«Μεταρρυθμίσεις στη μεταστοιχειώδη εκπαίδευση της μεσοπολεμικής Λέσβου: Αλφαβητισμός των λαϊκών στρωμάτων και καθιέρωση της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης»

Του Δημήτρη Μπούμπα

Ένα σχετικά άγνωστο θέμα διερεύνησε μελέτησε ο εκπαιδευτικός Δημ. Μπούμπας στο νέο του βιβλίο: Την εκπαίδευση στο μεσοπόλεμο και την καθιέρωση της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

Τίτλος του νέου πονήματος που κυκλοφόρησε προ ημερών είναι «Μεταρρυθμίσεις στη μεταστοιχειώδη εκπαίδευση της μεσοπολεμικής Λέσβου: Αλφαβητισμός των λαϊκών στρωμάτων και καθιέρωση της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης».

Παρουσιάζονται λεπτομερείς αναφορές πέρα από την κλασική παιδεία και τις κλασικές σπουδές στην προσπάθεια ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα και άλλων κατευθύνσεων.

Είναι άξιο θαυμασμού, πώς μετά από την κατάρρευση του ελληνικού έθνους μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, ξεκίνησε μια αξιέπαινη προσπάθεια παιδείας και εκπαίδευσης πρακτικής, τεχνικής και εμπορικής.

Επιχειρήθηκε να δοθούν εφόδια στους νέους και στους μαθητές, για να μπορέσουν να επιβιώσουν, να παράξουν.

Όπως επισημαίνει ο Δ. Μπούμπας, στην Ελλάδα η λαϊκή εκπαίδευση απευθύνθηκε ως θεσμός στο μεγαλύτερο πληθυσμιακό στοιχείο της που το αποτελούσαν κυρίως οι λαϊκές μάζες, αγρότες, εργάτες και τεχνίτες και το οποίο εισέρχονταν στην εργασία χωρίς καμία εκπαίδευση. Για την επιτυχία του εγχειρήμα­τος οργανώθηκε ο εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος σε διαδοχικά στάδια-επίπεδα. Οι νυχτερινές και οι κατώτερες τεχνικές σχολές, αποτέλεσαν το πρώτο επίπεδο και ιδρύθηκαν για την υποστήριξή της. Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια της κυβέρνησης Βενιζέλου (1928-32) έστρεψε για πρώτη φορά το ενδιαφέρον στην εκπαίδευση των λαϊκών μαζών, δηλαδή στην επέκταση της μόρφωσης σε όλα τα παιδιά του λαού.

Ο μεσοπόλεμος υπήρξε αναμφισβήτητα η μεταβατική περίοδος κατά την οποία το ελληνικό κράτος έλαβε τη σημερινή συνοριακή του μορφή και η Λέσβος άλλαξε ιστορικό πλαίσιο, καθώς μετά το 1912 εξαρτήθηκε πλέον απ' το αθηναϊκό κέντρο. Εν μέσω των σημαντικότερων γεγονότων της νεοελληνικής ιστορίας (μικρασιατική καταστροφή, σταθεροποίηση του αστικού πολιτεύματος, μεταρρυθμίσεις σε οικονομία, παιδεία κ.λ.π.) η κοινωνία της Μυτιλήνης, παράλληλα με τις μεταρρυθμίσεις του κεντρικού κράτους, επιχείρησε να αντιμετωπίσει το οξυμμένο πρόβλημα της εκπαίδευσης των λαϊκών στρωμάτων, που επέτεινε ο μεγάλος αριθμός μικρασιατών προσφύγων μαθητών και μαθητριών. Η επανί­δρυση της Νυχτερινής Σχολής της πόλης, παράλληλα με την ίδρυση του Πρακτικού Λυκείου, πρώτου σχολείου με «έμφαση» στις θετικές επιστήμες με στόχο την πρακτική μάθηση, αλλά και η ίδρυση ιδιωτικών επαγγελματικών (όπως η ιδιωτική εμπορική σχολή Δ.Ε. Αγγελομάτη, οι γυναικείες επαγγελματικές σχολές Γαληνού και Σίγγερ) και γεωργικών σχολών στο νησί, μετέβαλαν εντελώς το τοπίο και διαμόρφωσαν νέο εκπαιδευτικό πλαίσιο καθώς για πρώτη φορά εισέρχονταν σ' αυτό σχολεία με σαφή πρακτικό-τεχνικό-επαγγελματικό προσανατολισμό.

Η έρευνα στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στην αποδελτίωση των λεσβιακών εφημερίδων της μελετώμενης περιόδου και στην επεξεργασία του αρχειακού υλικού των σχολείων, στα οποία γίνεται αναφορά. 

Δανεική καρδιά

Της Mary Higgins-Clark

Μετάφραση: Γωγώ Αρβανίτη

Εκδόσεις «Μεταίχμιο»

Τιμή:  13,00 ευρώ

Η Νάταλι Ρέινς, ένα από τα πιο λαμπρά αστέρια του Μπρόντγουεϊ, βρίσκεται δολοφονημένη στο σπίτι της. Αμέσως οι υποψίες στρέφονται στον ατζέντη και εν διαστάσει σύζυγό της Γκρεγκ Άλντριχ. Δεν του απαγγέλλονται όμως, κατηγορίες παρά δυο χρόνια αργότερα, όταν ο Τζίμι Ίστον, ένας επαγγελματίας εγκληματίας, ισχυρίζεται ότι ο Άλντριχ τον είχε προσλάβει για να δολοφονήσει τη γυναίκα του. Η δίκη που θα ακολουθήσει είναι η σπουδαιότερη στην καριέρα της γοητευτικής τριανταδυάχρονης εισαγγελέα Έιμι Γουάλας και η δυσκολότερη, καθώς τα συναισθήματα που γεννιούνται στη μεταμοσχευμένη της καρδιά αψηφούν κάθε λογική.

Η πιο μαγευτική ιστορία της Mary Higgins-Clark έως σήμερα, ένα καθηλωτικό μυθιστόρημα για τα μυστήρια που κρύβει η ανθρώπινη καρδιά.

Έντονο και ανατρεπτικό. Θα σας εκπλήξει ως την τελευταία σελίδα.

Μια ανάσα μακριά

Της Κωνσταντούρου Μαρίας

Εκδόσεις «Λιβάνης»

Τιμή: 18,30 ευρώ

Η εντεκάχρονη Πιερίνα μεγαλώνει σε μια φτωχογειτονιά της Κέρκυρας. Εγκαταλελειμμένη και μόνη. Κανείς δεν της έδειξε πώς να ξεγελά τη μοίρα της, κανείς δεν της έμαθε πώς να μετρά την απουσία όσων αγαπούσε. Έκλεινε τα μάτια, έπαιρνε βαθιά ανάσα και άφηνε το όνειρο να μικραίνει τις αποστάσεις. Ώσπου μια μέρα τα βήματά της τη φέρνουν μέχρι το Κανόνι, έξω από μια επιβλητική έπαυλη.

Ο γιος των ιδιοκτητών, ένα νεαρό και όμορφο αγόρι, την παίρνει υπό την προστασία του και τότε η Πιερίνα καταλαβαίνει ότι το πεπρωμένο τής ορίζει να ζήσει εκεί, μαζί του... Για πάντα...

Αρκετά χρόνια αργότερα, σε ένα όμορφο θέρετρο της Σύρου, η Μαρία, χήρα και άκληρη, διευθύνει με αγάπη και μεράκι τον ξενώνα της. Η ζωή της κυλά ήρεμα, χωρίς εκπλήξεις, με μοναδική συντροφιά τις αναμνήσεις και τη μοναξιά.

Μέχρι που... εκείνο το καλοκαίρι, ανάμεσα στους πελάτες της εμφανίζονται πρόσωπα καινούρια από διαφορετικά σημεία της γης. Όλοι ξένοι μεταξύ τους, άγνωστοι, όμως όλοι άρρηκτα συνδεδεμένοι με ένα κοινό μυστικό...

Κέρκυρα και Σύρος.

Δυο πανέμορφα ελληνικά νησιά, τόσο μακριά το ένα από το άλλο, όπου διαδραματίζεται μια συγκλονιστική όσο και αινιγματική ιστορία αγάπης.

Δυο νησιά, μια ανάσα μακριά, που τα ενώνουν η λύτρωση και η συγγνώμη...

«Τελικά πόσο πιο εύκολα της φαίνονταν όλα όσο ήταν ακόμη παιδί. Έβλεπε αυτά που ήθελε, δικαιολογούσε όσα άντεχε και καταδίκαζε ό,τι την πονούσε.

Απλά πράγματα. Κολλούσε με ευκολία τις ετικέτες που την εξυπηρετούσαν και διεκδικούσε τα θέλω της αδιαφορώντας για τις επιθυμίες των άλλων. Έτσι είχε μάθει.

Έτσι τη βόλευε. Ζούσε στον δικό της ρομαντικό κόσμο και κρατούσε στα χέρια μια γυάλινη μπάλα μέσα στην οποία διαδραματίζονταν οι ζωές όλων των υπολοίπων.

Εκείνη δε συμμετείχε.

Μόνο παρακολουθούσε και έντυνε τις κινήσεις τους με τις δικές της σκέψεις. Κι αν κάποια κίνηση δεν την εξυπηρετούσε, απλώς την απέρριπτε. Χωρίς ποτέ να νιώσει την παραμικρή τύψη για κανέναν.

Ύπνος και Θάνατος

Του Α. Τζέι Καζίνσκι

Εκδόσεις «Λιβάνης»

Τιμή: 17,90 ευρώ

Ο Νιλς Μπέντσον, διαπραγματευτής κρίσεων στην Αστυνομία της Κοπεγχάγης, καλείται να πείσει μια νεαρή γυναίκα να μην πέσει στο κενό. Ο Μπέντσον, με αψεγάδιαστο ιστορικό μέχρι εκείνη τη νύχτα, καταγράφει την πρώτη του αποτυχία, όταν η γυναίκα ψελλίζει μια λέξη και αυτοκτονεί. Η αποτυχία αυτή τον στοιχειώνει και έρχεται να προστεθεί στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στο γάμο του. Φορτισμένος, επιχειρεί να πείσει τους προϊσταμένους του ότι δεν πρόκειται για μια απλή αυτοκτονία, αλλά ότι κάτι ώθησε το θύμα στο θάνατο.

Κι ενώ αρχικά ο Μπέντσον χαρακτηρίζεται υπερβολικός και οι Αρχές νομίζουν ότι έχουν να κάνουν με την αυτοκτονία μιας ναρκομανούς με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, σύντομα διαπιστώνουν ότι η αυτόχειρας ήταν πρίμα μπαλαρίνα στο Βασιλικό Μπαλέτο της Δανίας και γόνος αριστοκρατικής οικογένειας.

Πίσω από την εικόνα μιας νέας και επιτυχημένης καλλιτέχνιδoς, που μετρούσε ήδη πάμπολλες επαγγελματικές επιτυχίες και είχε όλη τη ζωή μπροστά της, ο Μπέντσον διακρίνει προβλήματα.

Στην πορεία των ερευνών αποκαλύπτεται όχι μόνο ότι η νεαρή γυναίκα είχε αποξενωθεί από την οικογένειά της, αλλά και ότι ένας τραυματισμός στην παιδική της ηλικία, ο οποίος την είχε αφήσει νεκρή για λίγα λεπτά, την είχε σημαδέψει τόσο, ώστε να φτάσει να πειραματίζεται με το θάνατο, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψει αν υπάρχει μεταθανάτια ζωή.

Ένας αριστοτεχνικά δομημένος ιστός μυστικών, φόβων και εντάσεων ξεδιπλώνεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου Ύπνος και Θάνατος, αποκαλύπτοντας σταδιακά μια υπόθεση σκοτεινή όσο και τραγική, τιμώντας υποδειγματικά τις παραδόσεις του σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος.

«Νεκρή. Αυτό ήταν. Είχε εξαναγκαστεί να περάσει στην απέναντι όχθη. Και δεν ήθελε να επιστρέψει, ποτέ ξανά. Δεν είχε κανένα λόγο να επιστρέψει. Όμως ήξερε πως εκείνος ο άντρας θα ξαναγυρνούσε σύντομα για εκείνη, για να τη σύρει παρά τη θέλησή της μέσα από το χρόνο και το χώρο. Διακόσια είκοσι βολτ θα διαπερνούσαν το στήθος της και θα βίωνε ξανά την κόλαση στην οποία είχε μετατραπεί το σώμα της. Εκείνος ο άντρας θα έκανε τα πάντα για να την επαναφέρει στη ζωή. Μήπως να δοκίμαζε να επικοινωνήσει μαζί της; Για να μπορέσει να βρει τη γαλήνη. Και να την προσφέρει και σ' εκείνον.

Άκουσε μια κραυγή. Πίσω της; Ή μήπως ήταν δική της; Διέκρινε το ασημένιο νήμα που συστρεφόταν παιχνιδιάρικα, ατέρμονα, κι όμως εξακολουθούσε να συνδέει την ψυχή με τη θνητή υπόστασή της. Σαν ομφάλιος λώρος. Που έπρεπε να κοπεί. Έπρεπε να παλέψει, αυτό της ήταν πλέον σαφές. Δεν μπορούσε να του επιτρέψει να την αδράξει πάλι, να την επαναφέρει με τη βία στη ζωή, να τη βασανίσει, να τη σκοτώσει ξανά και ξανά. Έπρεπε να ριχτεί στη μάχη. Να δραπετεύσει...»

Ασημάκης Βεϊνόγλου

Του Αριστείδη Καλάργαλη

Συνεχίζει τη σημαντικότατη προσφορά του ο Αριστείδης Καλάργαλης, Διευθυντής Εκπαίδευσης Βορείου Αιγαίου, με τις αυτοτελείς λογοτεχνικές κριτικές αναφορές σε προσωπικότητες των γραμμάτων της Λέσβου, (Κουντουράς -Ελύτης- Παπαδιαμάντης - Ζεϊμπέκης).

Ανεξάντλητος σε γνωστικά αποθέματα και σε δημιουργικές δυνατότητες, κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο «Ασημάκης Βεϊνόγλου» - Ο ποιητής των ονείρων, όπως πολύ εύστοχα τον χαρακτηρίζει.

Περιλαμβάνει στο καλοτυπωμένο βιβλίο του, σχεδόν όλα τα ποιήματα του λαϊκού στιχογράφου, τα οποία ασφαλώς με πολύ κόπο και μακρόχρονη ερευνητική προσπάθεια κατόρθωσε να συγκεντρώσει, αφού ήταν διάσπαρτα σ' εφημερίδες και περιοδικά της περιόδου αρχής εικοστού αιώνα.

Στον πολυσέλιδο πρόλογο ο Αριστείδης Καλάργαλης, με κριτική τοποθέτηση και διευρυμένη ανάλυση, επισημαίνει την τραγική κοινωνική βίωση του ποιητή κάτω απ' τις αναγκαιότητες της καθημερινότητας.

Αυτή η βιοποριστική προβληματικότητα μεταπλάθονταν σε λυρικούς στίχους ιδιαίτερης αξίας και ξέχωρης σημαντικότητας.

Ο συγγραφέας ξεδιπλώνει με λογοτεχνική απομυθοποίηση, με παραστατική αφηγηματικότητα, με έντεχνη αποκρυπτογράφηση τον ποιητή Βεϊνόγλου σ' όλη τη διαδρομή του, στους βιοποριστικούς αναβαθμούς, αναλύοντας σε βάθος το στιχουργικό του δαιμόνιο, τη στιχογραφική του ιδιαιτερότητα, τη φυσιογνωμική του φόρμα. Ο Ασημάκης Βεϊνόγλου παρά την έλλειψη ιδιαίτερης μόρφωσής του, προβάλλεται από τον συγγραφέα, στο εξαίρετο βιβλίο του, σαν συντελεστής της πολιτισμικής Λέσβου, στα χρόνια αυτά της πνευματικής άνοιξης.

Και μας δίνει ο Αριστείδης Καλάργαλης το έντονο στίγμα της ποιητικής φυσιογνωμίας του λαϊκού στιχοπλόκου και με εύστροφη και μεστή κριτική προσέγγιση την κοινωνική διάσταση, μέσα στην οποία ο ποιητής Βεϊνόγλου έζησε και δημιούργησε τις βαθύτατες ανθρώπινες στιχουργικές του συνθέσεις.

Προσδοκούμε ότι ο λογοτέχνης Αριστείδης Καλάργαλης θα συνεχίσει την παρουσίαση και άλλων συντελεστών - προσωπικοτήτων της Λεσβιακής Άνοιξης, πέραν των υψηλών καθηκόντων που ανέλαβε στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Στρατής Μισγίρης

Καλλονή