Οι αγνοούμενοι (μυθιστόρημα, 2023)

Του Παναγιώτη Ν. Βέη

Παρουσίαση: Δημήτρης Κωστούλας, φιλόλογος, μουσικός ερευνητής

Μόλις ένας χρόνος συμπληρώθηκε από το προηγούμενο βιβλίο του και ιδού ένα ολόφρεσκο μυθιστόρημα από τη γόνιμη γραφίδα του εκ Λέσβου λογοτέχνη της διασποράς Παναγιώτη Ν. Βέη με τίτλο "Οι αγνοούμενοι".

Θυμίζω ότι ο ερασιτέχνης (με την αυθεντική έννοια της λέξης) συγγραφέας, αφού επί δεκαετίες έζησε μια πλούσια σε εμπειρίες ζωή, τόσο στη θάλασσα, όσο και στη στεριά, αποφάσισε στα 65 του να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία παρουσιάζοντας στο διάστημα 2012-2018 μια δυνατή αυτοβιογραφική τριλογία ("Ως τα τριάντα έξι μου", "Από τα 36 έως τα 66", "Αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν"), ενώ πέρυσι μας έδωσε το τέταρτο μυθοπλαστικό του έργο με τίτλο "Το φράγμα" που έχουμε ήδη παρουσιάσει στο Δισκοβόλο.

Πρόσφατα λοιπόν, στη Μυτιλήνη εκδόθηκε το πέμπτο κατά σειρά μυθιστόρημα του Παναγιώτη Βέη, "Οι αγνοούμενοι". Πρόκειται για μια δραματική περιπέτεια με κεντρικό θέμα το σκηνοθετημένο ναυάγιο του σαπιοκάραβου "Θεόδωρος" προκειμένου οι πλοιοκτήτες να εισπράξουν την αποζημίωση από την ασφαλιστική εταιρεία με πρωταγωνιστές τέσσερις ανυποψίαστους ναυαγούς που πασχίζουν υπεράνθρωπα να γλιτώσουν τη ζωή τους με μια σωστική σχεδία και καταφέρνουν τελικά να προσαράξουν κάπου στη Χιλή, για να περάσουν στη συνέχεια μια ολόκληρη οδύσσεια.

Ο συγγραφέας βρίσκει την ευκαιρία μέσα από την αποτρόπαιη αυτή πράξη των πλοιοκτητών να στηλιτεύσει την απάνθρωπη βουλιμία του κέρδους που αψηφά την ίδια την αξία της ανθρώπινης ζωής. Η αφηγηματική ευχέρεια που διακρίνει τη γραφή του δημιουργού και ο απόλυτος έλεγχος των εκφραστικών του μέσων με μια γλώσσα πηγαία και άμεση, ακόμη κι αθυρόστομη, όταν το επιβάλλει η περίσταση, με έντονα καταγγελτική διάθεση για τους άθλιους μηχανισμούς της αισχροκέρδειας, όλα αυτά μαζί διαμορφώνουν ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα που σε παρασύρει στο ρυθμό του και σε κάνει χωρίς να το καταλάβεις να ταυτιστείς με τη δική του οπτική των πραγμάτων. 

Ιδού ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα που συμπυκνώνει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά της γλώσσας και του ύφους του συγγραφέα:

"...Όσο και να θέλεις να απαλλαχτείς από τις τελευταίες στιγμές του "Θεόδωρου", αυτές φυτρώνουν μπροστά σου και σου θυμίζουν προπάντων πως ο θάνατός του δεν προήλθε από φουρτούνα ή από μηχανική βλάβη, αλλά από χέρια ανθρώπων που κουβαλούσε μέσα του. Το σκότωσαν για το άτιμο κέρδος. Μας είχε συνεπάρει το γεγονός ότι, όπως και να το κάνουμε, ζήσαμε μέσα του τόσα και τόσα ταξίδια, κάναμε όνειρα και σχέδια για το μέλλον της δικής μας ζωής...".

Πέρα από το κυρίως κείμενο του μυθιστορήματος, η έκδοση είναι εμπλουτισμένη και με πρόσθετο υλικό που έχει το δικό του ενδιαφέρον. Στην αρχή του βιβλίου έχουμε ένα σύντομο πρόλογο του ίδιου του συγγραφέα, καθώς κι ένα χρήσιμο αναλυτικό κείμενο του φίλου Λέσβιου φιλολόγου Δημήτρη Πατίλα με καίριες κριτικές επισημάνσεις για το έργο, ενώ στο τέλος του βιβλίου φιλοξενούνται οι εξομολογητικοί "αναστοχασμοί" του συγγραφέα με την προσωπική του οπτική για τη στρεβλή αντιμετώπιση της ιστορίας διανθισμένη και με αυτοσχέδιους στίχους, αλλά κι ένα φωτογραφικό απάνθισμα με οικεία του πρόσωπα.

«Αποκριάτικες σάτιρες-

Εθιμικά δρώμενα της Αγιάσου»

Τη νέα του δίτομη έκδοση παρουσίασε ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών την Τετάρτη 1 τρεχ., στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και στην αίθουσα «Αντώνης Τρίτσης», παρουσία πολλών Αγιασωτών, Λεσβίων και φίλων της Αγιάσου και με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού Αθλητισμού & Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.

Οι δύο τόμοι των 820 σελίδων περιλαμβάνουν σάτιρες από τα χρόνια του μεσοπολέμου μέχρι τις μέρες μας και φέρουν τον τίτλο «Αποκριάτικες σάτιρες/ Εθιμικά δρώμενα της Αγιάσου». Η συγγραφική επιμέλεια ανήκει στον καταξιωμένο Αγιασώτη συγγραφέα, ιστορικό, ερευνητή και διευθυντή του διμηνιαίου περιοδικού «Αγιάσος» Γιάννη Χατζηβασιλείου, τον οποίο ευχαριστούν πολύ για την αφιλοκερδή προσφορά του στο Σύλλογο επί 43 χρόνια.

Την παρουσίαση του βιβλίου έκαναν δύο επιστήμονες: η Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη, τ. διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, και ο Νικόλαος Πετρόχειλος, ομότιμος καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Την παρουσίαση έκλεισε ο συγγραφέας Γιάννης Χατζηβασιλείου, ενώ ενδιάμεσα απέδωσε αποσπάσματα από το βιβλίο ο Χαδεμένος Παναγιώτης. Χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών Παναγιώτης Σταυρακέλης, ενώ το συντονισμό είχε ο Βουνάτσος Σωτήρης δικηγόρος.

Η συγκεκριμένη παρουσίαση ήταν η τρίτη που διοργανώθηκε προκειμένου να ενημερωθεί το κοινό για την πολύ σημαντική αυτή έκδοση, καθώς είχαν προηγηθεί άλλες δύο παρουσιάσεις: στις 2 Αυγούστου στον αύλειο χώρο στα «Χάνια» της Παναγίας της Αγιάσου, και στις 9 Αυγούστου στο Πάρκο της Αγίας Ειρήνης στη Μυτιλήνη, στο αρτοζαχαροπλαστείο Σουσαμλή.

Ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών είναι περήφανος για το νέο του εκδοτικό επίτευγμα (με το οποίο συνεισφέρει τα μέγιστα στη διάσωση της πολιτιστικής παράδοσης της Αγιάσου και προσφέρει υλικό ανεκτίμητης αξίας για την επιστήμη της Διαλεκτολογίας και της Λαογραφίας), και ευχαριστεί θερμά όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχία και των τριών παρουσιάσεων.

Ταυτόχρονα επισημαίνει ότι η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας θα έπρεπε να αποτελεί μέριμνα της πολιτείας και όχι των πολιτιστικών σωματείων, που ματώνουν οικονομικά για να ανταπεξέλθουν στα λειτουργικά τους έξοδα.

Οι βιβλιόφιλοι που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν το αποθησαύρισμα της αγιασώτικης θυμοσοφίας μπορούν να απευθύνονται στον πρόεδρο του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών Παναγιώτη Σταυρακέλη, στο τηλ. 697.83.32.526.

- - - -- - -- - - -- - - -

Η ποιητική συλλογή του Στ. Βακουλή

«Ο ήχος της σκέψης»

Η νέα ποιητική συλλογή του Στ. Βακουλή «Ο ήχος της σκέψης» παρουσιάστηκε στο χώρο εκδηλώσεων του δημοτικού σχολείου Αφάλωνα υπό την αιγίδα του πολιτιστικού συλλόγου «Η Αγία Τριάδα». Ένα βιβλίο 84 σελίδων με 38 ποιήματα και 24 αποφθέγματα. Το βιβλίο προλόγισαν ο ιστορικός και συγγραφέας Στ. Αναγνώστου και ο καθηγητής Ευρωπαϊκών και Δ/νων Σπουδών του τμήματος Κοινωνιολογίας του Παν. Αιγαίου Παν. Γρηγορίου.

Όπως επισήμανε ο Στ. Αναγνώστου από τις σελίδες του βιβλίου, μέσα από τα ποιήματα, εκφράζονται ευκολότερα και πιο σκωπτικά τα συναισθήματα, η χαρά, η ευφορία, η ζεστασιά, ο έρωτας ή αντίθετα η απογοήτευση, η λύπη, ο πόνος, η πίκρα, η απόγνωση, η απώλεια, αλλά και η ευλάβεια και ο ηρωισμός.

«Το αρχαίο μουσικό όργανο, το τυβάρβιτο που απεικονίζεται στο εξώφυλλο του βιβλίου του, εκφράζει την μουσικότητα που διαπερνά τους στίχους του.

Μέσα από το νέο του βιβλίο την ποιητική του συλλογή, ο Στρατής Βακουλής εξωτερικεύει τα ποικίλα συναισθήματά του με ποιητικό μουσικό λόγο. Αν κρίνω από το περιεχόμενό τους πρέπει να γράφηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Άλλα όταν ήταν σε νεότερη και αλλά σε μεγαλύτερη ηλικία. Η πίκρα για τα γηρατειά, η επιθυμία για ανατροπή του αναπόφευκτου πεπρωμένου συνθέτουν την επιτυχία της συλλογής που παρουσιάζεται.

Ο χρόνος τον προσγειώνει στην πεζή πραγματικότητα, ο ήχος της σκέψης του εκπέμπει σε συχνότητες, στις οποίες άλλοτε συντονιζόμαστε εύκολα και άλλοτε όχι και είναι αυτό απολύτως φυσικό. Αφού ο καθένας μας αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο τα πολλαπλά μηνύματα της καθημερινότητας, θεωρώ ότι ο υπερρεαλισμός που διακατέχει πολλά ποιήματα της παρούσας συλλογής είναι συνειδητή επιλογή του Στρατή, που θέλει να εξωτερικεύσει σε στίχους τις πιο μύχιες σκέψεις του, ένα επιλεγμένο απόσταγμα της πολυσύνθετης ζωής του και αυτό το κάνει πρωτότυπο, δυσνόητο».

Ο Π. Γρηγορίου παίρνοντας το λόγο, εμπνεόμενος επίσης από το μουσικό όργανο του εξωφύλλου, επεσήμανε ότι ο ήχος που βγαίνει από αυτό σε οδηγεί πολύ αυθόρμητα να τον μετασχηματίσεις σε ποίηση.

«Ο λυρισμός και ο πλούτος των λέξεων που χρησιμοποιεί ο ποιητής αποκαλύπτει αναμφίβολα τον εαυτό του σαν ένα ον προικισμένο με μία ιδιαίτερη ευαισθησία, ένα ον που είναι φορέας μιας βαθιάς οπτικής που βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αλήθεια του κόσμου, που επιλέγει εκείνος να παρατηρεί και που συγκινείται από αυτόν.

Η συλλογή αποτελεί μία πραγματική μεταμόρφωση της γλώσσας, που πραγματοποιείται από έναν άνθρωπο προικισμένο από τη μία μεριά με μία ιδιαίτερα αυξημένη ευαισθησία, με μία λυρική ζωντάνια, με έναν διαρκή εσωτερικό πόνο και διαρκείς προσδοκίες για το πέραν, το μακριά.

Αυτό που ανακαλύπτουμε στον ποιητή Στ. Βακουλή είναι ακριβώς η καλλιτεχνική του δεινότητα, μέσα από την οποία επιθυμεί να έχει μία μόνιμη σχέση με το όμορφο, το ωραίο, με την ομορφιά.

Και στα προηγούμενα έργα του, η ποιητική πένα του Στρατή Βακουλή, ήταν πάντα παρούσα. Τιμά την σκέψη και τον λόγο. Σμιλεύει την καθημερινή του σκέψη και την κάνει λόγο λογοτεχνικό ή ποιητικό, για να την μεταδώσει όπως εκείνος θέλει στον άλλον άνθρωπο, αφού, όμως, γεμίσει αυτή τη σκέψη και αυτό το λόγο με αισθήματα.

Ο Σ. Βακουλής δεν αφήνει τις μνήμες του να ξεθωριάσουν. Μπορεί να τις αναγεννήσει κάτω από διαφορετικό πρίσμα σε άλλη εποχή, χωρίς να δίνει στον εαυτό του το δικαίωμα της παρέκκλισης. Μπορεί και να μην ανταποκρίνεται στην τρέχουσα αντίληψη για την ποίηση, όμως μέσω της ποίησης εκφράζει τον διαρκώς εξελισσόμενο συναισθηματισμό του και η ποιητική του διάθεση γίνεται μια ευκαιρία ενοποίησης του εαυτού του. Η ποίηση είναι η μουσική της καρδιάς και παίζει ρόλο υπερβατικό, όπως το βλέπουμε και στην αρχαία τραγωδία.

Βλέπουμε ότι διαρκώς παρουσιάζει αντικείμενα πόθου, που χαρακτηρίζει ως «ομορφιές» και καταλαβαίνουμε την διάθεσή του ν' αποπλανήσει το ποθητό του ταίρι και μας γνωρίζει τις επιθυμίες του. Λατρεύει να δίνει με σεβασμό στο πλαίσιο μιας ιεροτελεστίας τον ρόλο που του αξίζει, όπως έκανε και ο Βολταίρος, να παίρνει δηλαδή το παραμύθι και να το κάνει φιλοσοφία.

Μέσα από τους στίχους του, ακούμε τον ήχο τους. Μέσα από τον ήχο τους, μας καρφώνονται ιδέες ότι στην σκέψη του κυριαρχεί η λέξη Ζωή. Ο  ήχος της ζωής, του έρωτα και του θανάτου.

Μας περιγράφει την κοινωνική πολιτική και οικονομική πραγματικότητα με έναν τρόπο δημιουργικό και δίνει την ευκαιρία να προβληματιστούμε και να ευαισθητοποιηθούμε γύρω από τα θέματα και τα προβλήματα που μας υποδεικνύει».