Οι τοξικομανείς και εθισμένοι στο αλκοόλ και τον τζόγο, πληθαίνουν την εποχή της κρίσης. Νέες ναρκωτικές ουσίες κάνουν την εμφάνισή τους, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο δύσκολο το έργο των θεραπευτών. Στην Ελλάδα, το ΚΕΘΕΑ πρωτοστατεί στην παροχή ουσιαστικής βοήθειας προς τους εξαρτημένους. Ποια είναι η κρατική υποστήριξη; Πώς κρίνονται οι επιχειρήσεις - σκούπα του κράτους στο όνομα της «αστικής καθαρότητας»;
Σε αυτά και άλλα πολλά απαντά ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, Χαράλαμπος Πουλόπουλος
Συνέντευξη στον Φίλιππο Ζάχαρη
(phil.zaharis@gmail.com)


- Ποιες είναι συνοπτικά οι δράσεις του ΚΕΘΕΑ;
Το ΚΕΘΕΑ είναι ένας οργανισμός που έχει περισσότερες από 130 μονάδες στην Ελλάδα, από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη σε διαφορετικές πόλεις (28). Πρόκειται για διαφορετικές μονάδες, συμβουλευτικά κέντρα, κέντρα απεξάρτησης, θεραπευτικές κοινότητες, κέντρα κοινωνικής επανένταξης. Επίσης, παρεμβαίνει σε 15 σωφρονιστικά καταστήματα σε όλη τη χώρα, υλοποιώντας προγράμματα συμβουλευτικής και κινητοποίησης μέσα στις φυλακές, έχοντας μάλιστα εντός τους τρεις θεραπευτικές κοινότητες. Έχουμε επίσης, τομέα πρόληψης, προγράμματα δηλαδή που γίνονται και στο σχολείο αλλά και στην κοινότητα, μονάδα για αλκοόλ και για τζόγο, καθώς και προγράμματα εκπαίδευσης και εξαρτημένων, αλλά και επαγγελματιών. Το ΚΕΘΕΑ, δηλαδή, είναι ένας οργανισμός που εκπαιδεύει για θέματα απεξάρτησης και άλλους επαγγελματίες φορέων, όπως ο ΟΚΑΝΝΑ κλπ.
- Πόσους εξαρτημένους προς θεραπεία συμπεριλαμβάνει στα προγράμματά του το ΚΕΘΕΑ;
Έχουμε περισσότερους από 3 χιλ. στα συμβουλευτικά κέντρα, γύρω στα 1500 άτομα στις μονάδες απεξάρτησης και επανένταξης, 2 χιλ. στα καταστήματα κράτησης, με 6 χιλ. συνολικά οικογένειες.
- Είναι επαρκής η υποστήριξη από την Πολιτεία;
Υπάρχει κάποια στήριξη από την Πολιτεία, αλλά το πρόβλημα είναι ότι στην περίοδο της κρίσης έγιναν οριζόντιες περικοπές, χωρίς ουσιαστικά αξιολόγηση. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να γίνουν περικοπές και στην επιχορήγηση του ΚΕΘΕΑ - πέρα από τη μείωση των δαπανών που έχουμε κάνει - και σε κάποια θέματα που αφορούν στο προσωπικό. Αυτή η λογική των οριζόντιων περικοπών χωρίς αξιολόγηση πλήττει τους Οργανισμούς που κάνουν ουσιαστική δουλειά. Για παράδειγμα, το ΚΕΘΕΑ δεν έχει βοηθητικό ή φυλακτικό προσωπικό, οι περισσότερες εργασίες γίνονται από τα ίδια τα μέλη και έχει κυρίως επιστημονικό προσωπικό που προσπαθεί να στηρίξει ανθρώπους που αντιμετωπίζουν θέματα χρήσης, εθισμού και εξάρτησης. Αυτό μας δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα.
- Ποια άλλα προβλήματα αντιμετωπίζετε;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το εξής: Η κρίση οδηγεί ανθρώπους σε κατάθλιψη, σε χρήση ουσιών, στο τζόγο. Όταν κάποιος παραμένει επί μακρόν άνεργος, βρίσκεται σε απόγνωση και απελπισία. Ορισμένοι, λοιπόν, προσπαθούν να διαχειριστούν την κατάσταση στρεφόμενοι στη χρήση. Αυτό σημαίνει ότι ο γενικός πληθυσμός αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει πρόβλημα. Οι χρήστες είναι στον πάτο του βαρελιού. Αυτό σημαίνει ότι έχουν περισσότερα προβλήματα ανεργίας, σωματικής υγείας κλπ
- Θα μπορούσαμε δηλαδή να μιλήσουμε για νέους χρήστες λόγω της κρίσης;
Ασφαλώς. Η κρίση δημιουργεί νέους χρήστες και νέα προβλήματα. Αυτό δεν είναι καινούργιο. Έχουν γίνει μελέτες και στο εξωτερικό από το κραχ του ΄29 στην Αμερική μέχρι την κρίση του 90 στην Ασία, που το δείχνουν αυτό. Στην Ελλάδα τι συμβαίνει; Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν δραματική αύξηση του HIV κυρίως στον πληθυσμό των χρηστών, μάλιστα τον τελευταίο χρόνο ξέφυγε κατά πολύ η αύξηση αυτή. Έχουμε τα συνθετικά ναρκωτικά που σημαίνει νέες ουσίες και όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Ενώ τα παλαιότερα χρόνια είχαμε πέντε ουσίες ετησίως, φτάσαμε τώρα στις πενήντα! Αυτό σημαίνει ότι κάθε εβδομάδα κυκλοφορεί και μια νέα ουσία στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα έχουμε για παράδειγμα το Σίσα, μια μορφή κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης που παρασκευάζεται σε σπιτικά εργαστήρια, με πάρα πολλούς κινδύνους για τη ζωή των ανθρώπων που κάνουν χρήση. Αυτά είναι νέα φαινόμενα.
- Έχουμε στοιχεία για τον αριθμό των αποθεραπευμένων;
Φυσικά. Έχουμε κάνει τρεις διαφορετικές έρευνες - με πιο πρόσφατη αυτή της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας που δείχνουν ότι αυτοί που μένουν στη θεραπεία μετά από πέντε χρόνια, με τρία βασικά κριτήρια που είναι χρήση των ουσιών ή αποχή από αυτές, αποχή από παραβατική συμπεριφορά και απασχόληση, το 75% αυτών (που έμειναν έστω και έναν χρόνο στη θεραπεία) τελικά αποθεραπεύονται.
- Είναι μεγάλο το ποσοστό
Είναι πολύ μεγάλο. Ωστόσο, κάποιοι διακόπτουν πρόωρα και δεν υπάρχει ασφαλώς η ίδια αποτελεσματικότητα. Χρειάζεται ένα μίνιμουμ διάστημα τριών μηνών, ώστε να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα.
- Πιστεύετε σε γενικές γραμμές ότι η ελληνική κοινωνία είναι ευαισθητοποιημένη απέναντι στο πρόβλημα της κρίσης ναρκωτικών, στον εθισμό στο αλκοόλ και τον τζόγο; Τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ έχουν επίδραση στον κόσμο;
Τα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ έχουν την αποδοχή του κόσμου. Μπορεί στην αρχή να υπάρχει κάποιος φόβος ή επιφυλακτικότητα, ωστόσο αυτό που φροντίζουμε δεν είναι μόνο τι συμβαίνει στο εσωτερικό του ΚΕΘΕΑ, αλλά και στην κοινότητα. Προσπαθούμε να την κρατήσουμε, για να πέφτουν οι μύθοι και να μειώνονται οι προκαταλήψεις για τους εξαρτημένους. Πάντως, στην περίοδο της κρίσης υπάρχει ο εξής κίνδυνος: Επειδή οι άνθρωποι αισθάνονται απογοητευμένοι, εμφανίζεται αυτό που λέμε οριζόντια επιθετικότητα. Δηλαδή κάποιες ομάδες πολιτών στρέφονται κατά των μεταναστών, κατά των εξαρτημένων, των οροθετικών, άρα οι κοινωνικά ευάλωτες ομάδες βρίσκονται σε κίνδυνο.
- Αυτό το ζήσαμε και το ζούμε κατά κόρον με τις επιθέσεις κατά των μεταναστών και άλλων ευάλωτων κοινωνικά ομάδων
Το ζήσαμε με τη δημοσιοποίηση φωτογραφιών των οροθετικών και την παράνομη προφυλάκισή τους, έχουμε δηλαδή σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η τελευταία μάλιστα επιχείρηση σκούπα του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, με τη μεταφορά των τοξικομανών - κατά παράβαση και χωρίς τη συγκατάθεσή τους - στην Αμυγδαλέζα.
- Ποιο νόημα είχε αυτή η επιχείρηση «αστικής καθαρότητας»;
Αυτή είναι η λογική του αποστειρωμένου ιστορικού κέντρου, όπου οι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες προωθούνται προς τα άκρα ή προωθούνται στους προστάτες. Όταν κάποιος μπορεί να συλληφθεί χωρίς αδίκημα, πέφτει πολύ εύκολα στα χέρια του μεγαλέμπορου ή του μεγαλοεγκληματία που θα του εξασφαλίσει στέγη, τροφή και δουλειά. Το ΚΕΘΕΑ αντέδρασε και κατά αυτής της επιχείρησης, γιατί πολύ απλά τα προβλήματα δεν λύνονται έτσι.