Το μερίδιο ευθύνης για την εικόνα της κοινωνίας μετά από τόσα χρόνια λιτότητας ανήκει και στους πολίτες, οι οποίοι εμπιστεύθηκαν και εμπιστεύονται την τύχη τους, όχι μόνο στις γνωστές από παλιά κυβερνήσεις των δύο παραδοσιακών κομμάτων εξουσίας, αλλά και στους όψιμους αριστερούς αφέντες, με την συνδρομή και ανοχή της εθνικιστικής δεξιάς των ΑΝΕΛ, με αποτέλεσμα να έχουμε στην κυβέρνηση ένα συνονθύλευμα πολιτικών αντιλήψεων, που ρέπει αφενός στον συντηρητισμό και φιλοπατριωτισμό και αφετέρου στην υποτιθέμενη ανανεωτική τάση του κόμματος της ευρωαριστεράς. Με την εξακολουθητική παρουσία βέβαια, στο κοινοβούλιο και της απολιθωμένης σταλινικής αριστεράς, που επιμένει στα κλασικά αποτυχημένα τσιτάτα, αλλά και την άκρως επικίνδυνη πορεία της Χρυσής Αυγής, ο δρόμος για την σημερινή κυβέρνηση παραμένει ανοιχτός, αφού κατάφερε να επιβάλλει τις πολιτικές λιτότητας χωρίς πολλές διαμαρτυρίες.

Οι ευθύνες των πολιτών για το γεγονός ότι η ακροδεξιά στο σύνολό της γνωρίζει μέρες χαράς και ευδαιμονίας είναι μεγάλες, ειδικά στην περίπτωση που οι ψήφοι προς αυτήν αποκαλούνται προκλητικά ως «ψήφοι διαμαρτυρίας». Γιατί ποιος μπορεί, αλήθεια, να διαμαρτύρεται κατά της κυβερνητικής πολιτικής, υιοθετώντας ακροδεξιές και νεοναζιστικές πρακτικές; Πώς δικαιολογείται ο πολίτης, όταν εμπιστεύεται το μέλλον του σε όλους αυτούς που αποθεώνουν τον εθνικοσοσιαλισμό, απορρίπτοντας την ιστορία των ολοκαυτωμάτων;

Από την άλλη βέβαια, διαπράττουν το μέγιστο ανοσιούργημα και αυτοί που πριμοδοτούν την τωρινή κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση, με δεδομένο ότι τα κόμματα αυτά στήριξαν και στηρίζουν τα μνημόνια, έστω και με υποτιθέμενη λύπη. Διαιωνίζουν, λέω, με αυτό τον τρόπο, όλο αυτό το σύστημα εξουσίας, που απομυζά και τα τελευταία αποθέματα υπομονής που έχει επιδείξει ο μέσος πολίτης. Το πιο τραγικό απ' όλα, όμως, είναι πως το ρουσφέτι όχι απλά συνεχίζεται, αλλά έχει καταπνίξει εν τη γενέσει τους τις όποιες (ψεύτικες σίγουρα) υποσχέσεις για αξιοκρατία, μια έννοια ανύπαρκτη για την Ελλάδα εδώ και δεκαετίες.

Βολεμένος ο καθένας μέσα στην μιζέρια του, δοξάζοντας το Υπέρτατο ον που έχει ακόμη την υγεία του και επιχειρηματολογώντας πως «πάλι καλά που παίρνει ακόμη τον μισθό στην ώρα του», βάζει τις βάσεις για μια ακόμη αδρανή και αποκοιμισμένη κοινωνία. Δεν ενοχλείται, για παράδειγμα, στο παραμικρό ο μέσος Έλληνας, για την ακρίβεια, σε ότι αφορά τις εξωφρενικές τιμές στα καύσιμα, τα συνδικάτα είναι αγκυροβολημένα και πιθανώς τα κίτρινα γιλέκα της Γαλλίας να φαντάζουν ασύλληπτο όνειρο για τους εγχώριους μισθωτούς.

Η Ελλάδα το έχω ξαναγράψει έχει ισχνό εξεγερσιακό ιστορικό, σε αντίθεση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν ξεσηκώνεται ο Έλληνας, όχι γιατί όπως λένε κάποιοι ανοήτως χαριτολογώντας τον έχουν «ψεκάσει», αλλά επειδή ακριβώς αισθάνεται ασφαλής μέσα από την προάσπιση των ατομικών του συμφερόντων. Μιλάμε λοιπόν, για μια κοινωνία άκρως συντηρητική και αρκούντως βολεματική, λες και τα έχουν κάνει όλα οι Έλληνες, πως υπήρξαν αντάρτες στο παρελθόν και την επαναστατικότητα την ξεπέρασαν ως παιδική ασθένεια.

Είναι το πιο τραγικό απ' όλα αυτό ο ξερολισμός και η εμμονή του μέσου Έλληνα στην ρουτίνα, προερχόμενη από μια τραγική από οικονομικής κατάστασης ζωή.

Υπάρχει, βέβαια και η άλλη άποψη, ότι πολλοί Έλληνες έχουν ακόμη χρήμα ή βγάζουν παρά και από την κρίση. Σίγουρα συμβαίνει και αυτό, με δεδομένο ότι στην χώρα το μαύρο χρήμα εξακολουθεί να αποτελεί την ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Θέλω να πω, πως δεν είναι και λίγοι αυτοί που καρπώνονται από την δυστυχία του άλλου.

Οι ευθύνες λοιπόν, των πολιτών είναι πολλές. Η ψήφος τους αναπαραγάγει με θαυμαστό τρόπο κάθε φορά την υφιστάμενη μιζέρια, και οι κυβερνήσεις περνούν με ευκολία τα αντίστοιχα μέτρα λιτότητας. Σε σημείο που, ό,τι και να ψηφίζουν πλέον στο κοινοβούλιο, να γίνεται αποδεκτό από τις μάζες.

Αυτό λέγεται αδιαφορία και ωχμωραδερφισμός, γύρισμα της πλάτης και έγνοια μόνο στο αν θα μπει κανονικά ο μισθός στο τέλος του μήνα ή αν δοθεί «έναντι». Η μέγιστη θλιβερή κατάντια μιας χώρας, οι πολίτες της οποίας δεν επέλεξαν μόνο τον «καναπέ», αλλά και κάθε τι που συμβολίζει τον απόλυτο οικονομικό εξευτελισμό, από την στιγμή που ο καθένας και η καθεμιά έχουν φτάσει να εργάζονται για ψίχουλα, κάνοντας τον σταυρό τους που κάποιοι τους τα ρίχνουν.