Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Παρά την πρόσφατη καταδίκη της Χρυσής Αυγής και τις κατηγορίες κατά της ηγεσίας και βουλευτών της, παρά το ότι κατά ένα τρόπο φαίνεται πως η Δικαιοσύνη «τελείωσε» αυτό το μόρφωμα και με δικαστική βούλα, εντούτοις ο κίνδυνος για την διάπραξη ρατσιστικών εγκλημάτων παραμένει, με δεδομένο ότι στην Ελλάδα πέραν των χιλιάδων ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής, υπάρχουν και άλλοι ζωτικοί ακροδεξιοί πυρήνες σε πολλά μέτωπα και περιοχές. Ο ακροδεξιός εξτρεμισμός έτυχε τα τελευταία χρόνια μεγάλης ανοχής από την Πολιτεία και για τον λόγο αυτό γιγαντώθηκε σε επικίνδυνα επίπεδα.

Δεν συμβαίνει βέβαια, αυτό μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ιταλία, την Ουγγαρία, την Αυστρία, την Γερμανία, την Γαλλία και αλλού. Ούτε επί του παρόντος είναι δυνατόν να εξηγηθεί σε λίγες γραμμές η εμφάνιση αυτού του μεγάλου καρκινώματος, που ακόμη για την αστική Δημοκρατία αποτελεί πρόβλημα. 

Αν ρίξει κανείς μια ματιά στο διαδίκτυο αλλά προπαντός στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, θα διαπιστώσει με μεγάλη του λύπη ότι η ρατσιστική φρασεολογία επικρατεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αυτό δείχνει ότι η από εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια οργανωμένη προσπάθεια της Ακροδεξιάς να δυναμιτίσει το κλίμα εκμεταλλευόμενη το προσφυγικό αλλά και εθνικά θέματα, απέδωσε καρπούς. Η ετήσια έκθεση 2019 του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, μας δείχνει το μέγεθος του προβλήματος σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία, όταν ασυνείδητος πλέον κόσμος εκφράζει συνειδητά ή ασυνείδητα ρατσιστικές και μισαλλόδοξες απόψεις.

Το Δίκτυο στην έκθεσή του τονίζει μεταξύ άλλων, ότι πέραν των επιθέσεων από οργανωμένες ομάδες που εμφορούνται από ακροδεξιές πεποιθήσεις, διαπιστώθηκε για το 2019 αυξητική τάση στα περιστατικά καθημερινής ρατσιστικής βίας. Με τον όρο «καθημερινή» περιγράφεται η έκφραση ρατσιστικών συμπεριφορών ή και ρατσιστικής βίας, συνήθως χαμηλής έντασης, η οποία εκφράζεται από μεμονωμένα άτομα, κατά τη διάρκεια της διαχείρισης της καθημερινότητας: στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), στο σχολείο, στην εργασία, στις δημόσιες υπηρεσίες.

Αποστροφή στην διαφορετικότητα

Στο ίδιο πλαίσιο, το Δίκτυο, κατά το 2019, κατέγραψε επίσης περιστατικά εις βάρος ατόμων, τα οποία έχουν την ελληνική ιθαγένεια και δεν στοχοποιούνται ως μετανάστες ή πρόσφυγες, αλλά ως «λιγότερο» Έλληνες λόγω της εθνοτικής προέλευσής τους. Οι εν λόγω καταγραφές σε συνδυασμό με την αυξητική τάση περιστατικών κατά προσφύγων και μεταναστών αναδεικνύουν την αποστροφή μέρους της ελληνικής κοινωνίας προς τη διαφορετικότητα, η οποία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη σοβαρή έλλειψη αντίστοιχης παιδείας και πολιτικών ουσιαστικής ένταξης και αποδοχής της ετερότητας.

Καθοριστικό ρόλο, επίσης, στην ανάπτυξη τέτοιων συμπεριφορών παίζει, σύμφωνα με το Δίκτυο, η ρατσιστική ρητορική που αναπτύσσεται από μέρος του πολιτικού κόσμου, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, και συμβάλλει καθοριστικά στην εδραίωση της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας.

Γενίκευση των επιθέσεων

Το Δίκτυο κατέγραψε περιστατικά εις βάρος Ελλήνων πολιτών λόγω της εθνοτικής τους καταγωγής, αλλά και βίαιες επιθέσεις σε μνημεία ή λατρευτικούς χώρους Ελλήνων πολιτών διαφορετικής θρησκευτικής ταυτότητας.

Σταθερά υψηλά ήταν τα καταγεγραμμένα περιστατικά με την εμπλοκή ένστολων και δημόσιων λειτουργών. Τα εν λόγω περιστατικά ενισχύουν τον θεσμικό ρατσισμό, αποκλείουν ή καθυστερούν τα θύματα από την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες που δικαιούνται, ενώ στην χείριστη έκφανσή τους συμβάλλουν στη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας και εκφοβισμού.

Ανησυχητικές παραμένουν οι επιθέσεις σε βάρος των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η απουσία πλαισίου προστασίας τους εντείνει την ανησυχία του Δικτύου.

Τα θύματα

Κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2019, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας κατέγραψε μέσω συνεντεύξεων με τα θύματα 100 περιστατικά ρατσιστικής βίας με περισσότερα από 104 θύματα. Σε 51 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες, πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο, λόγω εθνικής καταγωγής, θρησκείας ή/και χρώματος, υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσής τους με πρόσφυγες και μετανάστες, καθώς και δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων.

Σε 2 περιστατικά στοχοποιήθηκαν Έλληνες πολίτες λόγω αλλοδαπότητας ή εθνοτικής καταγωγής, ενώ σε 3 περιστατικά στοχοποιήθηκαν εβραϊκοί και μουσουλμανικοί ιεροί ή συμβολικοί χώροι.

Σε 44 περιστατικά στοχοποιήθηκαν ΛΟΑΤKI άτομα, καθώς και υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της σύνδεσης τους με ΛΟΑΤΚΙ ομάδες (εκ των οποίων 1 πολίτης τρίτης χώρας χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα/καθεστώς παραμονής).

Σε 27 περιστατικά στοχοποιήθηκαν περισσότερα του ενός θύματος, ενώ σε 52 περιστατικά η επίθεση τελέστηκε από ομάδα (τουλάχιστον 2 ατόμων).

Οι περιοχές

Αναφορικά με την περιοχή, 70 περιστατικά έλαβαν χώρα στην Αττική, κυρίως σε περιοχές πλησίον του κέντρου της Αθήνας, αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως στον Πειραιά, στο Αιγάλεω και στον Ταύρο. Στην υπόλοιπη επικράτεια, τα περιστατικά εμφάνισαν αρκετά μεγάλη διασπορά.

Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 5 περιστατικά στη Σάμο, 3 περιστατικά στη Θεσσαλονίκη, από 2 περιστατικά σε Λέσβο, Λέρο, Αλεξανδρούπολη, Κόνιτσα, Άργος και Ιωάννινα, καθώς και από 1 περιστατικό σε Καβάλα, Καλαμάτα, Τρίκαλα, Κοζάνη, Δράμα, Ζάκυνθο, Αντίπαρο, Σαμοθράκη, Κω και την ευρύτερη περιοχή του Έβρου (χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα).