ΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟ   

ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΗΜ. ΓΡ. ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ

Του Δρ. Παναγιώτη Δημ. Βερναρδάκη

Στο βιβλίο του «Ο αρχαίος αιολικός λυρισμός...» (βλ. «Βιβλιοφάγος» της 11 Δεκεμβρίου 2017), ο συγγραφέας μεταφράζει όχι μόνο ποιήματα της Σαπφούς και του Αλκαίου, αλλά, επιλεκτικά, και ποιήματα άλλων αρχαίων λυρικών. Εδώ θα παραθέσουμε ένα ποίημα του Μελέαγρου με τίτλο «Το τραγούδι της άνοιξης» και συγκεκριμένα το αρχαίο ελληνικό πρωτότυπο (διασκευασμένο, για τεχνικούς λόγους, σε μονοτονικό), καθώς και την απόδοσή του στη δημοτική από τον Δημ. Γρ. Βερναρδάκη.

Η ποιητική συλλογή «Ψάπφα» του Δημ. Γρ. Βερναρδάκη, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και το ποίημα του Μελέαγρου, έγινε δεκτή με ενθουσιώδεις κριτικές, όταν εκδόθηκε το 1924, μεταξύ άλλων και από τον «Νουμά» (περιοδικό των δημοτικιστών). Γράφει, λοιπόν, ο «Νουμάς»:

«Ο παλιός συνεργάτης του «Νουμά» κ. Δημ. Γρ. Βερναρδάκης συγκέντρωσε την ποιητική του εργασία πρωτότυπα και μεταφράσματα σ΄ ένα τόμο με την επιγραφή «Ψάπφα». Οι στίχοι του έχουνε πολλή ζωντάνια, και χρώμα καθαρό Ιωνικό. Ο Μυτιληνιός ποιητής στα ερωτικά του δεκατετράστιχα μας δείχνει το μεθήσι της αγάπης, σαν «ανάερη μοσκοβολιά αγγελικών ονείρων»1). Ο δρόμος του έρωτα, του αισταντικού έρωτα, γεμάτος ανοιξιάτικα λουλούδια, μύρα Απριλιάτικα, δίχως κανένα σύγνεφο μπόρας ή πίκρας παράπονο:

Έμεινε μόνο το φιλί στ΄απόσκια ενός ονείρου,

Σα θύμηση από λούλουδα σε χειμωνιάτικη ώρα.

Πέρα στο γαλανό νησί, που το φλογίζει η αγάπη,

Μου χάρισεν η δροσαυγή την άνθινη ομορφιά Σου. 2)

 

Φωτογραφία του Δημ. Γρ. Βερναρδάκη (1890-1973) της εποχής εκείνης

 

Οι λυρικές ζωγραφιές μας τραβούνε την προσοχή κ΄ένα ποιητικό αγέρι μας συνεπαίρνει και μας φέρνει σε κόσμους ονειρεμένους.                                                                                                     Μα ο ποιητής ξαίρει να ζωντανεύη ακόμα και τους παλιούς, τους αρχαίους λυρικούς ποιητές τής Ιωνίας. Ό,τι έχει μεταφράσει από τα τραγούδια τής Σαπφώς, του Αλκαίου, του Ξενοφάνη, του Καλλίνου, του Μιμνέρμου, του Ίωνα, του Μουσαίου, είνε αποδομένο με την πιο ζωηρή έκφραση. Το «τραγούδι της άνοιξης» του Μελεάγρου είνε ένα καθαυτό αριστούργημα, που δείχνει πως η νεώτερη δημοτική μας ποίηση δε στέκεται μακριά από την αρχαία ποιητική ψυχή....»

 

Το πρωτότυπο:

Lyra Graeca, specimens of the Greek lyric poets, ed. James Donaldson, London M.DCCC.LIV (1854), σελ. 38, 39

                        ΜΕΛΕΑΓΡΟΥ.

                                             1.

     Χείματος ηνεμόεντος απ' αιθέρος οιχομένοιο,

     πορφυρέη μείδησε φερανθέος είαρος ώρη.

     γαία δε κυανέη χλοερήν εστέψατο ποίην,

     και φυτά θηλήσαντα νέοις εκόμησε πετήλοις.

5   οι δ' απαλήν πίνοντες αεξιφύτου δρόσον Ηούς

     λειμώνες γελόωσιν, ανοιγομένοιο ρόδοιο.

     χαίρει και σύριγγι νομεύς εν όρεσσι λιγαίνων,

     και πολιοίς ερίφοις επιτέρπεται αιπόλος αιγών.

     ήδη δε πλώουσιν επ' ευρέα κύματα ναύται

 10 πνοιή απημάντω Ζεφύρου λίνα κολπώσαντες.

     ήδη δ' ευάζουσι φερεσταφύλω Διονύσω

     άνθεϊ βοτρυόεντος ερεψάμενοι τρίχα κισσού.

     έργα δε τεχνήεντα βοηγενέεσσι μελίσσαις

     καλά μέλει, και σίμβλ εφήμεναι εργάζονται

15 λευκά πολυτρήτοιο νεόρρυτα κάλλεα κηρού.

     πάντη δ' ορνίθων γενεή λιγύφωνον είδει

     αλκυόνες περί κύμα, χελιδόνες αμφί μέλαθρα,

     κύκνος επ' όχθαισιν ποταμού, και υπ' άλσος αηδών.

     ει δε φυτών χαίρουσι κόμαι, και γαία τέθηλεν,

20 συρίζει δε νομεύς, και τέρπεται εύκομα μήλα,

     και ναύται πλώουσι, Διόνυσος δε χορεύει,

     και μέλπει πετεεινά, και ωδίνουσι μέλισσαι,

     πώς ου χρη και αοιδόν εν είαρι καλόν αείσαι ;

 

Και η απόδοση του Δημ. Γρ. Βερναρδάκη:

                                       ΜΕΛΕΑΓΡΟΥ:  ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ

                        «Χείματος νεμόεντος π αθέρος οχομένοιο...»

Πέρασε πια με τους πολλούς ανέμους του ο χειμώνας,

Κ η άνοιξη ολοπόρφυρη, ροδογελά, ανθοφόρα.

Χλωρό στη γης απλώνεται, τη σταχτερή, χορτάρι,

Τα δέντρα ξανανθίζουνε κ η φύση ανερραγώνει

Και τα λιβάδια, της Αυγής την απαλή δροσούλα

Ρουφάνε και μοσκοβολάν κι ανοίγουνε τα ρόδα.

Αναγαλιάζει ο πιστικός, παίζοντας τη φρογέρα.

Και χαίρεται τα ρίφια του τ' ασπρότριχα ο τσομπάνος.

Μες στην πλατιά τη θάλασσα ναυτόπουλα αρμενίζουν,

Κι ο ζέφυρος αργοφυσά και τα πανιά φουσκώνει.

Ευοί, ευάν του Διόνυσου που φέρνει το σταφύλι,

Όλοι του κράζουν και φορούν κισσό σταφυλωμένο.

Μέλισσες βοϊδογέννητες, μαστόρισσες πανώριες,

Απάνου στα κουβάνια τους κάθουνται, σωριασμένες,

Και μαστορεύουν όμορφα νιαρόφτιαστες κερήθρες.

Και γύρω κελαϊδούν πουλιά λογιών λογιών ζευγάρια,

Θαλασσοπούλια στο γιαλό, στα σπίτια χελιδόνια,

Κύκνοι στον ακροπόταμο, κι αηδόνια μες στο λόγγο.

Τώρα που ξανανιώνει η γης κ οι κάμποι λουλουδίζουν,

Που τραγουδάει ο πιστικός και χαίρεται τ' αρνιά του

Κ οι ναύτες αρμενίζουνε, κι ο Διόνυσος χορεύει,

Και κελαϊδούνε τα πουλιά, κι οργούνε τα μελίσσια,

Πώς θάκανε ο τραγουδιστής, χωρίς να τραγουδήσει;

 

Παν. Δημ. Βερναρδάκης

1)  Πρώτος στίχος από το δεύτερο τετράστιχο του σονέτου «Και το μεθήσι ανείπωτο...», σελ. 31

2)  Πρόκειται για το δεύτερο τετράστιχο του σονέτου «Σιμά μου πάλι ολόφαντη...», σελ. 25

======= = = = = = = = == = = = = = = = = = = = = = = = ==  = ==  = = = ==

 

«Ο Θησαυρός των πειρατών»

Του Άρη Τσικοντούρη

ΑΡΤΕΟΝ Εκδοτική

Τιμή: 12 ευρώ

Η ΑΡΤΕΟΝ Εκδοτική παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα έναν μοναδικά εικονογραφημένο πειρατικό οδηγό των θαλασσών μας!

36 εικονογραφημένες σελίδες εξερεύνησης και ανακάλυψης!

Ένας «θησαυρός» για μικρά και μεγάλα παιδιά!

Ένα συναρπαστικό ταξίδι στη χρυσή εποχή των πειρατών στις θάλασσές μας!

Χειρόγραφο γραμμένο και φιλοτεχνημένο από το χέρι ενός μετανοημένου πειρατή, που έζησε το σωτήριο έτος 1810, την εποχή της πειρατείας στις θάλασσές μας.

Τα καράβια, τα ταξίδια, τα λημέρια, η ζωή και τα κατορθώματα των πειρατών και των κουρσάρων που μάστιζαν τον τόπο μας.

 

«Άμυ»

Του Μ. Καρακατσάνη

Εκδόσεις «Λιβάνης»

Τιμή: 14,30 ευρώ

Δύο αδελφές τόσο ίδιες, όσο οι δύο πόλοι της γης... Η μία καλοκάγαθη και μόνιμο θύμα, η άλλη σκοτεινή προσωπικότητα μα με προστατευτικά ένστικτα. Η Μελίνα αδύναμη κι υποχωρητική. Η Άμυ δικαστής και τιμωρός σε έναν δικό της κόσμο, στον οποίο ο Θεός έδειχνε πάντα το πιο σκληρό του πρόσωπο.

Τι διαχωρίζει την τρέλα από τη λογική; Τον Θεό από τον Διάβολο; Το καλό από το κακό; Τα ερωτήματα αυτά σταμάτησαν να απασχολούν την Άμυ, όταν ένιωσε ότι βαθιά μέσα στην ψυχή της υπήρχε χώρος για όλα. Και όταν πια η σιωπή σπάει και το μυστικό αποκαλύπτεται, τότε η θυσία είναι μονόδρομος...

Και τότε εισέβαλε μέσα της για πρώτη φορά η οργή. Ένιωσε μια γλυκιά ζεστασιά να την τυλίγει, σχεδόν κυριεύτηκε από μια φλόγα που έκανε στάχτη τον ψυχικό πόνο της και σαν να ήταν μια ξεχωριστή προσωπικότητα σχεδόν την άκουγε να της λέει: «Εγώ είμαι εδώ, μη σε νοιάζει τίποτα...».

Αποδεχόμενη εκείνη τη στιγμή τον νέο της «φίλο», τον αγκάλιασε, του παραχώρησε ολοκληρωτικά τον έλεγχο του εαυτού της, παραδομένη άνευ όρων, ψυχή τε και σώματι, σε ένα συναίσθημα που δεν ήξερε μέχρι τότε ότι υπήρχε μέσα της, αλλά της πρόσφερε ουσιαστικά την προστασία που εκείνη την ώρα είχε τόσο πολύ ανάγκη. Αγνοούσε όμως, ότι αυτό θα την ακολουθούσε για πάντα...

 

«Μπάρντο ο κόσμος του μετά»

Της Βερούτη Βάνας

Εκδόσεις «Λιβάνης»

Τιμή: 12,50 ευρώ

Σύμφωνα με τα αρχαία πνευματικά «πιστεύω» των βουδιστών μοναχών του Θιβέτ, τα Μπάρντο, τα μυστικά περάσματα του θανάτου, απεικονίζονται και περιγράφονται λεπτομερώς στη Θιβετιανή Βίβλο των Νεκρών. Πρόκειται για μια μοναδική στον κόσμο πραγματεία αναφορικά με τον θάνατο, που παρέμενε κρυφή στον δυτικό κόσμο μέχρι το 1927.

Στο μυθιστόρημα αυτό τα Μπάρντο περιγράφονται και αναβιώνουν μέσα από τη ζωή της ηρωίδας και των κοντινών της προσώπων, πλέκοντας έναν ιστό όπου τα σύνορα της ζωής και του θανάτου ταυτίζονται και πορεύονται άρρηκτα ενωμένα, χαράζοντας τροχιές στον υλικό και άυλο κόσμο που μας περιβάλλει.

Μέσα από τη ζωή της Λατόγια, της Ισμπέλ και του Ζάλου, τα περάσματα των Μπάρντο αποκαλύπτουν την κοινή πορεία κάθε ψυχής, τόσο στη ζωή όσο και στον θάνατο.

Μέσα από τη λήθη ξεκινά η ζωή και μέσα στη λήθη τελειώνει, για να ξεκινήσει και πάλι. Η ανθρώπινη ζωή, σαν τη φύση και τους πλανήτες στο σύμπαν, ανακυκλώνεται, αλλάζοντας τόπο, χρόνο και μορφή. Η παντοδυναμία του ανθρώπινου υποσυνειδήτου θα παραμείνει η κινητήριος δύναμη των ζωντανών και των νεκρών, έως ότου η γνώση υπερνικήσει την εμμονή τους με την ύλη και την οδύνη που ακολουθεί.

Μπάρντο είναι το κενό μεταξύ αυτού που υπήρξε και αυτού που πρόκειται να υπάρξει. Η ροή κάθε αλλαγής. Ο απειροελάχιστος χρόνος της εναλλαγής των κυττάρων στο σώμα. Η ανεπαίσθητη στιγμή που χωρίζει μια ανάσα από την άλλη. Η τροχιά του κύκλου της φύσης σε αργή κίνηση. Η κρυφή δύναμη που κινεί, γεννά και θανατώνει, για να ξαναγεννήσει το ορατό και αόρατο σύμπαν.

 

«Ζήσε όπως η γάτα»

Του Γκαρνιέ Στεφάν

Εκδόσεις «Λιβάνης»

Τιμή: 12,30 ευρώ

Γνωρίζουμε όλοι ότι τα ζώα εκπέμπουν θετική ενέργεια. Μήπως ήρθε η ώρα να τα εκτιμήσουμε και να τα «αντιγράψουμε» για μια καλύτερη ζωή, γεμάτη φως; Κάνε μόνο αυτά που έχεις επιλέξει να κάνεις. Ποτέ μη χάνεις την ευκαιρία να χαλαρώνεις. Απελευθερώσου από τις ενοχές. Διάλεξε τους ανθρώπους που πραγματικά σου ταιριάζουν και ζήσε όμορφα μαζί τους. Όχι τοξικές παρέες. Αποδέξου αυτό που είσαι και αγάπησέ το. Πάνω απ' όλα αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμός.

Τα ζώα έχουν να μας διδάξουν πολλά. Τα πιο πολύτιμα μαθήματα στη ζωή: να αγαπάτε άνευ όρων, να εκφράζετε τα αληθινά συναισθήματά σας, να σέβεστε τον χώρο των άλλων, να προστατεύετε την οικογένεια, να κοιμάστε καλά και... πάντα να κρατάτε ένα μάτι ανοιχτό για τα ποντίκια!

Η γάτα έχει πιάσει το νόημα των πάντων, ας αντιγράψουμε τη γάτα! Η διαπίστωση αυτή ενέπνευσε τον Στεφάν Γκαρνιέ να γράψει ένα μοναδικό εγχειρίδιο αυτοβελτίωσης. Αφεθείτε στην καθοδήγηση του συγγραφέα και του γάτου του Ζιγκί, οι οποίοι σας εξηγούν, βήμα βήμα, πώς να ζείτε καλύτερα, παρατηρώντας, απλώς, μια γάτα. Σειρά σας να γίνετε περίεργοι, ζεν, απαιτητικοί. Στο χέρι σας είναι η ελευθερία να ενεργείτε, να σκέφτεστε, να ζητάτε! Στο χέρι σας είναι να μην ενδίδετε πλέον στις επιταγές και τις πιέσεις της καθημερινότητας! Στο γραφείο, στο οικογενειακό ή φιλικό σας περιβάλλον, η γάτα θα σας βοηθήσει να αντιστέκεστε στο άγχος, να καλλιεργήσετε την ανεξαρτησία σας, να ενισχύσετε το χάρισμά σας...

Ένας εκπληκτικός πρακτικός οδηγός, γεμάτος κόλπα και πονηρές συμβουλές αιλουροειδών για μελέτη... που θα σας αλλάξει τη ζωή!

 

«Ο Αναξίμανδρος στη Φουκουσίμα»

Του Ζήση Κοτιώνη

Εκδόσεις «Καστανιώτης»

Ιδού μια υπόθεση: ήδη στις απαρχές του τεχνικού πολιτισμού κάνει την εμφάνισή της η ανθρωπόκαινος εποχή. Η σύγχρονη ιδέα ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζει και διαμορφώνει τη γεωλογική συγκρότηση και την εξέλιξη της γης ενυπάρχει ήδη στα θραύσματα των προσωκρατικών κοσμολογιών. Στις θεωρητικές υποθέσεις του Αναξίμανδρου ανευρίσκεται η σύλληψη του κόσμου ως τεχνικού κατασκευάσματος, όπως είναι μια κυλινδρική κολόνα ή ένας μεταλλευτικός κλίβανος.

Ο Αναξίμανδρος στη Φουκουσίμα είναι καλλιτεχνικό πρότζεκτ και ποιητικό δοκίμιο. Αφηγείται πρακτικές περιπλανήσεων, καταγραφών, ανοικτών αναγνώσεων των προσωκρατικών φιλοσόφων και γενεαλογήσεις εδαφικών ευρημάτων. Η επιτόπια περιπλάνηση γίνεται κάποτε ταξίδι στην οικουμενική γεωγραφία και ταξίδι μέχρι τη σύγχρονη ιστορία, από τα παράλια της Μεσογείου ως τα παράλια της Ιαπωνίας. Οι αστοχήσαντες πυρηνικοί αντιδραστήρες της Φουκουσίμα είναι τεχνολογικές μεταμορφώσεις του αναξιμάνδρειου κλιβάνου.

Το βιβλίο απευθύνεται περισσότερο σε εκείνες και εκείνους που θέλουν να αδράξουν μέσα από την «τοπο-στιγμή» τη γενικότητα, το βάθος της ιστορίας και την έκταση των «φυσικοπολιτισμών». Να αδράξουν τη γενεαλογία της τεχνικής ως βίωμα και προσωπική ανάμνηση, μέσα στη βαρετή συνήθως αλλά καμιά φορά συναρπαστική διεθνή συζήτηση για τη γαία και το μέλλον του παρόντος της.

 

«Το παρελθόν στο παρόν

Μνήμη, ιστορία και αρχαιότητα στη σύγχρονη Ελλάδα»

Των Άρη Αναγνωστόπουλου, Ν. Παπαδημητρίου

Εκδόσεις «Καστανιώτης»

Τιμή:16,96 ευρώ

Τι είναι μνήμη και τι μνημείο; Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία; Γιατί η κλασική αρχαιότητα θεωρείται σημαντικότερη από τον Μεσαίωνα; Πώς επιλέγουμε τι θα ανασκάψουμε και τι θα εκθέσουμε σε ένα μουσείο; Ποιος είναι ο ρόλος των πολιτών στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θίγονται σε αυτό τον συλλογικό τόμο. Ειδικοί από διάφορα επιστημονικά πεδία επιχειρούν να προσεγγίσουν την πολυδιάστατη σχέση της ελληνικής κοινωνίας με το ιστορικό παρελθόν, διερευνώντας θέματα όπως οι μηχανισμοί διαμόρφωσης συλλογικής μνήμης, η προνομιακή μεταχείριση κάποιων ιστορικών περιόδων, η αλληλεπίδραση των πολιτών με τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος κ.ά. Ο τόμος έχει στόχο να φέρει σε επαφή το ευρύ κοινό με σύγχρονες θεωρητικές εξελίξεις στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών, να αναδείξει τις ιδεολογικές παραμέτρους της μελέτης του παρελθόντος και να ανασκευάσει ορισμένες στρεβλώσεις που χαρακτηρίζουν τον δημόσιο περί αρχαιολογίας λόγο.

 

«Το μυστήριο του μαύρου πάπυρου»

Του Τζ. Στίλτον

Μετάφραση: Γ. Κασαπίδης

Εκδόσεις «Κέδρος»

Τιμή: 7.46 ευρώ

Αγαπητά μου τρωκτικά,

Εδώ στην Ποντικόνησο, όλα τα βιβλία μου έχουν γίνει μπεστ σέλερ. Πρόκειται για ξεκαρδιστικές περιπέτειες, πιο τρυφερές από τη φέτα, πιο νόστιμες από τη γραβιέρα και πιο αρωματικές από την παρμεζάνα... Είναι ιστορίες που θα σας μείνουν αξέχαστες, σας το εγγυώμαι εγώ, ο Τζερόνιμο Στίλτον.

«Μπρρ, τι φοβερός φόβος... Στο Αιγυπτιακό Μουσείο της Ποντικούπολης επικρατεί ατμόσφαιρα μυστηρίου! Εξαφανίστηκε ο Μαύρος Πάπυρος, ένα αρχαίο κείμενο που περιέχει το μυστικό της αιώνιας νεότητας. Πώς μπορώ να βοηθήσω τον φίλο μου Ιερογλυφίδη, τον διευθυντή του μουσείου, να τον ξαναβρεί; Ευτυχώς, είναι στο πλευρό μας και ο μυστικός πράκτορας Μηδέν Μηδέν Ψιθ, ένας τύπος, ή μάλλον ένας ποντικός, πολύ καχύποπτος...».

Η σειρά Ξεκαρδιστικές Ιστορίες του Τζερόνιμο Στίλτον απευθύνεται σε παιδιά από 7 ως 12 ετών και είναι μοναδική! Είναι η σειρά που απολαμβάνουν τα παιδιά γιατί έχει χιούμορ, δράση, και πολλές ανατροπές. Είναι η σειρά που εμπιστεύονται γονείς και εκπαιδευτικοί γιατί μεταδίδει διαχρονικές ηθικές αξίες. Ο αναγνώστης ταυτίζεται με τον Τζερόνιμο, που αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής με χιούμορ και αισιοδοξία. Η σειρά γνωρίζει τεράστια επιτυχία σε ολόκληρο τον κόσμο.

******       *********            ********

 

Βιβλιοπαρουσίαση

«Λεσβιακό Ημερολόγιο 2018»

Του Παν. Σκορδά

Εκδόσεις «Μύθος»

Την Τετάρτη, στην καφετέρια OWL Concept Coffe bar (Καβέτσου 20), θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2018», των εκδόσεων «Μύθος», στις 7 το απόγευμα.

Το «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2018» θα παρουσιάσουν ο Ηλίας Παπαγεωργίου, επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος, συγγραφέας και ο υπεύθυνος της έκδοσης Παναγιώτης Σκορδάς.

Με ένα ζεστό καφέ και ένα γλυκό, θα απολαύσουν τη βραδιά. Τυχεροί θα κερδίσουν εικαστικά έργα της Μαρίας Καλλιπολίτη και του Δημήτρη Καραπιπέρη που θα κληρωθούν, προσφορά των καλλιτεχνών για τους φίλους του Λεσβιακού Ημερολογίου.