Πολύ κοντά πια στην τρίτη Κυριακή της Αποκριάς, την Τυρινή ή μακαρονού όπως τη λέμε και με τις γιορτές, τις εκδηλώσεις και τα έθιμα να πραγματώνονται, να αναβιώνουν και να κορυφώνονται. Από παλιά οι άνθρωποι γλεντούσαν ξέφρενα και χαίρονταν τις μέρες του καρναβαλιού δίχως φραγμούς. Παραμέριζαν τα «πρέπει» και ζούσαν την έξαρση, διασκέδαζαν τη φτώχεια, την ανέχεια. Αποφορτίζονταν με αυτόν τον τρόπο, διακωμωδούσαν τις καταστάσεις και έπαιρναν δύναμη για να συνεχίσουν τη βιοπάλη, αλλά και να πορευτούν τη νηστεία της μεγάλης Σαρακοστής, στην εγκράτεια. Τα έδιναν όλα για όλα με τον πιο απλό τρόπο πολλές φορές. Με μουτζουρώματα, το γνωστό φούμο, με παλιόρουχα, στολές που δεν ήταν αγοραστές και βασίζονταν στη φαντασία όσων τις φορούσαν, τις έραβαν και αποτελούνταν από παλιά κομμένα ρούχα, αλλά και πολύ κέφι.
Η εβδομάδα μετά την Κυριακή της Αποκριάς μέχρι την «Κυριακή της Τυροφάγου» λεγόταν και «άσπρη εβδομάδα», γιατί υπήρχε η συνήθεια να τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά. Οι γυναίκες δεν λούζονταν τη βδομάδα αυτή, για να μην ασπρίσουν τα μαλλιά τους, όπως χαρακτηριστικά έλεγαν, σύμφωνα με τη λαογραφία. Την κορυφαία Κυριακή έβγαζαν όργανα στην πλατεία των χωριών και ο κόσμος χόρευε και διασκέδαζε. Πολλοί μασκαρεμένοι γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, όπου οι νοικοκυρές τους έδιναν κάποιο συμβολικό ποσό.
Πολλά τα τραγούδια με περιπαικτική διάθεση και χαρακτήρα εύθυμο, σκωπτικό.
« Στης ακρίβειας τον καιρό θέλησα να παντρευτώ
Και μου δώσαν μια γυναίκα που 'τρωγε για πέντε δέκα.
Και την πρώτη τη βραδιά έφαγε πέντε έξι αυγά
Και τη δεύτερη βραδιά προβατίνα μ' έξι αρνιά.
Και το τρίτο της το βράδυ έφαγε ένα γελάδι.
Άντρα μου θέλω φουστάνι(2)
Γύρω γύρω με γαϊτάνι
Άντρα μου μπρε μπρε μπρε
Άντρα μου θέλω καπέλο(2)
Και το θέλω με το βέλο
Και γώ παί- μπρε μπρε μπρε
Και γω παίρνω ένα ξύλο(2)
Και τη φέρνω γύρω-γύρω».

Σε κάθε τόπο της χώρας μας τα έθιμα είναι πολλά και ιδιαίτερα. Δε λείπουν από πουθενά.
Ένα από τα έθιμα με ξεχωριστό ενδιαφέρον είναι αυτό του «βρασμένου αυγού», που γίνονταν την ημέρα αυτή όχι μόνο στα χωριά της Αλμωπίας αλλά και σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Η γιαγιά κάθε οικογένειας μάζευε γύρω της τα εγγόνια, ξεφλούδιζε έπειτα ένα βρασμένο αυγό και το έδενε με μια κλωστή στην άκρη ενός πλάστη. Στη συνέχεια το ακουμπούσε διαδοχικά στα στόματα των εγγονιών, τα οποία είχαν τα χέρια τους πίσω στην πλάτη. Όποιο εγγόνι κατόρθωνε να πιάσει με το στόμα του το αυγό, εκείνο το έτρωγε. Σκοπός του εθίμου αυτού ήταν να «κλείσουν τα στόματα» για τη Σαρακοστή τα οποία ξανάνοιγαν τη Λαμπρή. Στο ίδιο παιδί η γιαγιά έδινε χαλβά ή λεφτά για να αγοράσει καραμέλες. Έτσι άρχιζε η Σαρακοστή.
Στη Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης, αναβιώνει ο γιαουρτοπόλεμος, που έχει τις ρίζες του στη Μικρά Ασία. Στη Σκύρο αναβιώνει το έθιμο του "γέρου και της Κορέλας". Άντρες φορούν την παραδοσιακή φορεσιά του σκυριανού βοσκού και στη μέση τους κρεμούν μεγάλες κουδούνες. Ενώ στη Νάξο οι άντρες φορούν φουστανέλες και μάσκες και τριγυρνούν στις γειτονιές χορεύοντας και τραγουδώντας. Στο Λιτόχωρο Πιερίας αναβιώνουν έθιμα που έχουν σκοπό τον εξαγνισμό των κακών πνευμάτων και της κακοτυχίας. Αυτό επιτυγχάνει ο Χορός των βωμολόχων που περιδιαβάζει όλο το χωριό με πειράγματα για όλους τους περαστικούς. Το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς ανάβουν τα κέδρα στις γειτονιές, γύρω από τις οποίες στήνεται ξέφρενο γλέντι.
Και επειδή Καρναβάλι δίχως Αρλεκίνο δε γίνεται, ας κάνουμε λόγο και την ιστορία του που έρχεται από την Ιταλία. Εκεί το τελευταίο βράδυ της αποκριάς στη Βενετία, όλος ο κόσμος ήταν μασκαρεμένος στους δρόμους της πόλης, χόρευε και τραγουδούσε όλοι εκτός από ένα μικρό αγοράκι τον Αρλεκίνο. Ο Αρλεκίνος, ήταν ένα φτωχό αγόρι, που οι γονείς του δεν είχαν χρήματα για να του αγοράσουν στολή μασκαρά. Έτσι, ο μικρός Αρλεκίνος, καθόταν στα σκαλιά του σπιτιού του, στενοχωρημένος και έκλαιγε βλέποντας τους υπόλοιπους μασκαράδες να διασκεδάζουν και να τραγουδούν στους δρόμους.
«Δεν έχεις πού να κοιμηθείς
δανείσου το παπούτσι μου
δεν έχεις πού να ζεσταθείς
δανείσου την καρδιά μου
δεν έχεις πού να πιείς νερό
ξεδίψασε στο δάκρυ μου
δεν έχεις πού να ονειρευτείς
δανείσου τα όνειρά μου.
Κρύβω βαθιά στις τσέπες μου
δυο ψίχουλα ψωμί
κρύβω τον ήλιο, τα πουλιά
κι ένα άσπρο γιασεμί
κι όλα θα γίνουν αύριο
καρβέλια, χρώματα
για να γιορτάσουν των παιδιών
μάτια και στόματα» λέει στο χοροπηδηχτό του τραγούδι ο κλόουν με το παντοτινό ακόμη κι αν είναι πικραμένο, χαμόγελο
Αρλεκίνοι, κολομπίνες, πιερότοι, σερπαντίνες, κομφετοπόλεμος, μουσική, χορός, «πιπεράτες κουβέντες», σάτιρα, τραγούδι, τραγούδι κάθε λογής, με ιδιώματα, με υπονοούμενα ή όχι.
Η γιορτή της Αποκριάς όλα τα χωρεί. Ανέχεται, επιτρέπει ή τουλάχιστον δικαιολογεί τα πάντα!! Αθυρωστομίες , άσεμνες κινήσεις, χειρονομίες, μια ξέφρενη κατάσταση με μπόλικη δόση αλήθειας που τινάζει κι αποδιώχνει κατά πολύ την υποκρισία του καθωσπρεπισμού που μπορεί να κυριαρχεί το υπόλοιπο διάστημα στη συμπεριφορά του ανθρώπου.
Στα καφενεία, από παλιά, παρέες ανδρών κουδουνοφόρων, πολλές φορές με το παραδοσιακό ποτό στο τραπέζι, το λίγο μεζέ και την καλή καρδιά, έτσι γιορτάζεται η αποκριά.
Πίνει, τραγουδά και γλεντά ο άνθρωπος Αντιστέκεται στην πίκρα, στο μαράζι των δυσκολιών της ζωής και παίρνει ανάσα να προχωρήσει
Για να κλείσει το σημείωμα αυτό διαλέγω λίγους στίχους από το Έρι Πάλε, το παραδοσιακό αποκριάτικο τραγούδι της περιοχής του Πλωμαρίου. Ένα τραγούδι σύμβολο του Πλωμαρίου και των χωριών του, το οποίο τούτες τις μέρες ζωντανεύει και ακούγεται σε όποιο μέρος της γης κι αν υπάρχει και ζει Πλωμαρίτης.
Θε να ταξιδέψω, θέλω, Έρι πάλε
θε να ταξιδέψω, θέλω, δυο μου μάτια
στης Αττάλειας τα νερά
στης Αττάλειας τα νερά
Με τα ψαριανά καράβια, Έρι πάλε
με τα ψαριανά καράβια, δυο μου μάτια
πού ναι άξια στα πανιά
πού ναι άξια στα πανιά
Πράσινή μου φεργαδούλα Έρι πάλε
Πράσινή μου φέργαδούλα, δυο μου μάτια
Που τραβάς γιαλό γιαλό
Που τραβάς γιαλό γιαλό
Πάρε με και με μαζί σου Έρι πάλε
Πάρε με και με μαζί σου δυο μου μάτια
Να τραβώ και γω καημό
Να τραβώ και γω καημό
Λιριά λιριά λιριώτισα θα κλέψω μια Πλαγιώτισσα
Λιριά λιριά λιριώνουμι για σένα παλαβώνουμι
΄..
Άσπρο μου τριαντάφυλλακι έρι πάλε
Άσπρο μου τριαντάφυλλάκι δυο μου μάτια
Ποιος σε φύτεψε στη γη
Ποιος σε φύτεψε στη γη
Κι έσκιψα να σε μύρισω Έρι πάλε
Κι έσκιψα να σε μύρισω δυο μου μάτια
Και μου πήρες την ψυχή
και μου πήρες την ψυχή
Γυαλί βαστάς γυαλίζεσαι όμορφα που στολίζεσαι
Γυαλένιους είσι μαστραπάς πας κι όποιουν να δεις τουν αγαπάς!!!
Καλές Απόκριες και καλή Σαρακοστή.
Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου
vamvouramar@gmail.com