Φωτεινές κουκίδες & επαναστατική γυμναστική

Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Υπάρχουν άνθρωποι που έδωσαν την ψυχή τους και σχεδόν όλο τους τον εαυτό για να μπορούμε σήμερα να ζούμε σε καθεστώς ανέχειας, παρά το γεγονός ότι τα σημερινά δημοκρατικά καθεστώτα δεν είναι και τα καλύτερα. Υπάρχουν εδώ και εκεί ποιητές και ζωγράφοι των δρόμων που δημιουργούν με τις λέξεις και τα πινέλα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι έτοιμοι να λάβουν μέρος σε διαγωνισμούς. Πού θα τους βρείτε αυτούς τους ανθρώπους; Στα στενά των φτωχογειτονιών, εκεί που μεγάλωσαν γενιές και γενιές οάσεων του πνεύματος, φωτεινές εξαιρέσεις σε έναν απίστευτα μονότονο ρυθμό ζωής.

Μπορεί οι άνθρωποι για τους οποίους αναφέρομαι να μην είχαν το θάρρος να αρπάξουν την ζωή από τα μαλλιά, μπορεί να δείλιαζαν να πρωταγωνιστήσουν στο ιδεαλιστικό πανηγύρι της ζωτικής φιλοσοφίας έχοντας όμως επίγνωση αυτού, εντούτοις δεν άφησαν ποτέ την θέση τους και προπαντός δεν ξέχασαν που και πως μεγάλωσαν.

Γιατί άλλο είναι να βλέπεις τις πρώτες εικόνες από μονοκατοικίες της φτωχολογιάς που αφήνουν βερεσέ στα μαγαζιά και άλλο σε συνοικίες του πλούτου, ακόμη και αν κάποτε τις αμφισβητήσεις σθεναρά. Εν ολίγοις, πάντα θα λείπει αυτό το «κάτι» της φτώχειας, η ανεπάρκεια των εικόνων είναι προβληματική και οι παραστάσεις της παιδικής αλλά και εφηβικής ηλικίας είναι πλούσιες που θα σε οδηγούν πάντα σε μια επιτηδευμένη αντισυμβατικότητα.

Αυτό από μόνο του σε κάνει προφανώς ελιτιστή γιατί μαθαίνεις να μεγαλώνεις με χαρακτηριστική απόσταση από προβλήματα της καθημερινότητας, από εμπλοκές της επικοινωνίας που μοιραία συναντάς σαν γεννιέσαι στις φτωχογειτονιές και θέλεις ταυτόχρονα από νωρίς να διαφέρεις. Δεν υπάρχει ούτε η αποδοχή ούτε η απαιτούμενη στήριξη, το ταξίδι είναι γεμάτο εμπόδια και καθόλου συναρπαστικό.

Αυτές οι μικρές κουκίδες και τα σημάδια στον ορίζοντα της φτώχειας που τρεμοπαίζουν και αναβοσβήνουν δεν είναι για πάντα εκεί, συνεχώς μετακινούνται και αλλάζουν σχήμα αλλά πάνω απ' όλα χάνουν συχνά την πορεία μιας και το ταξίδι είναι κοπιαστικό και συνάμα δαιδαλώδες.

Συναντά πάντως κανείς όλους αυτούς τους ανθρώπους σε πολλές μεριές και μέρη και η εικόνα της φωτεινής εξαίρεσης επικρατεί με κάθε ευκαιρία. Είναι μεγάλη η δυσκολία του να διαφέρεις και συνάμα να υφίστασαι απαγορεύσεις. Είναι κάτι παραπάνω από καταπονητικό και αλλοπρόσαλλο να προσπαθείς να επιβιώσεις γύρω από ανθρώπους που ξυπνούν και κοιμούνται με το όνειρο του πλουτισμού.

Μοιραία λοιπόν, οι διαφορές είναι μεγάλες, μιας και η αμφισβήτηση της ήδη μετρημένης από πλευράς υλικών παροχών ζωής είναι πολλές και χαρακτηριστικές. Οι άνθρωποι για τους οποίους μιλώ μπορεί να ξόδεψαν μια ζωή στον αγώνα επιβίωσης και είτε κατά την διάρκεια της εργασίας είτε κατά το βράδυ να διάβαζαν στα κλεφτά το «λυκόφως των ειδώλων» του Νίτσε ή το «Άκου ανθρωπάκο» του Βίλχελμ Ράιχ.

Σε κάθε περίπτωση ήταν πάντα παρόντες και η ζωή τους συμβάδιζε με την ιδεολογία σε αντίθεση με τους γιαλαντζί αμφισβητίες που διαδήλωναν πάντα χωρίς φόβο, καθώς οι πλούσιοι γονείς θα τους γλίτωναν από την αστυνομική κράτηση.

Θα έλεγα πως έχει άλλη αξία να διαβάζεις Σίλερ, Γκαίτε ή Λωτρεαμόν με συνοδευτικό άρωμα Βερλέν και Μπωντλαίρ, κρατώντας παραμάσχαλα τον Όργουελ και τον Κούντερα ή την  αποκαλυπτική «Δίκη» του Κάφκα με φόντο μηχανές και εργοστάσια που προβάλλονται άτακτα στην εικόνα σου επιδεικτικά και άλλο από την ασφάλεια του ακριβού σπιτιού, όπου όλα είναι κανονισμένα και προγραμματισμένα.

Οι φωτεινές κουκίδες σε τούτα τα τοπία συνεχίζουν να μετακινούνται ακόμη και σε τούτες τις εποχές, όπου κάθε αξία δοκιμάζεται σκληρά, με δεδομένο ότι η δοκιμασία αυτή υφίσταται εδώ και πολλές δεκαετίες.

Φωτεινές εξαιρέσεις είναι όλα αυτά, εικόνες που εξιτάρουν το πνεύμα και την ψυχή. Οι άνθρωποι για τους οποίους μιλώ δεν εγκαταλείπουν την καταγωγή και τις συνήθειές τους, ακόμη και αν αναγκάζονται να συμμετάσχουν σε λιλιπούτεια γεύματα. 

Αφήνουν το μυαλό να περιπλανιέται σε παιδικές και εφηβικές εικόνες και ας πρόκειται για ντροπιαστικές εικόνες ενδοοικογενειακής βίας ή μέθυσων γονέων που ξυλοφορτώνουν τα παιδιά τους για τα πολλά και διάφορα «πρέπει».

Είναι γλυκιά η ανάμνηση τούτων των στιγμών, που μάλλον είναι αυθεντικές και καθαρές. Οι δε άνθρωποι – φωτεινά σημάδια είναι πάντα εκεί, φαντάζουν ως Φάροι της Ύπαρξης, λειτουργούν ως εφαλτήριο για την κοπιαστική συνέχεια.

Σεβασμός και μόνο σεβασμός για όσους και όσες είδαν με ποιητικό τρόπο τη ζωή, έχοντας ήδη επιβαρυνθεί από τις υλικές ελλείψεις. Σεβασμός γιατί ο κόπος είναι διπλός και ο δρόμος πρωτίστως γεμάτος δοκιμασίες.

Και οι άνθρωποι αυτοί είναι που έδωσαν την ψυχή τους για να μπορούμε σήμερα να βυθιζόμαστε ατέρμονα στην εικονική αμφισβήτηση. Κάτι που δεν επιθύμησαν ποτέ, όταν πορεύονταν στις διαδηλώσεις για την ελπίδα ενός καλύτερου κόσμου.

Που περίμεναν ακριβώς αυτές τις διαδηλώσεις για να εκφράσουν την ψυχή τους και όχι για να κάνουν απλώς επαναστατική γυμναστική.