Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Τα άτομα με αναπηρίες δυσκολεύονται να βρουν εργασία, δεδομένης της έλλειψης πρόνοιας για αυτά, αλλά και της παρατεταμένης κρίσης που μαστίζει την χώρα. Το πιο τραγικό απ' όλα είναι ότι τα άτομα αυτά αισθάνονται πέρα από το πρόβλημά τους και μια πολύ μεγάλη ανασφάλεια λόγω της εργασιακής υποαπασχόλησης.

Το κραυγαλέο χάσμα στα επίπεδα απασχόλησης του πληθυσμού των ατόμων με αναπηρία σε σύγκριση με τον πληθυσμό χωρίς περιορισμούς/αναπηρία, τα τεράστια ποσοστά των μη ενεργών ατόμων με αναπηρία, τα ανησυχητικά ποσοστά των ανέργων και ειδικότερα του πληθυσμού των ατόμων με αναπηρία που δεν έχει ενταχθεί πότε στην εργασία, αποτελούν τα βασικά συμπεράσματα του δεύτερου κατά σειρά δελτίου στατιστικής πληροφόρησης του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ., που στόχο έχει μια αρχική αποτύπωση και περιγραφή των βασικών μεγεθών της απασχόλησης του πληθυσμού των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα. Τα πρωτογενή δεδομένα που αξιοποιήθηκαν προέρχονται από την Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης της ΕΛΣΤΑΤ, έτους 2016.

Στο Δελτίο παρουσιάζονται βασικοί δείκτες για την απασχόληση των ατόμων με αναπηρία και ειδικότερα παρουσιάζονται, ο δείκτης απασχόλησης, το χάσμα απασχόλησης, ο δείκτης ανεργίας, στοιχεία για τον μη ενεργό πληθυσμό με αναπηρία, καθώς και για τις εύλογες προσαρμογές στην εργασία.

Αποτυπώνονται έτσι τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στον τομέα της εργασίας, ο οποίος εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο απροσπέλαστο, σημαντικών φραγμών και διακρίσεων, που παρεμποδίζουν την άσκηση του θεμελιώδους δικαιώματος στην εργασία σε ίση βάση με τους άλλους.

Σε χαμηλό ποσοστό ο δείκτης απασχόλησης ατόμων με αναπηρίες

Σύμφωνα με το Δείκτη GALI, τα άτομα με σοβαρούς ή μέτριους περιορισμούς δραστηριότητας/αναπηρία στην Ελλάδα αποτελούν το 24,7% του πληθυσμού, εκ των οποίων 1.014.177 άτομα αντιμετωπίζουν σοβαρή αναπηρία/ περιορισμό δραστηριότητας (11,2% του πληθυσμού), ενώ 1.217.020 άτομα (13,5%), εκτιμάται ότι έχουν περιορίσει σε μέτριο βαθμό τη δραστηριότητά τους λόγω μακροχρόνιου προβλήματος υγείας.

Στις παραγωγικές ηλικίες 20-64 ετών, 889.389 άτομα, το 14% του πληθυσμού, εκτιμάται ότι αντιμετωπίζουν κάποιου βαθμού αναπηρία, εκ των οποίων οι 359.244 έχουν σοβαρής μορφής περιορισμό.

Ο δείκτης απασχόλησης των ατόμων με σοβαρή αναπηρία στις ηλικίες 20-64 ετών, υπολογίστηκε να είναι στο εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του 24,2%, υπολειπόμενος δηλαδή κατά 33,4 μονάδες σε σχέση με την τιμή που λαμβάνει στον πληθυσμό χωρίς αναπηρία (57,6%), ενώ σε σύγκριση με τον εθνικό στόχο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση υστερεί κατά 46 μονάδες.

Οι γυναίκες σε δύσκολη θέση

Από την ανάλυση των δεδομένων, εξάγεται το ανησυχητικό συμπέρασμα ότι το χάσμα της απασχόλησης, ο δείκτης που αποτυπώνει τη διαφορά του ποσοστού των απασχολούμενων ατόμων με σοβαρή αναπηρία και του ποσοστού απασχόλησης του πληθυσμού χωρίς αναπηρία, είναι εξαιρετικά υψηλό στις κατεξοχήν παραγωγικές ηλικίες από 25 έως 54 ετών σημειώνοντας τη μέγιστη τιμή του στην ηλικία 35-39 ετών (43,8).

Η ανάλυση των στοιχείων ανά φύλο ανέδειξε ότι, σε σύγκριση με τις γυναίκες χωρίς αναπηρία, οι γυναίκες με σοβαρή αναπηρία βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση, υπολειπόμενες στο δείκτη της απασχόλησης κατά 25,3 ποσοστιαίες μονάδες (22,2% και 47,5%).

Ωστόσο, στον πληθυσμό με βαριά αναπηρία η επίδραση της αναπηρίας ως παράγοντας εργασιακού αποκλεισμού είναι πολύ ισχυρότερη από τη διάκριση του φύλου, με αποτέλεσμα και τα δύο φύλα στην περίπτωση των ατόμων με αναπηρία, να βρίσκονται σε παρόμοια και εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα απασχόλησης.

Υψηλός ο δείκτης ανεργίας

Ο δείκτης ανεργίας, ανέρχεται σε πολύ υψηλό επίπεδο στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία αγγίζοντας το 39%.

Στην κατηγορία των ατόμων με μέτριο περιορισμό/ αναπηρία, άνεργοι είναι το 29,3%, ενώ στον πληθυσμό των ατόμων χωρίς αναπηρία, η ανεργία εκτιμάται στο 24,6%.

Εξαιρετικά υψηλά είναι τα ποσοστά ανεργίας στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία και ιδιαίτερα στις ηλικίες από 25 έως και 39 ετών, όπου ο δείκτης υπερβαίνει σε όλες τις ηλικιακές ομάδες το 40%.

Ο δείκτης ανεργίας λαμβάνει τη μέγιστη τιμή στους νέους 25-29 ετών με σοβαρή αναπηρία, όπου υπολογίστηκε να είναι 58,2% (έναντι του 40,9% των ατόμων χωρίς αναπηρία).

Το 60,4% (216.984 άτομα) του πληθυσμού με σοβαρή αναπηρία και το 39,2% των ατόμων με μέτριο περιορισμό δραστηριότητας (207.644 άτομα) εκτιμάται ότι δεν μετέχουν στο εργατικό δυναμικό της χώρας, ενώ στον πληθυσμό των ατόμων χωρίς αναπηρία οι μη ενεργοί οικονομικά ανέρχονται στο 23,7% (1.293.406 άτομα).

Εχθρικό εργασιακό περιβάλλον

Η ανάλυση του μη ενεργού πληθυσμού ανά ηλικία δείχνει ότι σε όλες τις ομάδες ηλικιών με σοβαρή αναπηρία, εμφανίζονται ποσοστά μη ενεργών ατόμων άνω του 40%.

Στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία, το 83,7% των νέων 20-24 ετών, το 72% των νέων 25-29 ετών, καθώς και το 55,5% των ατόμων ηλικίας 30-34 δεν έχουν μέχρι στιγμής καμία εργασιακή εμπειρία. Τα ιδιαιτέρως ανησυχητικά αυτά ευρήματα συνθέτουν την εικόνα ενός νέου σε ηλικία πληθυσμού πλήρως αποκλεισμένου από τη δυνατότητα αξιοπρεπούς εργασίας και διαβίωσης.

Τα άτομα με αναπηρία, τέλος, που έχουν κατορθώσει παρά τα εμπόδια και τις διακρίσεις να ενταχθούν στον κόσμο της εργασίας, αντιμετωπίζουν εχθρικά προς την αναπηρία τους εργασιακά περιβάλλοντα και συνθήκες εργασίας, καθώς στη συντριπτική πλειονότητά τους (84%), αναφέρουν ότι δεν τους έχουν παρασχεθεί οι αναγκαίες για την αναπηρία τους προσαρμογές.