«Οι λιγνίτες της Άντισσας»

Γ. Χουτζαίου

Ο ακάματος ερευνητής και γνώστης της Λεσβιακής Φύσης Γιώργος Χουτζαίος, τελευταίος Διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Μυτιλήνης, μας έδωσε και άλλον ένα καρπό των αναζητήσεών του στη Λεσβιακή γη. Εντόπισε παλιό και εγκαταλελειμμένο ανθρακωρυχείο στα Λάψαρνα της Άντισσας. Στην άρτι κυκλοφορήσασα εργασία του «Οι λιγνίτες της Άντισσας» μας πληροφορεί για την ύπαρξη και αλλοτινή (επί Γερμανικής Κατοχής) εξόρυξη πετροκάρβουνου, όπως λέγονται κοινά όλοι οι ορυκτοί λιθάνθρακες. Με τη δημοσίευσή του αυτή παράλληλα και επιπλέον πληροφορούμαστε τη ζωή και το έργο του χρηματοδοτήσαντος την έκδοση αυτή πολιτικού μηχανικού Γιάννη Καμβυσέλη και τις σπουδές και εργασίες των τριών παιδιών του.

Αφού με άκρα επιστημοσύνη ο κ. Χουτζαίος εκθέτει το πώς σχηματίζονται, μετά από χιλιάδες χρόνια υπό το έδαφος οι λιθάνθρακες, καταλήγει στο κοινότερου ενδιαφέροντος θέμα για τους λιγνίτες στην περιοχή Άντισσας και ιδίως εκείνους στο Γαβαθά κοντά.

Ως φαίνεται, το ανθρακωρυχείο αυτό δούλεψε προπολεμικά, αλλά πολύ λίγα σώθηκαν από τότε και μόνο στη μνήμη ορισμένων Αντισσαίων. Περισσότερα διασώζουν, πάλι από μνήμης, οι Αντισσαίοι που έζησαν τη Γερμανική Κατοχή, οπότε οι κατακτητές συνέχισαν την εκμετάλλευση του ορυχείου αυτού με ημιυποχρεωτική εργασία των κατοίκων και των ζώων τους. Μια απεργία, θα μπορούσαμε να την πούμε, των εργαζομένων σ' αυτό, που μάλιστα κατέληξε σε απόφαση των Γερμανών «όποιος θέλει δουλεύει εκεί, αμειβόμενος», δείχνει την έλλειψη ειδικού ενδιαφέροντος και συμφέροντός τους για τον λιγνίτη, που έπαιρναν εκείθεν έναντι τροφίμων που έδιναν στους εργάτες.

Μετά την Κατοχή, στο ορυχείο εγκαταλείφθηκε ως ασύμφορης παραγωγής.

Μαθαίνουμε, όμως, ότι ο εν Ελλάδι λιγνίτης (Πτολεμαΐδας, Μεγαλόπολης κλπ) καλύπτει τουλάχιστον το μισό της θερμαντικής ύλης που χρειάζεται η ΔΕΗ.

Την υλόλοιπη καλύπτει βέβαια το εισαγόμενο πετρέλαιο.

Π. Παρασκευαΐδης

Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας

Φόρος τιμής στην Ελλάδα 1940 -1944

Ένα εξαίρετο, φροντισμένο με περισσή επιμέλεια βιβλίο «Φόρος τιμής στην Ελλάδα 1940-1944» είχα τιμή να λάβω ταχυδρομικώς πρόσφατα.

Στον πρόλογο ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Μιχάλης Κωσταράκος αναφέρει μεταξύ άλλων ότι η έκδοση του θαυμάσιου αυτού βιβλίου ήταν κατόπιν απόλυτης συμφωνίας του με την «πρόταση του Γενικού Επιστημονικού Διευθυντή του Ινστιτούτου Διαρκούς Επιμόρφωσης (Ι.Δ.Ε.) του ΓΕΕΘΑ Καθηγητή κ. Αριστείδη Γιαπαλή», καύχημα προσωπικότητας, ιδιαίτερα της γενέτειράς του Μήθυμνας, αλλά και του Νησιού μας, της Λέσβου, γενικότερα.

Μάλιστα, πέρα του πλήθους των τιμητικών διακρίσεων και βραβεύσεων, πρόσφατα ο κ. Αριστείδης Γιαπαλής αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών της Σχολής Οικονομίας, Διοίκησης και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.

Ο «Φόρος Τιμής στην Ελλάδα 1940-1944» αναφέρεται σε κείμενα και μαρτυρίες Γάλλων πολιτών και ηγετικών προσωπικοτήτων, οι οποίοι υπήρξαν θαυμαστές και φίλοι της πνευματικής και εθνικής αγωνιστικότητας της Ελλάδας στα χρόνια, αυτά του πολέμου και της αντίστασης κατά του ιταλογερμανικού φασισμού.

Με απλό λογοτεχνικό τρόπο και ολοζώντανη εκφραστική περιγραφή, πηγαία και αυθόρμητη, καλλιτέχνες και συγγραφείς, απλοί πολίτες και ηγέτες της γαλλικής ελίτ, ονόματα γνωστά και ξακουστά, καταθέτουν τον ομόφωνο και ενθουσιώδη θαυμασμό τους για το νικηφόρο θαύμα και την απότομη αντίσταση των Ελλήνων, που ξεκίνησε με τον πόλεμο της Αλβανίας και έφτασε στις τελευταίες αντάρτικες επιχειρήσεις, κατά των γερμανοκατακτητών, του φθινοπώρου 1944.

Ο «Φόρος Τιμής στην Ελλάδα 1940-1944» είναι ένα μνημείο τιμής και δόξας, που εκφράζει όλες τις αποχρώσεις του Γαλλικού πλουραλισμού, συντηρητικών και μαρξιστών, προτεστάντων και καθολικών, υπαρξιστών και αγωνιστών.

Είναι ένα πολύτιμο βιβλίο, που στοχεύει να θυμίσει στους παλιούς μαχητές μεγαλεία αυτοθυσίας και να παραδειγματίσει τους νέους, προβάλλοντας, την πριν από κάποια χρόνια, ένδοξη ιστορία του Ελληνικού Έθνους.

                        Στρατής Μισγίρης Καλλονή

Χρίστος Στεργίου Μπελλες: «Δηιάνειρα», «Ίμερος»(ποιητικές συλλογές), εκδόσεις δημόσιας κεντρικής ιστορικής βιβλιοθήκης Χίου «Κοραής»

Ο Χρίστος Στερ. Μπελλές γέννημα θρέμμα της Μυροβόλου, είναι μια πολυεπίπεδη προσωπικότητα: Δρ Κοινωνικών Επιστημών,  πρόεδρος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Δημόσιας Κεντρικής Ιστορικής Βιβλιοθήκης Χίου 'ΚΟΡΑΗΣ'', πολύ καλός ποιητής.

         Η 'Δηιάνειρα'' και ο Ίμερος'' δύο ποιητικές συλλογές κυκλοφόρησαν σε  καλαίσθητες εκδόσεις, πριν λίγο καιρό.

         Στις δύο παραπάνω συλλογές του, το μυρωμένο αγέρι της Χίου διαβαίνει  τα μονοπάτια της σκέψης του ποιητή, δονεί  τις χορδές της πνευματικής του φωνής και τον οδηγεί  μαεστρικά   στην κατάκτηση των δυσπρόσιτων ποιητικών κορυφογραμμών.

          Η γενέθλια γη  εμπνέει και αρδεύει τους  στίχους του  μεταπλάθοντας συνεχώς  την ποιητική ύλη.

Δείγμα γραφής:

 'Μικρό παιδί ορκίστηκα/να γίνω κυπαρίσσι/έτσι.../

Για να μαι αγέρωχος/τ' αψήλου/για να μεθώ/

φεγγάρια-θάνατο....'' (Από τον 'Γνόφο'')

Τα  ποιήματά του  αποπνέουν έντονο λυρικό στοιχείο αλλά η στιχουργική του ωριμότητα είναι  νεoτερικής γραφής. Χρησιμοποιώντας το μέτρο και τα όρια του ελεύθερου στίχου φροντίζει να μην ξεπερνά τα όρια της κατακτημένης   στιχουργικής του  ελευθερίας. Στίχος παθιασμένος, αναβάτης που καλπάζει στον αέρα, μας επιτρέπει να διακρίνουμε την  καθαρότητα του  λόγου. Όπως ακριβώς τη θέλησαν και οι Γάλλοι συμβολιστές, ιδιαίτερα ο Μαλλαρμέ,  ο οποίος εξομοίωνε  το συμβολισμό με την καθαρή ποίηση (Poesie pures), γεμάτη γοητεία και μαγεία.

         Ταυτόχρονα  αφήνει να διαχυθεί  έντονος συναισθηματισμός, μουσικότητα, θρησκεία, πατρότητα, τέχνη, πάθος, ερωτισμός και φιλοσοφία, γιατί η ποίηση για τον ίδιο είναι άγγιγμα ψυχής.

Ο Χ. Μ γνωρίζει ότι το ποίημα στερεώνεται στο ποιητικό σύμπαν με τις κατάλληλες λέξεις στις κατάλληλες θέσεις.

Εμπλουτίζει και μπολιάζει  την πνευματική του φωνή με λέξεις σπάνιες,  οι οποίες  λάμπουν με το δικό του ιριδίζον φως. Πρόκειται για έναν αρτίστα των λέξεων που σχοινοβατεί σε μονοπάτια θαλασσινής αύρας, συνεχίζοντας  τη  3χιλιετή παράδοση της γλώσσας μας, που διατηρήθηκε στους αιώνες χάρη στους μαστόρους  της ποίησης.

Αντιγράφω:

«Με λέξεις σιωπής/ιρίδιζε η σελάνα το κορμί σου.../Με τη σιωπή των λέξεων/ψιθύριζε ο μπάτης 'σ' αγαπώ''/Στην άμμο των μαλλιών σου/φύκια κι όστρακα κεντούσε/ο έρωτας...»  (Από τον Ιμερο)

Ο Χ. Μ ξέρει να διαλέγει τις λέξεις και να ντύνει το ερωτικό πάθος αισθητικά.

«Ιδού ο Θεός μου/αρκυωρεί στο κόκκινο τριαντάφυλλο/κι΄ ερυθριά συγνώμη/για τ΄ αγκάθια του...»              (Από τη Δηιάνειρα)

         Πραγματικά χρειάζεται να υποκλιθείς στο βιγλάτορα και αρκυωρό Θεό του, που τον βρίσκει ανάμεσα στα πουλιά, στα ωραία χρώματα των λουλουδιών της Χίου και στο διάχυτο άρωμά τους,  που διεγείρει τις αισθήσεις. Ενώ το φεγγάρι ασημώνει τις φυσαλίδες των αφρών ο ποιητής σε ταξιδεύει στην άλλη όψη του. Ο ποιητικός του Πήγασος τον μεταφέρει παντού: σε κυπαρίσσια, φεγγάρια, φλογάτους ήλιους, ονειροπολήματα, αγάλματα, αστερισμούς  στον αέναο παλμό των γαλαξιών στα πέρατα του σύμπαντος... στην αγάπη... αλλά και στο θάνατο.

Να λοιπόν:

«Το βλέμμα σου/φωτιά και φρυκτωρία/θάλασσα, νάμα, ανατολή/κέντησα στα μαλλιά σου γιασεμί,/πλατύφυλλο βασιλικό/κλωνάρι λυγαριάς απ' τους Δελφούς...//Δεν ξέρω... πώς να σου πω../πως το μπορεί η αγάπη/η αγάπη... να πεθαίνει.../  (Από τη Δηιάνειρα)

 Οι δυο αυτές ποιητικές συλλογές προστίθενται στο θαυμαστό ποιητικό σώμα που μας έχει καταθέσει μέχρι τώρα ο  Χ. Μ. Είχαν προηγηθεί οι  συλλογές: όπως 'ΑΡΚΥΕΣ'', «Φρυκτωρία», «χιμαιρικό σεριάνι», «αίμα πινελιά», «γνοφος».

         Στα ποιήματά του, κυριαρχούν η αιγαιοπελαγίτικη αύρα, ο καλπασμός των κυμάτων, ο πυρωμένος ήλιος, η παρουσία του Θεού. Επιλεγμένο  σύμβολο η 'Γυναίκα- Μάνα- Παναγιά''. Η ποίησή του διαποτισμένη με βαθύ και πυκνό λόγο είναι υψηλών συλλήψεων. Γλωσσοπλάστης, με ιδιαίτερη εκφραστική άνεση, διαυγή αποτύπωση ασύνορων σκέψεων και βιωμάτων, χαράσσει τομές σε μια ποίηση-τρύγο, όπου ο χρόνος στέκεται δίπλα του, αρωγός ωρίμανσης αυτού του σπάνιου  κρασιού.

          Ένας μούστος ζυμωμένος με ιδρώτα που σε μεθά και σε ταξιδεύει, πέρα απ ΄ τα σύννεφα, στις γραμμές των οριζόντων...

Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση-μυσταγωγία των ποιημάτων του Χρίστου Στερ. Μπελλέ αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τον ποιητή  που μ'  έκανε κοινωνό της βαθειάς του ποίησης  και με ταξίδεψε στο χώρο και τον χρόνο,  στα θεϊκά και τ' ανθρώπινα.       

                                                   Πέρθα Καλέμη

«Στο κέντρο και εμπρός»

Του Βασίλη Ψαριανού

Δοκίμια για την πολιτική κοινής λογικής χαρακτηρίζει τα κείμενα πολιτικού και όχι μόνο προβληματισμού, που από τις στήλες του «Εμπρός» απηύθυνε σε ισορροπημένους αναγνώστες,  οι οποίοι μπορούν χωρίς φανατισμό και ψεύτικες ελπίδες, να βλέπουν το στραβό και το ίσιο, στην πολιτική ζωή και την κοινωνία.

Θα πεις, μέσα σε τούτη την κρίση πολλαπλασιάζονται οι φοβισμένοι, που παντού βλέπουν εχθρούς, συνωμοσίες, ως και... ψεκασμούς ανοχής και βλακείας από αγνώστου προελεύσεως αεροπλάνα.

Κρίση; Έτσι είναι οι κρίσεις; Φτωχοί και πεινασμένοι και απελπιστικής οικονομικής κατάστασης (συχνά όμως culpa eorum, με ευθύνη τους) υπήρχαν πάντα και σήμερα πολλαπλασιάστηκαν, όπως, όμως κι οι καλοταϊσμένοι και καταθέτες άφθονων χρημάτων που αυτές τις μέρες απέσυραν απ' τις Τράπεζες κάποια δισεκατομμύρια.

Κρίση να δουν τα μάτια σας το 1917, να δουν το 1942, το 1946, το 1974 στην Κύπρο, για να πούμε μερικές μόνο χρονολογίες συμφοράς και για πολλούς, για πάρα πολλούς πραγματικής δυστυχίας. Δεν ήταν μόνο οι πεινασμένοι κι απελπισμένοι. Ήταν κι οι σκοτωμένοι  κι οι ματωμένοι, οι ανάπηροι και οι άλλοι, οι καταδιωγμένοι απ' την εξουσία και κοινωνία.

 Σήμερα, στον 21ο αιώνα και βέβαια δεν είναι όλα ρόδινα. Να, η παιδεία ας πούμε, όπου οι λειτουργοί της (έτσι λεγόταν παλιά), φοβούνται να αξιολογηθούν, σα να' ναι όλοι τέλειοι και δεν επιδέχονται βελτίωση, ούτε βέβαια κάποια κατάταξη και αποτίμηση της εργασίας τους. Συχνά ασχολείται ο Ψαριανός με το θέμα αυτό, όντας κι ο ίδιος εκπαιδευτικός και γνωρίζοντας εκ των έσω τα προβλήματα των σχολείων. Προτείνει και μια απλή λύση για πολλά απ' αυτά, που θα μπορούσαμε να τη συνοψίσουμε στην ευθυμογραφική φράση «ό,τι συμβαίνει εις Παρισίους να ισχύσει και σε μας».

Τελικά μπορούμε να πούμε πως το βιβλίο, αυτό του άξιου και δοκιμασμένου εν τοις πράγμασι συγγραφέα, που έκανε πράξη όσα διακηρύττει ως άλωτα μέσα στον κύκλο δραστηριοτήτων του, είναι ένα εγχειρίδιο εφαρμόσιμης λογικής σε πολλά μας προβλήματα.

Π. Παρασκευαΐδης