΠΚ και της μάντρας της Λήμνου, του μεικτού, αγροτο-κτηνοτροφικού συστήματος οργάνωσης του πρωτογενούς τομέα του νησιού, που χαρακτηρίζει το τοπίο και συνδέεται με την ταυτότητα του τόπου. Οι μάντρες της Λήμνου συγκροτούν ένα σύστημα οργάνωσης του αγροτο-κτηνοτροφικού τομέα του νησιού, το οποίο καθορίζουν περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί παράγοντες (βιοποικιλότητα, κλίμα, ανάγλυφο, παραδοσιακές αγροτικές πρακτικές, κοινωνικοοικονομικές δομές).

Γύρω από τη μάντρα, αναπτύσσεται ένα σύστημα εγκαταστάσεων, βοσκοτόπων, καλλιεργειών και ανθρώπινων σχέσεων που δρουν συμπληρωματικά και επέτρεψαν στους ανθρώπους να επιβιώνουν για αιώνες. Φορείς του στοιχείου της μάντρας είναι στην πλειοψηφία τους οι κεχαγιάδες, οι αγροτο-κτηνοτρόφοι της Λήμνου, οι οποίοι είτε διαθέτουν παραδοσιακές μάντρες είτε τις νοικιάζουν, αναπτύσσοντας δίπλα και σύγχρονα προβατοστάσια. Οι λειτουργίες της μάντρας, που διατηρούν τον παραδοσιακό χαρακτήρα τους, εξακολουθούν να εξυπηρετούν τις ανάγκες των κτηνοτρόφων του ιδιαίτερου, μικτού γεωργο-κτηνοτροφικού συστήματος που χαρακτηρίζει τον πρωτογενή τομέα και την οργάνωση του αγροτικού χώρου της Λήμνου. 

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΕΓΓΡΑΦΗΣ

Η διαδικασία εγγραφής αποτελείται από τρία στάδια, τη συμπλήρωση της Δήλωσης Πρόθεσης Υποβολής του στοιχείου, τη δημόσια διαβούλευση και την επεξεργασία του Δελτίου Στοιχείου ΑΠΚ και τέλος την υποβολή του ολοκληρωμένου Δελτίου για τη μάντρα της Λήμνου στη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟΑ, προϊόν εσωτερικής διαβούλευσης του δεύτερου σταδίου. Το Φεβρουάριο του 2020 προχώρησε το πρώτο βήμα, με την κατάθεση της σχετικής Δήλωσης Πρόθεσης Υποβολής.

Η Δήλωση εγκρίθηκε και προχωρά η επόμενη φάση, αυτή της συμπλήρωσης του σχετικού Δελτίου. Οι πληροφορίες που είναι απαραίτητες χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες:

Πληροφορίες για τη μάντρα όπως απαντάται σήμερα

Πληροφορίες για τις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό τους

Πληροφορίες για τα προϊόντα που παράγονται ως αποτέλεσμα της επιτέλεσης του στοιχείου της μάντρας

Ιστορικά στοιχεία για τη μάντρα

Πληροφορίες για τη σημασία της σήμερα

Στοιχεία για τη διαφύλαξη και ανάδειξη της μάντρας σήμερα.

Εξαιτίας των περιορισμών στις μετακινήσεις λόγω του COVID-19, ξεκινά βιβλιογραφική έρευνα και μόλις η κατάσταση το επιτρέψει θα προχωρήσει και η έρευνα στο πεδίο.