Πορεύομαι προς την ελευθερία, σημαίνει απαγκίστρωση από κοινωνικές αγκυλώσεις και στερεότυπα, που περιπλέκουν όχι μόνο την ζωή, αλλά και τον τρόπο σκέψης μου. Αν πράγματι θέλω να απαλλαγώ από νοσηρές καταστάσεις, αν όντως η ζωή αυτή με έχει κουράσει, δεν απομένει από το να αλλάξει ο προσανατολισμός, όσο ακόμη είναι καιρός και έχουμε τα λογικά μας.

Η ζωή σε στέρηση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για δυσθυμία και εχθρότητα, που, όμως, δεν στρέφονται κατά όλων αυτών που έχουν δημιουργήσει αυτή την κατάσταση, αλλά κατά του ίδιου μας του εαυτού. Πόσο υπεύθυνοι λοιπόν, είμαστε; Πού έχουμε σφάλλει και με ποιον τρόπο; Οι ευκαιρίες που μας δόθηκαν ήταν όντως πολλές;

Διαρρηγνύοντας την κλειστότητα της σκέψης, κάνοντας το αποφασιστικό βήμα για την κατανομή και απόδοση ευθυνών, προσπαθούμε να ανεύρουμε όλα αυτά τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ, αλλά που προσεγγίστηκαν με αναποφασιστικότητα και δειλία. Όλοι μας λίγο πολύ κάποια στιγμή βρισκόμαστε σε κρίση συνειδήσεως, για το αν φταίμε πραγματικά για αυτό που ζούμε ή αν άλλοι είναι αυτοί που επέβαλαν βιαίως το εν λόγω κοινωνικό στάτους.

Όλοι φθάνουμε κάποτε στο σημείο να αμφισβητήσουμε την ίδια την ικανότητά μας προς αναζήτηση του καλύτερου ή του ιδεατού, γιατί ακριβώς είναι αυτή η κοινωνία που δημιουργεί τύψεις σε αυτούς που δεν την ήθελαν. Για τους άλλους δεν υπάρχει πρόβλημα, αφού είτε μετάνιωσαν για το παρελθόν τους, είτε μεταλλάχθηκαν χωρίς να δώσουν εξηγήσεις. Δεν ενδιαφέρουν, όμως, αυτοί.

Πολύ περισσότερο, η εστίαση πρέπει να γίνει σε αυτούς που υποφέρουν για αυτό που ζουν, όλους αυτούς που τα βάζουν με τον εαυτό τους που επέτρεψαν να υπάρχει τούτη η κατάντια. Όμως, δεν πρέπει να είμαστε τόσο αυστηροί με τον εαυτό μας. Στην πόρευσή μας προς την πραγματική ελευθερία, θα τα βρούμε όλα αυτά, θα συναντήσουμε εμπόδια και δη σοβαρά. Οι προκλήσεις θα είναι πολλές δεξιά και αριστερά, το ταξίδι στην Ιθάκη θα συνεχίσει να είναι περιπετειώδες, αφού οι Ερινύες καραδοκούν.

Μοιραία λοιπόν, θα αναρωτηθούμε κάποτε: γιατί σε εμάς όλα αυτά; Η απάντηση: διότι κάποιος που επιμένει να σκέπτεται, κάθεται πάντα στο εδώλιο. Είναι ο συνήθης κατηγορούμενος επειδή δεν είδε απλά την ζωή, δεν έζησε προσκυνώντας τους ανωτέρους, δεν αφέθηκε στην καταναλωτική μανία. Αμφισβήτησε και αμφισβητεί όχι για την γοητεία της αμφισβήτησης την στημένη απόλαυση και τα προτεινόμενα υλικά αγαθά, στάθηκε και στέκεται απέναντι από τους κάθε λογής ντελάληδες μιας απρόσωπης ζωής.

Πληρώνεται λοιπόν, η στάση απέναντι στην καθημερινότητα. Έχει παρενέργειες η αντίσταση στο τετριμμένο και ευτελές που σερβίρει ο διαφημιστικός ορυμαγδός. Έχει, με λίγα λόγια, μεγάλο κόστος η εμμονή για μια άλλη κοινωνία, όχι με ασαφή τα όριά της, ούτε με απροσδιόριστους σχεδιασμούς ολοκλήρωσής της. Και δεν θα έλεγα πως πρόκειται για εμμονή, αλλά για σφοδρή επιθυμία τού «να ζήσω αλλιώς», να έχω ελευθερία κινήσεων και πράξεων, να επιστρέψω μεμιάς τον ουτοπικό χαρακτήρα της κοινωνίας που μου προσάπτουν όλοι αυτοί που μέσα στην ουτοπία τους για μια ονειρεμένη ζωή στο όνομα της ατελεύτητης παραγωγής, καταφάσκουν στην λογική του «πατώ επί πτωμάτων» λόγω της προσωπικής τους ικανότητας να σκέφτονται πρώτα το συμφέρον τους και μετά όλων των άλλων. 

Οι απορίες λοιπόν, για το αν ευθύνομαι πραγματικά για το σημερινό κατάντημα, έχουν και απάντηση και εξήγηση. Δεν είναι αυτός που αντιστέκεται υπεύθυνος, ούτε αυτός που αντιπαρέρχεται τις ελεεινές συνήθειες μιας τυπολατρικής ζωής. Είναι μάλλον η ανανέωση του περιεχομένου της εν λόγω κοινωνίας η αιτία, η χαμελαιοντική μεταμόρφωση των ηθικών αξιών και η συνεχής αναπαραγωγή της ανιστόρητης μιζέριας που παραμονεύει σε κάθε σημείο έκφρασης και επικοινωνίας. Όχι δεν υπάρχει μόνο ατομική ευθύνη. Το πρόβλημα είναι συλλογικό.

Από την στιγμή που οι πολλοί αποδέχονται την εξαπάτηση και την κοροϊδία, γινόμενοι ένα με αυτά και συνηγορώντας στην συνεχή παραγωγική εξάντληση, έχουν και νου και γνώση τι κάνουν. Ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο. Είναι ο ίδιος που πρόσφερε αριστουργήματα τέχνης και ο ίδιος που προτιμούσε να θυσιάσει την ζωή του στα πολεμικά μέτωπα χάριν του εκάστοτε επεκτατισμού. Ίσως τελικά να θέλει περισσότερη σκέψη ο δρόμος προς την πραγματική ελευθερία.