Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfl64@gmail.com)

Η αποτροπή της καταστροφής των υγροτόπων και οικοτόπων ναι μεν έχει κατοχυρωθεί με διεθνείς συμβάσεις και διατάγματα, εντούτοις η κατάστασή τους δεν είναι και τόσο καλή, κυρίως εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Αυτό το βιώνουμε εδώ και δεκαετίες έντονα στην Ελλάδα, μια χώρα όπου στην πράξη καταστρατηγούνται νόμοι και αποφάσεις. Η κατάσταση, όμως, των εν λόγω προστατευόμενων περιοχών δεν έχει επιδεινωθεί μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Η επιδείνωση αυτή, αναφέρει σε σχετική έκθεση η Κομισιόν, εάν δεν αντιμετωπιστεί, θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη συνεχιζόμενη διάβρωση της βιοποικιλότητας και των ζωτικών υπηρεσιών που προσφέρει, θέτοντας σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και ευημερία.

Η έκθεση της Κομισιόν παρέχει ανάλυση των δεδομένων σχετικά με την κατάσταση και τις τάσεις όσον αφορά όλα τα είδη άγριων πτηνών που απαντούν στην ΕΕ (460 είδη), 233 τύπους οικοτόπων και σχεδόν 1.400 άλλα άγρια φυτά και ζώα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

Για κάποιους φαίνεται πως ορισμένα πράγματα δεν είναι και τόσο  σημαντικά. Για δε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη, η προστασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα. Μοιραία, η υποβάθμιση των οικοτόπων και υγροτόπων είναι δεδομένη.

Οι οικότοποι δεν προστατεύονται αποτελεσματικά

Η επιδείνωση της κατάστασης των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών συνεχίζεται κυρίως εξαιτίας της εντατικής γεωργίας, της αστικοποίησης, των μη βιώσιμων δραστηριοτήτων δασοκομίας και των αλλαγών στους οικοτόπους γλυκών υδάτων.

Η ρύπανση του αέρα, των υδάτων και του εδάφους, επηρεάζει επίσης τους οικοτόπους, όπως και η κλιματική αλλαγή και η υπερεκμετάλλευση των ζώων μέσω της παράνομης συλλογής και της μη βιώσιμης θήρας και αλιείας.

Η έκθεση της Κομισιόν καταδεικνύει σαφώς την ανάγκη ανάληψης δράσης εάν επιθυμούμε να έχουμε σοβαρές πιθανότητες να μπει η βιοποικιλότητα της Ευρώπης σε πορεία ανάκαμψης έως το 2030, όπως προβλέπεται στη νέα στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα.

Στο πλαίσιο αυτό, η πλήρης εφαρμογή των γενικών και ειδικών στόχων που προτείνονται στην εν λόγω στρατηγική, καθώς και στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», θα είναι ουσιαστικής σημασίας.

Η αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ)

Η αξιολόγηση -η οποία βασίζεται σε λεπτομερέστερη τεχνική έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ)- δείχνει ότι, ενώ υπάρχουν προστατευόμενα είδη και οικότοποι που καταφέρνουν να παραμένουν σε σταθερά επίπεδα παρά τις σημαντικές πιέσεις που δέχονται, η πλειονότητα παρουσιάζει ανεπαρκή ή κακή κατάσταση σε επίπεδο ΕΕ, ενώ ορισμένα εμφανίζουν τάσεις συνεχούς επιδείνωσης.

Μείωση πτηνών & κακή κατάσταση ψαριών

Μεταξύ των ειδών, τα πτηνά που συνδέονται στενά με τη γεωργία εξακολουθούν να μειώνονται, ενώ τα ψάρια γλυκού νερού παρουσιάζουν το υψηλότερο ποσοστό κακής κατάστασης διατήρησης (38%) κυρίως λόγω αλλαγών στα υδατικά συστήματα και στις εγκαταστάσεις ροής νερού και υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Μόνο το 15% των οικοτόπων βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Η αποκατάσταση των τυρφώνων και άλλων υγροβιοτόπων μπορεί να ωφελήσει τη φύση, αλλά και να συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, δημιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης σε αγροτικές και περιφερειακές περιοχές.

Τα θετικά αποτελέσματα από στοχευμένα μέτρα

Η έκθεση δείχνει πάντως, ότι τα στοχευμένα μέτρα διατήρησης αποφέρουν αποτελέσματα. Ο ιβηρικός λύγκας, ο τάρανδος δασών και η ενυδρίδα, όλα στοχευόμενα είδη μεγάλων έργων διατήρησης, πλέον βρίσκονται σε φάση ανάκαμψης.

Οι πρωτοβουλίες στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE της ΕΕ, τα ειδικά γεωργοπεριβαλλοντικά καθεστώτα στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και το δίκτυο Natura 2000 με τους 27.000 τόπους του εξακολουθούν να έχουν θετική επίδραση, η οποία, όμως, πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά.

Ιστορικό

Κάθε έξι χρόνια τα κράτη μέλη της ΕΕ υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με την κατάσταση διατήρησης και τις τάσεις των ειδών και των τύπων οικοτόπων που προστατεύονται βάσει των οδηγιών της ΕΕ.

Ο παρών κύκλος υποβολής εκθέσεων αποτελεί τη μεγαλύτερη και πλέον εκτεταμένη διαδικασία συλλογής δεδομένων που έχει επιχειρηθεί ποτέ σχετικά με την κατάσταση της φύσης στην Ευρώπη.

Οι γνώσεις αυτές θα κατευθύνουν τη δράση της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα κατά τα προσεχή έτη, παρέχοντας καίριο δείκτη αναφοράς για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη των στόχων της νέας στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2030.