«Όταν έφυγαν τ΄αγάλματα»

Στο  σημερινό σημείωμα του βιβλιοφάγου θα κάνουμε λόγο για το καινούριο βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο «Όταν έφυγαν τ' αγάλματα».

Ένα πολυδιάστατο σε μηνύματα βιβλίο για νέους, που κερδίζει, όμως, μικρούς και μεγάλους σε ηλικία αναγνώστες, με θέμα που περιστρέφεται γύρω από την Αντίσταση, τη φιλία, το Αρχαιολογικό Μουσείο.

Και πώς το νήμα της ιστορίας πλέκει όλα αυτά; Την περίοδο που ο Μουσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα, αυτό που ενδιέφερε όλους όσοι εργάζονταν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ήταν πώς θα καταφέρουν να μην πέσουν τα αγάλματα στα χέρια των κατακτητών, πώς θα φυλάξουν τα έργα πολιτισμού από την θηριωδία του πολέμου. Η ομοψυχία, οι σχέσεις φιλίας, αλλά και η αντίσταση στη σκληρή κατοχική εποχή, στο αχρωμάτιστο ψυχρό πολεμικό τοπίο γίνονται οι πρωταγωνιστές της ιστορίας μέχρι που φτάνουν οι ηλιαχτίδες της απελευθέρωσης παρόλο που είναι ισχνές και άτονες, αφού ακολουθούν και τα πέτρινα χρόνια του σπαραγμού μέσα στη χώρα.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, η Άλκη Ζέη σημειώνει για το θέμα:

«Κάποτε ήταν ένα κορίτσι που είχε ακούσει τα αγάλματα να τραγουδάνε, είχε χορέψει μαζί τους στο φως του φεγγαριού, τα είχε δει να δακρύζουν.

Επειδή τα αγάλματα τις νύχτες ζωντανεύουν. Η Αγγελίνα το ήξερε καλά αυτό αφού μεγάλωσε μέσα στο μουσείο σχεδόν. Άλλωστε, το ότι είχε ένα ολόκληρο κι ένα μισό, «καταραμένο» χέρι την έκανε να τους μοιάζει ακόμα περισσότερο. Με εξαίρεση τον Τίκο, τον μόνο σάρκινο φίλο της, τα αγάλματα ήταν οι καλύτεροί της φίλοι.

Όταν ο Μουσολίνι κήρυξε τον πόλεμο στην Ελλάδα, ο φόβος ότι θα επικρατήσει το σκοτάδι του ναζισμού έγινε ακόμα ισχυρότερος. Κι όσοι σχετίζονταν με το Μουσείο, από τους αρχαιολόγους μέχρι τους απλούς εργάτες, όλοι μοιράζονταν μια κοινή αγωνία όλοι προστάτευαν το ίδιο μυστικό που έμοιαζε να συνοψίζεται σε μία και μόνο φράση: «Να προλάβουμε...».

Η Αγγελίνα θα θελήσει να μάθει εκείνο το μυστικό και θα βοηθήσει τον Τίκο να κρύψει το δικό του.

Μια βαθιά ανθρώπινη κι αντιπολεμική ιστορία για τη φιλία, την ενηλικίωση, την αναζήτηση ταυτότητας και την ανάγκη διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, βασισμένη στην πραγματική ιστορία της απόκρυψης των αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου.

«Πόλεμος, Αντίσταση, Απελευθέρωση, όλα περνούν μέσα από τον κόσμο της μικρής ηρωίδας. Κι έτσι η συγγραφέας μαθαίνει στα παιδιά, χωρίς διδακτισμό, πως η Αντίσταση δεν είναι μόνο τα όπλα... Δε γράφει η Αγγελική Δαρλάση, κεντάει βελονιά βελονιά, και κάνει να αγαπηθούν αυτά που κρύβει μέσα του ένα μουσείο».

Η Αγγελική Δαρλάση οικοδομεί την ιστορία της με αβίαστο τρόπο και απορροφά τον αναγνώστη, τον κάνει μέρος της όλης δράσης που αναπτύσσεται στις σελίδες του βιβλίου.

Αξίζει να απολαύσουμε ένα απόσπασμα  από τις 224 σελίδες του βιβλίου:

«...Θυμάμαι, ήταν Σεπτέμβρης». Η φωνή της αρχικά ήταν άχρωμη. «Ο Σεπτέμβρης που αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψου­με το σπίτι μας, το βιος μας, τη ζωή μας. Ήταν όμορφο το σπίτι μας. Δίπατο, με παράθυρα μεγάλα. Με κρυστάλ­λινους πολυελαίους, δρύινα πατώματα, ζωγραφισμένα πλακάκια στα μπάνια. Στα παράθυρα η μητέρα είχε όμορφες γαλαζοπράσινες κουρτίνες από δαμασκηνό ύφασμα. Τα τραπέζια ήταν πάντα στρωμένα με κεντητά τραπεζο­μάντιλα. Στους τοίχους ζωγραφιές και φωτογραφίες σε κορνίζες. Στα παράθυρα ζουμπούλια και γεράνια.». Όταν όμως, εκείνο τον Σεπτέμβρη, άρχισε το μακε­ λειό, αν θέλαμε να σωθούμε, έπρεπε να φύγουμε όπως όπως, παρατώντας τα πάντα πίσω μας. Πηγαινοερχόμα­σταν οι γυναίκες πανικόβλητες να πάρουμε φεύγοντας μαζί μας ό,τι τύχαινε ή ό,τι μπορεί και να μας χρειαζόταν. Λίγα ρούχα, τα στέφανα του γάμου της μάνας, την εικόνα της Παναγιάς, τα χαρτιά μας. Κοσμήματα και φλουριά. »Μπαινόβγαινα ταραγμένη κι εγώ ρίχνοντας κλεφτές ματιές στα πράγματα γύρω μου οι καρέκλες, τα βάζα με τα λουλούδια που ήθελε άλλαγμα το νερό τους, τα κεντημένα μαξιλαράκια που κάθε πρωί τα χτυπούσα μαλακά ν' αφρατέψουν. Αποχαιρετούσα το σπίτι βουβά. Από τα πόμολα μέχρι το πιάνο, χαϊδεύοντας τριγύρω παντού με το βλέμμα. Δεν ήταν τα πράγματα που με ένοιαζαν. Ήταν η φιλόξενη θαλπωρή τους, η συντροφιά κι οι αναμνήσεις μας που είχαν ακουμπήσει απλόχερα πάνω τους». Έκανε μια παύση. Άφησε έναν μικρό αναστεναγμό. Έβαλε το τυλιγμένο βαζάκι στο κιβώτιο. Πήρε ένα ακόμα φύλλο εφημερίδας. «Τότε, θυμάμαι, ήρθε η μικρή μου αδερφή, η Αγγέλα. Ήταν μόλις έξι χρονών. Τα μάτια της γεμάτα δάκρυα. Μ' έπιασε από το χέρι και με πήγε στο σερβάν, μπροστά από τα γυάλινα παιχνίδια. Ποιος να 'ξερε άραγε από ποιον και πότε αγορασμένα. Ίσως κάποτε πολύ παλιά σε κάποιο πα­ζάρι. Θυμάμαι ήταν ένα σκυλάκι, μια γάτα, ένα κορίτσι, ένα αγόρι, μια μαϊμού, ένα άλογο, ένας κύκνος. »Από τότε που ήμουν κι εγώ μικρό παιδί θυμάμαι πως εκείνα τα γυάλινα αγαλματάκια βρίσκονταν πάντοτε αρα­διασμένα όμορφα πάνω στη δεξιά άκρη στο σερβάν του καθημερινού δωματίου. Και ήταν λες κι εκείνο το διάφα­νο γυαλί απ' το οποίο ήταν καμωμένα να μάγευε. Να μάγευε κάθε παιδί που μεγάλωνε σ' εκείνο το σπίτι ή κάθε παιδί που ερχόταν επισκέπτης. Όλα ήθελαν να παίξουν με εκείνα τα γυάλινα παιχνίδια. »Κι η μάνα τα έβγαζε προσεκτικά ένα - ένα και μας τα έδινε. Και μετά, όταν τελείωνε το παιχνίδι, τα έβαζε και πάλι στη θέση τους. Κάποτε όταν ήμουν μικρή έπαιζα εγώ μαζί τους. Αργότερα ο αδερφός μου ο Μιχάλης. Τώρα είχε έρθει η σειρά της μικρής Αγγέλας. »Ήταν πλέον αρκετά μεγάλη για να μην υπάρχει φόβος να τα σπάσει. Όλο και κάποιο παιδί, όσο προσεκτικό και να 'ταν... ε, όλο και κάποιο θα έσπαγε. Γι' αυτό και με τα χρόνια τα παιχνιδάκια είχαν λιγοστέψει. Η μικρή μου αδερφή δεν είχε προλάβει να τα χαρεί. Λίγες οι φορές που την είχαν αφήσει ως τότε. Η παράδοση ήθελε να παίζουμε μαζί τους απ' όταν γινόμασταν έξι χρονών. Κι εκείνη είχε μόλις πριν από έναν μήνα γίνει έξι. Δε θα προλάβαινε, λοιπόν, να παίξει και τώρα έπρεπε να φύγουμε από το σπίτι. Έρχονταν οι εχθροί. Αλλά εκείνης εκεί, στα γυάλι­να παιχνίδια, το μυαλό της...»

Και βέβαια ένα απόσπασμα δεν αρκεί για να εισπράξει ο αναγνώστης όλο το μέρος της αναγνωστικής απόλαυσης που θα προσφέρει η ανάγνωση όλης της ιστορίας με το ξεκάθαρο αντιπολεμικό πνεύμα. Η συνέχεια λοιπόν στις σελίδες του βιβλίου...

Λίγα λόγια για την Αγγελική Δαρλάση

Το 2000 βραβεύτηκε με το Β΄ βραβείο για νέους θεατρικούς συγγραφείς (Γ.Γ.Ν.Γ. - Θέατρο του Νότου). Το μυθιστόρημά της για παιδιά "Ονειροφύλακες" τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας το 2005 και το "Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο" με το "Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου" το 2010. Το βιβλίο της "Το παλιόπαιδο" (2014) πήρε Βραβείο σε εικονογράφο και συγγραφέα βιβλίου με πολύχρωμη εικονογράφηση για την εικονογράφηση και για το κείμενο, από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Ασχολείται με το θέατρο στην εκπαίδευση διδάσκοντας Θεατρική Αγωγή και Στοιχεία Θεατρολογίας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Άλλα βιβλία της συγγραφέα:

Όταν έφυγαν τ' αγάλματα, Μεταίχμιο

Το δέντρο που είχε φτερά, Εκδόσεις Παπαδόπουλος

Το παλιόπαιδο, Εκδόσεις Πατάκη

Οι ονειροφύλακες και ο φάρος των ονείρων, Εκδόσεις Πατάκη

Με λένε... Σύννεφο, Εκδόσεις Πατάκη

Το δέντρο που είχε φτερά, Εκδόσεις Παπαδόπουλος

Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο, Εκδόσεις Πατάκη

Ονειροφύλακες, Εκδόσεις Πατάκη

Μαριάνθη Βάμβουρα

vamvouramar@gmail.com

«Οι δύο όχθες (1939-1945)»

Του Ζαούση Αλέξανδρου

Εκδόσεις «Ωκεανίδα»

Τιμή: 20ευρώ

 «Η Ιστορία για την περίοδο 1939-1945 έχει γραφτεί από πλήθος δόκιμους καλάμους, δεξιούς κι αριστερούς. Οι τελευταίοι φυσικά κυριαρχούν, τουλάχιστον αριθμητικά. Προσωπικά, δεν συμπαθώ τις ετικέτες δεξιός, αριστερός στο μέτρο που αφορούν τις ιδεολογικές ομάδες του τόπου μας. Τις θεωρώ μάλλον παραπλανητικές. Το πού θα με κατατάξουν οι αναγνώστες μου το αφήνω στην κρίση τους.

Το βιβλίο αυτό στέκεται κυρίως στα αμφιλεγόμενα γεγονότα της περιόδου 1939-1945. Δεν διεκδικεί τον τίτλο μιας πλήρους ιστορίας. Ξεκινά από το 1939, γιατί η έναρξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου άγγιξε αποφασιστικά την πορεία της χώρας μας προς τη δική της τραγωδία. Και τελειώνει με τη συμφωνία της Βάρκιζας, το 1945».

«Αιώνια Αγάπη»

Της Νερμίν Μπεζμέν

Εκδόσεις «Ωκεανίδα»

Τιμή: 17 ευρώ 

Κουρτ Σεγίτ: Μουσουλμάνος της Κριμαίας, γεννημένος με πλούτο και τίτλο, ωραίος, φιλόδοξος, γενναίος. Σούρα: Ρωσίδα καλλονή, ορθόδοξη, μεγαλωμένη στα παλάτια της Αγίας Πετρούπολης και στον ρομαντικό κόσμο της μουσικής του Τσαϊκόφσκι. Μια χιονισμένη μοσχοβίτικη νύχτα, μπαίνει στη ζωή του Σεγίτ με τη λάμψη ενός μεγάλου, αλλά απαγορευμένου έρωτα. Εκείνος, ως υπίλαρχος στη φρουρά του τσάρου Νικολάου Β', όταν κηρύσσεται η επανάσταση του 1917 βρίσκεται στη μαύρη λίστα των μπολσεβίκων. Εκείνη, επίσης καταδιωγμένη από τους μπολσεβίκους, αποφασίζει να τον ακολουθήσει σε μια απίστευτη περιπέτεια, με μοναδικό σκοπό τους την επιβίωση και όπλο την αγάπη τους. Ζώντας εξόριστοι πια στην Κωνσταντινούπολη, ο έρωτάς τους δοκιμάζεται από τη φτώχεια, τη μοναξιά και την αβάσταχτη νοσταλγία για την πατρίδα τους και τις οικογένειές τους που έχουν αφήσει πίσω. Το βιβλίο έχει ήδη γίνει τηλεοπτική σειρά που σημείωσε σημαντική επιτυχία στην Τουρκία και στη χώρα μας έχει ήδη αποκτήσει φανατικό κοινό.

«Πώς η λογοτεχνία σου αλλάζει τη ζωή»

Του Δημήτρη Στεφανάκη

Εκδόσεις «Ψυχογιός»

Τιμή: 12,20 ευρώ

Αν επιμένουμε ακόμα να διαβάζουμε λογοτεχνία στην εποχή μας, είναι γιατί πιστεύουμε σε αυτό που μας προσφέρει. Δε θα καταφέρουμε ποτέ να αλλάξουμε τον κόσμο με την ποίηση και τα μυθιστορήματα, αξίζει, όμως, τον κόπο να δοκιμάσουμε την ευεργετική επίδρασή τους στη ζωή και στον χαρακτήρα μας. Αν με ρωτούσε κανείς πώς η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει τη ζωή μου, θα απαντούσα ότι η λογοτεχνία κυρίως σου μαθαίνει τρόπους. Σε κάνει λιγότερο σίγουρο για τον εαυτό σου, λιγότερο μελοδραματικό και κραυγαλέο, λιγότερο αφελή και ευκολόπιστο, αλλά και πιο ευγενή στη γλώσσα, πιο διορατικό στις ανθρώπινες σχέσεις. 

Στη ζωή τα πράγματα δεν είναι συνήθως όπως φαίνονται κι η λογοτεχνία θα βρίσκεται πάντα εδώ για να μας το θυμίζει.

«Η αλήθεια και άλλα ψέματα»

Της Σάσα Αράνγκο

Μετάφραση: Τάνια Σταύρου

Εκδόσεις «Ψυχογιός»

Τιμή: 15,50 ευρώ

Φαινομενικά, ο Χένρι Χάιντεν έχει την τέλεια ζωή. Είναι διάσημος συγγραφέας, αφοσιωμένος σύζυγος, παρόλο που θα μπορούσε να έχει στο πλευρό του όποια γυναίκα θέλει, γενναιόδωρος φίλος και συνεργάτης. Στην πραγματικότητα, ο Χένρι Χάιντεν είναι ένα ψεύτικο δημιούργημα που κρατά το παρελθόν του κρυφό. Κανείς εκτός από τον ίδιο και τη γυναίκα του δεν ξέρει ότι εκείνη γράφει τα μυθιστορήματα που τον έχουν κάνει πασίγνωστο.

Όταν η ερωμένη του μένει έγκυος και η τακτοποιημένη ζωή του κινδυνεύει να καταρρεύσει, ο Χένρι προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει μια οριστική λύση. Μόνο που κάνει ένα τρομερό λάθος. Η αστυνομία είναι πλέον στα ίχνη του και το παρελθόν του έτοιμο να αποκαλυφθεί. Ο Χένρι είναι ένας ιδιοφυής άνθρωπος. Πλέκει έντεχνα αλήθειες και ψέματα σε μια ιστορία που ίσως τον βοηθήσει να επιβιώσει. Μόνο που ο κλοιός εξακολουθεί να σφίγγει γύρω του.

Η έξυπνη και απροσδόκητη ιστορία ενός άντρα που χάρη στην ευφυΐα του καταφέρνει να αποφεύγει τις συνέπειες των πράξεών του ακόμη κι όταν στέκεται στην άκρη της αβύσσου.

 ==  = == = = == = == =

Ειρήνης Βαρβαρέσου

Α ν ά κ α ρ α

Ποιήματα της Καλλονιάτισσας Ειρήνης Βαρβαρέσου είχα διαβάσει με ιδιάζουσα προσοχή στο περιοδικό «Τα Καλλονιάτικα» του Συλλόγου Καλλονιατών της Αθήνας. Και με είχαν εντυπωσιάσει κάθε φορά που τα συναντούσα στις σελίδες του.

Δεν γνωρίζω προσωπικά την ποιήτρια, προσπαθώ, όμως, μέσα από τους στίχους της να σχηματοποιήσω έναν ευγενικό, συναισθηματικό άνθρωπο, με ώριμη βιωτή, πληθωρική εμπειρία και καλλιτεχνική φύση.

Ώσπου είχα την τύχη να λάβω την ποιητική της συλλογή «Ανάκαρα» και να εντρυφήσω σ' αυτή με αυξημένο ενδιαφέρον.

Οι στίχοι διαχέουν μια ποιητικοποίηση της ζωής στην αδιάπτωτη μεταστοιχείωση του καθημερινού πραγματισμού και του αδιαμφισβήτητου ρεαλισμού.

Κάθε στιγμή γίνεται στίχος αυθόρμητος, γνήσιος, πηγαίος, συχνά χωρίς το αναγκαίο φιλτράρισμα, που κατορθώνει, όμως, την απόσταξη του ποιητικού λόγου.

Σε κάποια ποιήματα ο ελεύθερος στίχος ρέει χωρίς ατέλειες, χωρίς προβληματισμούς, χωρίς προσχηματισμούς, έτσι, με μια κυρίαρχη συγκρότηση, με μια γλωσσοκεντρική διατύπωση, με μια εξοικειωμένη έκφραση.

Στα άλλα ποιήματα της παραδοσιακής στιχουργίας, ο αναγνώστης απολαμβάνει τη συνήχηση της ομοιοκατάληξης και τα γραμματολογικά σχήματα αποκαλυπτικής έκφρασης.

Όλη η ποιητική συλλογή διαπνέεται από πηγαίο συναισθηματισμό, χωρίς μοντέρνες συμβολοποιήσεις και λαβυρινθικές λεκτικές συσσωρεύσεις.

Είναι στίχοι από εκχύλισμα αισθημάτων, από απόσταγμα εμπειρίας, κάποτε οδυνηρής, άλλοτε πονεμένης, συχνά ανελέητης. Ίσως επειδή η στιχούργηση γινόταν με ακατάβλητη ορμή, εν θερμώ στον πυρήνα ζωής.

Ωστόσο ο αναγνώστης νιώθει αληθινή απόλαυση, παρά τις παρεμφερούς ύφους εκατοντάδες ποιητικές συνθέσεις που κυκλοφορούν.

Η Ειρήνη Βαρβαρέσου προοιωνίζει ποιητική παραγωγή αξιόλογη και σημαντική. Οι προσδοκίες μας τη συνοδεύουν.

Στρατής Μισγίρης

Καλλονή